Στις 24 Ιουλίου 2020, το καθεστώς Ερντογάν ολοκλήρωσε την άθλια ιεροσυλία σε βάρος του Ορθόδοξου Ιερού Ναού της Αγίας του Θεού Σοφίας, μετατρέποντας εκ νέου τον Οίκο του Τριαδικού Θεού σε μουσουλμανικό τέμενος. Καλύφθηκαν οι ιερές εικόνες και τα υπέροχα ψηφιδωτά και αντί του Ακάθιστου Ύμνου προς την Υπέρμαχο Στρατηγό ήχησαν οι κραυγές των ιμάμηδων!

Με πόνο ψυχής και σαν ελάχιστη ένδειξη συμμετοχής στο πένθος της Χριστιανοσύνης, παραθέτω την μετάφραση ΟΛΟΚΛΗΡΗΣ της 1.ης ενότητας της ωδής με τίτλο “ΘΡΗΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ” που είχε γράψει ο σύγχρονος της άλωσης Αρμένιος κληρικός και μελοποιός Αρακέλ από το Μπαγές (1380-1454). Η ενότητα αυτή αποτελείται από 26 στροφές τεσσάρων στίχων και αναφέρεται στην Κωνσταντινούπολη. Τις πέντε πρώτες είχα δημοσιεύσει και σε προηγούμενη ανάρτησή μου κατά την επέτειο της Αλώσεως.

Ολόκληρη η ωδή, την μετάφραση της οποίας δεν προλάβαινα να ολοκληρώσω, αποτελείται από 4 συνολικά ενότητες 80 τετράστιχων στροφών. Η δεύτερη ενότητα εξυμνεί, αλλά και θρηνεί το Βυζάντιο γενικά, ενώ καταλήγει εκφράζοντας την ελπίδα πως σύντομα θα απελευθερωθεί και θα αναγεννηθεί. Στην τρίτη ενότητα ο στιχουργός εκφράζει την φρούδα – όπως αποδείχτηκε εκ των πραγμάτων – προσδοκία να κινηθούν οι Φράγκοι εν ονόματι του Εσταυρωμένου. Τέλος η τέταρτη ενότητα αποτελεί τον επίλογο με ικεσία προς τον Θεό για βοήθεια.

Φυσικά, δεν πρόκειται για λογοτεχνική μετάφραση, αφού ο στόχος ήταν η μεταφορά του πρωτότυπου, μεσαιωνικού αρμενικού κειμένου στα ελληνικά με την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια, ώστε να αποδώσει το πνεύμα και τα συναισθήματα των χριστιανών της εποχής.

Υπενθυμίζω πως σύμφωνα με τον αείμνηστο καθηγητή Βυζαντινής ιστορίας του Πανεπιστημίου του Ερεβάν Χ. Παρτικιάν (1927-2011 https://en.wikipedia.org/wiki/Hrach_Bartikyan) την άλωση της Κωνσταντινούπολης είχαν θρηνήσει διάφοροι σύγχρονοι των γεγονότων Αρμένιοι, μεταξύ των οποίων και ο μελοποιός Αρακέλ.

Σύμφωνα με τον διαπρεπή βυζαντινολόγο, ο Αρακέλ είχε γράψει πως οι Τούρκοι «μετέτρεψαν τη δόξα και τη τιμή όλης της ανθρωπότητας, κατοικία του Θεού και των αγγέλων πόλη, σε τόπο αναψυχής και διαμονής κακούργων και δαιμόνων».

Το πρωτότυπο κείμενο της ωδής υπάρχει στην ψηφιακή βιβλιοθήκη του Αμερικανικού Πανεπιστημίου της Αρμενίας.
***
ΘΡΗΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
του Αρακέλ εκ Μπαγές (1380-1454)
Τα έθνη όλα κι’ οι λαοί,
για σε θρηνούν, ω՜ Πόλη.
Συ των πλασμάτων όλων,
η δόξα είσαι κι’ η τιμή, ω՜ Πόλη.

