Κώστας Βενιζέλος   

Το καθεστώς Ερντογάν επιβεβαίωσε για μια ακόμη φορά πως ό,τι εξαγγέλλει το υλοποιεί. Η τελευταία κίνηση του, να μετατρέψει σε τζαμί την Αγία Σοφία, δείχνει τη συνέπεια του καθεστώτος αλλά και ταυτόχρονα αναγκάζει τους πάντες να αντιμετωπίσουν την ερντογανική πραγματικότητα. Μπορεί η απόφαση αυτή να συνδέεται με την προσπάθεια του να αποπροσανατολίσει την τουρκική κοινή γνώμη από τη δύσκολη πραγματικότητά της. Από τις συνέπειες της πανδημίας, της βαθιάς οικονομικής κρίσης, που μαστίζει τη χώρα. Προφανώς και «παίζει» με τα ένστικτα μιας κοινωνίας, που είναι βαθιά θρησκευόμενη για να προωθήσει τα πολιτικά του παιχνίδια. Σαφώς και θέλει να επανατοποθετήσει την ιστορία και τη θέση της Τουρκίας, ως ηγέτιδα, όπως πιστεύει και επιδιώκει χώρα του μουσουλμανικού κόσμου. Θέτει στην ατζέντα τον θρησκευτικό φανατισμό και βάζει το στίγμα της θρησκευτικότητας στις αντιπαραθέσεις και διαφορές, που ειρήσθω εν παρόδω ο ίδιος προκαλεί. Παίρνει ο ίδιος την άκρη του ιστορικού νήματος των θρησκευτικών πολέμων. 

Προφανώς και γνωρίζει πως ό,τι κάνει προκαλεί κόστος για τη χώρα του και τον ίδιο. Δεν φαίνεται να τον νοιάζει.  Άλλωστε, τόσο οι προληπτικές κινήσεις όσο και οι εκ των υστέρων αντιδράσεις των διάφορων τρίτων ήταν χλιαρές. Έγιναν για να καταγραφούν. Υπήρχαν και εκείνες που ναι μεν δεν αιφνιδίασαν, αλλά δεν κράτησαν ούτε τα προσχήματα. Όπως η πολύ χλιαρή αμερικανική δήλωση αλλά και η βρετανική, που χαρακτήρισε την απόφαση ως «κυρίαρχο θέμα της Τουρκίας», που αφορά εσωτερικά τη χώρα. 

Αυτό που προέχει για την κατοχική Τουρκία είναι η συμπλήρωση του πάζλ και η ολοκλήρωση των σχεδιασμών της για προέλαση στην ευρύτερη περιοχή. Ο Ερντογάν ανακοινώνοντας την απόφαση του, την περασμένη Παρασκευή, είχε αναφέρει πως «λάβαμε αυτήν την απόφαση όχι σε σχέση με όσα λένε οι άλλοι, αλλά σε σχέση με τα δικαιώματά μας. Όπως το κάναμε στη Συρία, στη Λιβύη και αλλού». Ενέταξε την ενέργεια αυτή στον ευρύτερο σχεδιασμό, στα πλαίσια της επεκτατικής πολιτικής της Άγκυρας στην περιοχή. Συνεπώς, η τελευταία απόφαση δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί μεμονωμένα, αλλά στον ευρύτερο χάρτη των τουρκικών επιδιώξεων. Δεν αφορά τα ελληνοτουρκικά, την Κύπρο, την αντιπαράθεση εν γένει με τον Ελληνισμό. Και προφανώς θα ήταν λάθος να αντιμετωπιστεί έτσι. Αφορά όλες τις χώρες, που σέβονται τους πολιτισμούς και την ιστορική μνήμη. 

Πίσω και πέρα από τους συμβολισμούς, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει τα ζητήματα με γεωπολιτικούς όρους. Όσοι ξεχνούν τις εξαγγελίες του για το 2023, έτος κατά το οποίο συμπληρώνονται 100 χρόνια τουρκικού κράτους, κάνουν λάθος. Ο Ερντογάν συνέδεσε την επέτειο με μια μεγαλύτερη, εδαφικά Τουρκία και ισχυρότερη στρατηγικά, γεωπολιτικά. Αυτό πράττει μέσα και από την ανατροπή του κοσμικού χαρακτήρα του τουρκικού κράτους.

Ο Ερντογάν δεν διστάζει να ανοίγει συνεχώς και νέα μέτωπα. Αυτό ενδεχομένως να του στοιχίσει στην πορεία. Όσο περισσότερα μέτωπα ανοίγει τόσο περισσότερους εχθρούς δημιουργεί. Ο σχεδιασμός του και η πολιτική που εφαρμόζει δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και την Κύπρο, που θεωρεί διαχειρίσιμες περιπτώσεις. Στη Συρία και τη Λιβύη τα συμφέροντα είναι πολλά και σημαντικά. Σημειώνεται ο βομβαρδισμός της αεροπορικής βάσης της Αλ Ουατίγια, 140 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της λιβυκής πρωτεύουσας. Στόχος ήταν τουρκικά συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας, που είναι εγκατεστημένα στην Αλ Ουατίγια. Η κίνηση αυτή ήταν μια αυστηρή προειδοποίηση στην Άγκυρα, ο υπουργός Άμυνας της οποίας ήταν εκείνες τις ημέρες στην Τρίπολη. Ήταν ο βομβαρδισμός της βάσης ένα μήνυμα προς την Τουρκία, η οποία δρούσε ανενόχλητη; Θα ανοίξει αυτό το πλήγμα κατά της Άγκυρας ένα νέο κύκλο και μια αντιπαράθεση σε άλλη βάση; Θα δείξει. 

Η τουρκική συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα της ανεκτικότητας που επιδείχθηκε από ισχυρά κράτη. Οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Ρωσία, η Ε.Ε. έχουν ανεκτή και ανέχονται την κατοχική Τουρκία, που αξιοποιώντας την ανοχή τους, εξελίσσεται σε μια επικίνδυνη χώρα, που επιχειρεί διά του φανατισμού και με ιμπεριαλιστικούς πολέμους να επιβάλλει τετελεσμένα. Εάν δεν υπάρξει αντίδραση θα βρεθούμε ενώπιον ανεξέλεγκτων συνεπειών. Μέσα από τις συμπληγάδες των συμφερόντων, αναζητούνται πολιτικές που θα προκαλούν κόστος στην Τουρκία. Το οικονομικό (μέσα από την Ε.Ε. αλλά και από κράτη που μπορούν να πράξουν τούτο) είναι εργαλείο που προσφέρεται, χωρίς να αποκλείονται κι άλλα. Το τι έγινε στην Αλ Ουατίγια μπορεί να είναι ένα δείγμα. Η διεθνοποίηση της τουρκικής συμπεριφοράς είναι μονόδρομος. Δεν είναι τοπικό το πρόβλημα, αλλά διεθνές.