Του Nicu Popescu

Ο κορονοϊός έχει επιβραδύνει την οικονομία παγκοσμίως, αλλά όχι την έλξη του κόσμου προς πιο σκληρούς τρόπους διεξαγωγής της διεθνούς πολιτικής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται αποφασισμένη να “μιλήσει την γλώσσα της εξουσίας” κατ’ αρχήν, αλλά είναι ακόμη ντροπαλή για να το κάνει πράξη.

Την άνοιξη, η διεθνής εμβέλεια της Κίνας άλλαξε σημαντικά γρήγορα από την αυτό-διαφημιζόμενη “διπλωματία της μάσκας” στην “διπλωματία του πολεμιστή λύκου”, βάζοντας τέλος στις διπλωματικές πρακτικές χαμηλών τόνων.

Η Τουρκία ανέπτυξε στρατό και έστειλε όπλα στη Λιβύη για να υποστηρίξει τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση (αλλά παραβίασε το διεθνές εμπάργκο όπλων). Τουρκικά πλοία κατάφεραν να εμπλακούν σε απειλητικούς ελιγμούς έναντι ενός γαλλικού πλοίου που ήταν μέρος μιας ναυτικής αποστολής του ΝΑΤΟ γύρω από τη Λιβύη.

Αποτυγχάνοντας να συγκεντρώσει μεγάλη στήριξη από το ΝΑΤΟ, αγανακτισμένη η γαλλική κυβέρνηση ανέστειλε τη συμμετοχή της στην ναυτική αποστολή του ΝΑΤΟ. Η Ρωσία παρέταξε αεροπλάνα στη Λιβύη για να υποστηρίξει έναν πολέμαρχο, αλλά με κάποιον τρόπο ξέφυγε με ένα μικρότερο διεθνές πρόβλημα από ό,τι η Τουρκία. Καμία από αυτές τις πρακτικές δεν είναι νέα. Την τελευταία δεκαετία περίπου, η Ρωσία έχει γίνει εξαιρετική σε τέτοιες συμπεριφορές. Αυτό που είναι νεότερο είναι ότι πολλές άλλες δυνάμεις φαίνεται να ακολουθούν το παράδειγμα της Ρωσίας. Η προηγουμένως βαρετή διπλωματία του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών, υιοθετεί τον τόνο του Ρώσου ομολογού του.

Η επέμβαση της Τουρκίας στη Λιβύη μοιάζει με τη ρωσική επέμβαση στη Συρία (αλλά με έναν πολύ μικρότερο αριθμό νεκρών αμάχων, για την ώρα). Ο έλεγχος που έχει καταφέρει η Τουρκία σε περιοχές της Βόρειας Συρίας, θυμίζει όχι μόνο τον έλεγχο που διατηρεί η Τουρκία εδώ και δεκαετίες στην κατεχόμενη Κύπρο, αλλά επίσης και τον ρωσικό έλεγχο σε διάφορες “ζώνες σύγκρουσης”, όπως η Αμπχαζία και η Νότια Οσσετία στη Γεωργία, η Υπερδνειστερία στη Μολδαβία και το Ντονμπάς στην Ουκρανία. Μια παρόμοια προοπτική μιας κατάτμησης που παγώνει στον χρόνο ίσως να περιμένει την Λιβύη, με διάφορα μέρη της χώρας να υποστηρίζονται από εξωτερικές δυνάμεις για τις επόμενες δεκαετίες.

Ως ένα βαθμό, η Ρωσία δεν ευθύνεται για το γεγονός ότι άλλα κράτη έχουν όλο και περισσότερο υιοθετήσει τη ρωσική πρακτική για γεωπολιτικές αψιμαχίες είτε με την ΕΕ ή με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, πιέζοντας τα όρια του διεθνώς αποδεκτού με τέτοια προφανή χαλαρότητα, η Μόσχα κατέστησε αυτή την συμπεριφορά όλο και πιο ελκυστική σε άλλες δυνάμεις επίσης. Οι συνήθως ήπιες αντιδράσεις της Δύσης στις διπλωματικές, cyber, προπαγανδιστικές προκλήσεις της Ρωσίας, έχουν διδάξει σε όλους όσοι είναι πρόθυμοι να προκαλέσουν τις ΗΠΑ ή να εκφοβίσουν την Ευρώπη, να μην είναι πολύ ντροπαλοί.