*******
Ήσουν ο τόπος του Θεού
κι’ αναπαυτήριο, ω՜ Πόλη,
κι’ έγινες τώρα των απίστων
η κατοικία, Πόλη.

*******
Γη κι’ ουρανός με μια φωνή,
ωδές σου γράφουν, Πόλη,
οι επουράνιοι από ψηλά,
κι’ οι άνθρωποι στη γη, ω՜ Πόλη.

*******
Στα ουράνια σε τιμούσαν Άγγελοι,
ω՜ απαράμιλλη Πόλη,
σε φρόντιζαν οι επουράνιοι,
ω՜ εσύ πανώρια Πόλη.

*******
Τώρα φριχτών κακοποιών
έγινες το λημέρι, Πόλη,
κι’ όλες σου οι δόξες κι’ οι τιμές,
χαθήκανε ω՜ Πόλη.

*******
Είσαι άλλη μια Ιερουσαλήμ,
ω՜ ξακουσμένη Πόλη,
που έσπευδαν από παντού,
την αίγλη σου να θαυμάσουν, Πόλη.

*******
Τρανής αυτοκρατορίας,
πρωτεύουσα ήσουν Πόλη,
δόξα στεριάς και θάλασσας,
λιμάνι εσύ, ω՜ Πόλη.

*******
Ο Μέγας άρχων Κωνσταντίνος,
σε τίμησε Πόλη Μεγάλη,
και τ’ όνομά του σου δώσε,
του Κωνσταντίνου Πόλη.

*******
Θρήνησε τώρα και πένθησε,
ω՜ σκλαβωμένη Πόλη,
συ, που σώμα θεοστόλιστο,
φύλαγες εντός σου, Πόλη.

*******
Γρατιανέ και Θεοδόσιε,
θρηνήστε για την Πόλη,
Ονώριε και Ιουστινιανέ,
κλάψτε πικρά για την Πόλη.

*******
Ω՜ θεολόγοι Άγιοι Πατέρες,
που ευλογήσατε την Πόλη,
κατάρες δώστε σήμερα,
για τον χαμό της Πόλης.

*******
Χρυσόστομε Άγιε Ιωάννη,
έλα την Πόλη σου να δεις,
και θρήνησε το θρόνο σου,
μες στην Μεγάλη Πόλη.

*******
Ήσουν μια πόλη ολόλαμπρη,
όμοια με τον ήλιο, ω՜ Πόλη,
σκοτείνιασες καταμεσήμερο,
απ’ τους απίστους, Πόλη.

*******
Πηγή ζωής ήσουν εσύ,
για όσους διψούσαν, Πόλη,
ξεράνανε οι άπιστοι,
το ύδωρ της ζωής σου, Πόλη.

*******
Πόλη παραδείσια σαν την Εδέμ,
με του Κυρίου χτισμένη το χέρι,
αθανασίας μύριους καρπούς,
είχες σωρέψει, ω՜ Πόλη.

*******
Μιάνθηκες από τους άνομους,
πατήθηκες, ω՜ Πόλη,
κι’ η δόξα σου όλη κι’ οι τιμές,
κουρσεύτηκαν ω՜ Πόλη.

*******
Θησαυροφυλάκιο συ του Θεού,
όπου ιερείς χειροτονούνται,
αίφνης λεηλατήθηκες,
από ανόμους, Πόλη.

*******
Ω՜ μαργαριτάρι εσύ, κήρυγμα Θείο,
της γης παραδεισένια Πόλη,
που όλοι ανεξαιρέτως οι πιστοί,
έσπευδαν για να σε δουν, ω՜ Πόλη.

*******
Ποθούσαν να σ’ επισκεφτούν,
άξια προσκυνήματος πόλη,
όπως την άγια Ιερουσαλήμ,
έτσι κι’ εσένα, ω՜ Πόλη.

*******
Ευλογημένη ήσουνα πριν,
και απ’ όλους παινεμένη,
σήμερα έγινες μίζερη,
γη ατιμίας, Πόλη.

*******
Αλίμονο που ζούμε τη στιγμή,
που την κραυγή σου ακούμε,
πως “κύριεψαν και σκλάβωσαν
Τούρκοι την Μεγάλη Πόλη”.

*******
Στις εκκλησιές σου οι καμπάνες,
όταν ηχούσαν, Πόλη,
ουράνιες συνέρρεαν στρατιές
και χόρευαν εντός σου, ω՜ Πόλη.

*******
Αντί καμπάνας και ψαλμών,
ιμάμηδες ακούγονται πια,
και μέσα σ’ όλες τις εκκλησιές,
«ναμάζια» κάνουν, Πόλη.

*******
Οι ουράνιες στρατιές τώρα πενθούν,
που κατακτήθηκες, Πόλη,
κι’ η οικουμένη που τ’ άκουσε,
για σε θρηνεί, ω՜ Πόλη.

*******
Όλων εσύ των χριστιανών,
ήσουν χαρά μεγάλη,
τα έθνη σε φθονούσαν τ’ άνομα,
σαν σε σκεφτόταν, Πόλη.

*******
Τώρα των ειδωλολατρών,
περίπαιγμα έγινες Πόλη,
και των απανταχού χριστιανών,
ανείπωτος καημός, ω՜ Πόλη.

Μετάφραση: Αρά Μαγκογιάν (23/7/2020)