Στις 12 Αυγούστου 1822 ο «φιλότουρκος» συντηρητικός υπουργός Eξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, Κάσλρεϊ αυτοκτόνησε, κόβοντας την καρωτίδα του με ένα μικρό σουγιά. Ενα μήνα αργότερα θα αντικατασταθεί από τον «φιλέλληνα» φιλελεύθερο Τζορτζ Κάνινγκ που έγραφε ρομαντικά ποιήματα για την αρχαία Ελλάδα και τον απασχολούσε η υποδούλωση των νέων Ελλήνων. Οταν ο Κάνινγκ αρχίσει να μεταβάλει τη βρετανική πολιτική προς όφελος της Ελληνικής Επανάστασης, δεν θα υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Θεός της Ελλάδος ήταν αυτός που επενέβη. Η πραγματικότητα, όμως, είναι λιγότερο συναρπαστική. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο Κάσλρεϊ σχεδίαζε να αναγνωρίσει τους Ελληνες επαναστάτες ως εμπόλεμους, απλώς δεν πρόλαβε να το κάνει. Ο Κάνινγκ συνέχισε την πολιτική που ο Κάσλρεϊ είχε ήδη διατυπώσει στις οδηγίες που είχε ετοιμάσει και τις οποίες παρέλαβε ο διάδοχός του.

Οπως έχουμε τονίσει σε προηγούμενα δημοσιεύματα, ο μεγάλος φόβος της Μεγάλης Βρετανίας, αλλά και της Αυστρίας, ήταν η επέκταση της ρωσικής επιρροής εις βάρος της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο βασικός βραχυπρόθεσμος στόχος τους ήταν να αποτρέψουν έναν ρωσοτουρκικό πόλεμο. Αλλά οι Βρετανοί, σε αντίθεση με τους Αυστριακούς, πολύ σύντομα άρχισαν να διακρίνουν τις ευκαιρίες που θα προσέφερε η δημιουργία ενός χριστιανικού κράτους εμπόρων και ναυτικών υπό την επιρροή τους. Ετσι, σταδιακά και με μεγάλη προσοχή για να μη διαταραχθούν οι διπλωματικές σχέσεις με την οθωμανική αυτοκρατορία, ο Κάνινγκ αρχίζει να ευνοεί τους Ελληνες αναγνωρίζοντάς τους ακόμα και δικαιώματα νηοψίας στα ουδέτερα πλοία. Από το φθινόπωρο του 1822 μέχρι τον πρόωρο θάνατό του, τον Αύγουστο του 1827, κατορθώνει να εμποδίσει τον ρωσοτουρκικό πόλεμο, να φέρει κοντά στη Μεγάλη Βρετανία τους Ελληνες αποσπώντας τους από τη ρωσική επιρροή, να εμπλέξει τη Ρωσία στις προσπάθειες επίλυσης του ελληνικού ζητήματος υπό δική του καθοδήγηση και τελικά να δημιουργήσει τις συνθήκες που οδήγησαν στη ναυμαχία του Ναυαρίνου. Τα κατορθώνει όλα αυτά με αριστοτεχνικές κινήσεις: από τον διορισμό του εξαδέλφου του Στράτφορντ Κάνινγκ ως διαπραγματευτή και αργότερα πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη και του Φρέντερικ Ανταμ ως Αρμοστή στα Ιόνια μέχρι την καθόλου τυχαία ανάθεση του βρετανικού μεσογειακού στόλου στον γνωστό για την έλλειψη διπλωματικότητας, Εντουαρντ Κόδριγκτον.

Οι κατευθύνσεις της βρετανικής πολιτικής από το 1824 είναι σαφείς: «Είναι δεδομένο ότι η βρετανική κυβέρνηση θα χαιρέτιζε με ικανοποίηση την πλήρη ανεξαρτησία της Ελλάδας, αν όμως αυτή επιτυγχανόταν από τους ίδιους τους Ελληνες. Αλλά τα ανθρωπιστικά συναισθήματα και η φυσική συμπάθεια που υπάρχει ανάμεσα σε έναν λαό που απολαμβάνει την ελευθερία του και σε έναν λαό που αγωνίζεται να την αποκτήσει, δεν πρέπει να μας κάνουν να ξεχνούμε και τους υπόλοιπους παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπόψη».

Διπλωματική απάντηση

Ολα αυτά αναπτερώνουν τις ελπίδες των Ελλήνων που στρέφονται αποκλειστικά προς την κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας, τον Νοέμβριο του 1824, ζητώντας από τον Κάνινγκ να αντιταχθεί στο ρωσικό σχέδιο τεμαχισμού της Ελλάδας σε τρεις αυτόνομες ηγεμονίες. «Είμαι πάρα πολύ ευχαριστημένος από τους Ελληνες» θα γράψει στο ημερολόγιό του όταν θα λάβει το αίτημα, αλλά θα απαντήσει διπλωματικά: «Η προσωρινή κυβέρνηση της Ελλάδας να είναι βέβαιη ότι η αγγλική κυβέρνηση θα διατηρήσει την ουδετερότητά της και σε καμία περίπτωση δεν θα επιχειρήσει να πιέσει τους Ελληνες, με πρόσχημα την ειρήνη, να αποδεχθούν έναν συμβιβασμό που δεν τον επιθυμούν». Οι Ελληνες περίμεναν μια πιο δυναμική παρέμβαση από τον υπουργό που είχε ήδη κάνει μια πράξη μεγάλου πολιτικού συμβολισμού: συμμετείχε στο δείπνο υποδοχής των Ελλήνων εκπροσώπων που διοργάνωσαν ο δήμαρχος του Λονδίνου και το φιλελληνικό κομιτάτο. Ελάχιστοι μπορούν να αντιληφθούν τη σημασία αυτής της γραπτής απάντησης ως μία ακόμα έμμεση αναγνώριση ή να προσέξουν τον διακριτικό χειρισμό των κινήσεων του κομιτάτου από το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών.

Για τη συνέχεια kathimerini