Πάρτε για παράδειγμα τις κυβερνοεπιθέσεις: από το τέλος της δεκαετίας 1980, αν όχι και νωρίτερα, οι μεγάλες δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει ως επί το πλείστον τις κυβερνο-εισβολές για κατασκοπεία. Στην τελευταία δεκαετία η Ρωσία έχει γίνει πρωτοπόρος στις κυβερνό-επιθέσεις σε κρίσιμες αστικές υποδομές όπως είναι ηλεκτρικά δίκτυα, με τρόπους που ούτε η Κίνα ούτε οι ΗΠΑ το έκαναν στο παρελθόν (ο ιός Stuxnet, που φέρεται να αναπτύχθηκε από τις ΗΠΑ, στόχευε σε πυρηνικές δυνάμεις του Ιράν, όχι στις προμήθειες του ηλεκτρικού ρεύματος του Ιράν, για παράδειγμα).

Αρκετά σύντομα, ο αριθμός των επιθέσεων εναντίον αστικών κρίσιμων υποδομών, άρχισε να αυξάνεται. Ακόμη και κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ –μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Ολλανδία- άρχισαν να υιοθετούν αυτά τα δόγματα κυβερνό-ασφάλειας σε έναν πιο επιθετικό κυβερνό-κόσμο. Οι προσπάθειες να επηρεάσει τις εκλογές, λένε μια παρόμοια ιστορία.

Τα πρώτα ρωσικά τρολ, που κάποιες φορές ονομάζονται “ταξιαρχίες του web”, χρονολογούνται από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 και αρχικά χρησιμοποιήθηκαν στην εγχώρια πολιτική. Τώρα, αρκετές δεκάδες κράτη διεξάγουν εξίσου επιθετικές επιχειρήσεις εγχώριων τρολ. Η Ρωσία ήταν η πρώτη που διεθνοποίησε τέτοιες επιχειρήσεις σε μαζική κλίμακα, επιχειρώντας να επηρεάσει τις εκλογές στις ΗΠΑ το 2016 και στη Γαλλία τις προεδρικές εκλογές το 2017.

Το 2020 πολλά περισσότερα κράτη είναι στο παιχνίδι –το Ιράν, η Κίνα, η Τουρκία και το Ισραήλ είναι μεταξύ αυτών. Καθώς πολλές δυνάμεις πιέζουν όλο και περισσότερο τα όρια του ατιμώρητου, είναι η ΕΕ και οι ΗΠΑ που επιτρέπουν σε αυτά τα όρια να πιεστούν.

Όσο πιο ήπια οι ΗΠΑ και ιδιαίτερα η ΕΕ χειρίζονται τέτοιες επιθετικές τακτικές, τόσο περισσότερο άλλες δυνάμεις θα μπουν στον πειρασμό να μιμηθούν η μία την άλλη με νέους τρόπους, για να αγνοήσουν, να προκαλέσουν και να επιτεθούν ανοιχτά στα συμφέροντα της ΕΕ και των ΗΠΑ.

Σε κάποια θεωρητικά επίπεδα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να το αντιλαμβάνονται. Η γλώσσα τους έναντι της Κίνας και της Τουρκίας έχει γίνει πιο σκληρή. Οι ευρωπαϊκές κυρώσεις για τη Ρωσία παραμένουν. Υπάρχει συζήτηση προκειμένου να γίνει η ΕΕ πιο γεωπολιτική, και πιο στρατηγικά κυρίαρχη την ίδια στιγμή. Αλλά η θεωρητική συνειδητοποίηση των νέων γεωπολιτικών πραγματικοτήτων δεν έχει ακόμη μετατραπεί σε συγκεκριμένες πολιτικές. Η προσέγγιση της ΕΕ απέναντι στη Ρωσία, στην Τουρκία και στους ανατολικούς και νότιους γείτονές της, παραμένει ως επί το πλείστον “μη γεωπολιτική”.

Η οικονομική κρίση που προκάλεσε ο κορονοϊός θα μπορούσε να προκαλέσει μείωση των αμυντικών δαπανών παρά συνέχιση της ανοδικής τους πορείας. Αν και η ΕΕ υιοθέτησε ένα νομικό πλαίσιο που επιτρέπει την επιβολή κυρώσεων έναντι των δραστών κυβερνοεπιθέσεων, δεν το έχει ποτέ χρησιμοποιήσει.

Η ΕΕ δεν είναι σημαντική γεωπολιτικά ούτε στη Συρία ούτε στη Λιβύη. Από ανησυχία για τη Ρωσία, η ΕΕ φοβάται ακόμη και τη δική της σκιά όταν πρόκειται για τη συνεργασία στην ασφάλεια (πολύ περισσότερο στην άμυνα) με χώρες όπως η Ουκρανία και η Γεωργία. Όσο οι πολιτικές της ΕΕ παραμένουν πολύ πίσω από τη δηλωμένη επιθυμία της να μιλήσει τη γλώσσα της εξουσίας, η γεωπολιτική αδιαφορία της Ένωσης, είναι πιθανό να εξαπλωθεί περαιτέρω.

Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στο EUObserver

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:

https://www.ecfr.eu/article/commentary_russia_showed_turkey_and_china_how_to_bully_eu

capital.gr