Η κατανόηση των αιτιών του λαϊκισμού είναι το πρώτο βήμα για να προσδιορίσουμε τον τρόπο με τον οποίο θα προστατεύσουμε τη δημοκρατία.

Πρώτον, ο λαϊκισμός συνδέεται με τα τρωτά σημεία των προηγμένων δημοκρατιών. Οι ποολιτικές ελίτ έχουν απομακρυνθεί από τους ψηφοφόρους μετά από δεκαετίες μείωσης της συμμετοχής σε εκλογές, σε κόμματα και στις δραστηριότητες της κοινωνίας των πολιτών που δημιούργησαν δεσμούς μεταξύ του εκλογικού σώματος και της κυβέρνησης. Αυτοί οι δεσμοί κάποτε κρατούσαν υπό έλεγχο την κυβέρνηση και υποχρέωναν τους πολιτικούς να δώσουν προσοχή στις ευθύνες τους απέναντι στους πολίτες. Αλλά σήμερα, τα πολιτικά κόμματα αντιπροσωπεύουν λιγότερα κοινωνικά συμφέροντα και ανθρώπους, καθώς η συμμετοχή έχει μειωθεί. Όπως εξήγησε ο Ιρλανδός πολιτικός επιστήμονας Peter Mair, η πολιτική έχει δημιουργήσει ένα κενό.\

Οι λαϊκιστές έχουν καλύψει αυτό το κενό, παρακάμπτοντας τους παραδοσιακούς θεσμούς -από κοινοβούλια μέχρι newsrooms- που πάντα υπήρξαν οι πυλώνες της δημοκρατίας. Οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν υποχρεώσει το επιχειρηματικό μοντέλο των ειδησεογραφικών μέσων σε μια υπαρξιακή κρίση. Τα social media δίνουν τη δυντότητα στους λαϊκιστές να αλληλεπιδράσουν απευθείας με τη βάση τους, χωρίς τη μεσολάβηση και την ερμηνεία του Τύπου.

Αυτή η δυναμική υπάρχει και στο ευρύτερο διεθνές επίπεδο. Για χρόνια, οι συστημικοί πολιτικοί ηγέτες στην Ευρώπη, παίζουν το παιχνίδι της απόδοσης ευθυνών στις Βρυξέλλες για να ενισχύσουν την φήμη τους στο εξωτερικό. Άλλοι έχουν μιμηθεί απρόσεκτα λαϊκιστικές θέσεις για να επιβιώσουν από μια εκλογική διαδικασία. Είναι πολύ νωρίς να πούμε εάν αυτοί οι πολιτικοί παράγοντες και τακτικές θα είναι επιτυχημένα μακροπρόθεσμα. Αλλά τώρα, οι ενέργειες τους έχουν διαβρώσει τους θεσμικούς μηχανισμούς της ΕΕ, καθιστώντας την εύθραυστη και ευάλωτη.

Στην Ευρώπη η δημοκρατία δεν μπορεί πλέον να γίνει κατανοητή μόνο σε εθνικό επίπεδο. Ούτε μπορεί η ΕΕ να αναμένει ότι θα βελτιώσει τις δημοκρατικές της διαδικασίες απλώς με το να τροποποιεί τους θεσμούς της. Επειδή η διακυβέρνηση μοιράζεται σε πολλά επίπεδα -τοπικό, εθνικό και υπέρ-εθνικό σε επίπεδο ΕΕ- τίποτα λιγότερο από την διόρθωση αυτής της σχέσης μεταξύ όλων αυτών θα λύσει το λαϊκιστικό αδιέξοδο. Καθιστώντας την τοπική, εθνική και υπερεθνική διακυβέρνηση πιο συμμετοχική και υπεύθυνη θα οδηγήσει σε καλύτερες απαντήσεις στα προβλήματα ανισότητας και ταυτότητας.

Δεύτερον, ακόμη και αν κάποιοι λαϊκιστές ηγέτες θα εκτοπιστούν με τις εκλογές, ο λαϊκισμός πιθανότατα θα επιβιώσει από την πανδημία διότι η δεξιά παραλλαγή του ήταν εξαιρετικά επιτυχημένη στο να αλλάξει όλη την πολιτική και ιδεολογική συζήτηση περαιτέρω προς τα δεξιά.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, έχει καταλάβει τα κεντροδεξιά πολιτικά κόμματα. Στο πιο ακραίο παράδειγμα της παραδοσιακής κεντροδεξιάς να νικά τους λαϊκιστές του, το Συντηρητικό Κόμμα του Ηνωμένου Βασιλείου υιοθέτησε αντί-ευρωπαϊκή ατζέντα, του τότε UKIP και οδήγησε τη χώρα στην έξοδο από την ΕΕ.

Σε άλλες περιπτώσεις, προσφάτως σε Αυστρία και Ιταλία, η λαϊκιστική δεξιά έγινε κυβέρνηση και άλλαξε τις πολιτικές ανάλογα με τις προτιμήσεις της. Αλλά στις περισσότερες χώρες, έχει απλώς επηρεάσει τη δημόσια συζήτηση στο βαθμό που οι κεντρώες κυβερνήσεις έχουν στραφεί προς τα δεξιά.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://carnegieeurope.eu/2020/07/15/why-populism-can-survive-pandemic-pub-82293

capital.gr