Γιώργος Φλωρίδης

Η Τουρκία ομολογημένα και αποδεδειγμένα πλέον, υλοποιεί στρατηγική νέο-οθωμανικής επέκτασης σε όλα τα μέτωπα, ασιατικό, αφρικανικό και δυτικό. Την προετοίμασε από καιρό, διαμορφώνοντας ιδεολογικά, παραγωγικά και στρατιωτικά τους συντελεστές της. Διάβασε επιμελώς την μεταβατική εποχή μας και εκμεταλλευόμενη τα γεωπολιτικά κενά, τις αδυναμίες και τα συμφέροντα των βασικών χωρών, προχωρά λαμβάνοντας υπόψη συσχετισμούς και συγκυρίες, αλλά με αταλάντευτη στόχευση.

Θεωρεί ότι πλησίασε η ώρα που πρέπει να στραφεί δυτικά. Το δυτικά δεν σταματά μόνο στο ακρότατο σημείο του, την Ελλάδα και την Κύπρο. Αφορά συνολικά τις διεκδικήσεις της Τουρκίας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Δύση. Η στρατηγική Ερντογάν, δεν στέκεται μόνο σε συνοριακές κρατικές διεκδικήσεις και συγκρούσεις, αλλά έχει περιφερειακό οραματισμό, που προσβλέπει σε αναθεωρητικές επεκτάσεις στα πλαίσια τριών ηπείρων.

Στα μεγαλοτουρκικά σχέδια διεκδίκησης συμπεριλαμβάνεται και η Ευρωπαϊκή ήπειρος, την οποία η τουρκοϊσλαμική ελίτ θεωρεί γεωπολιτικά αδύναμη και πολιτιστικά παρηκμασμένη. Με όρους ιστορικής αντιστροφής, η Τουρκία δεν θεωρεί τον εαυτό της ως τον Μεγάλο Ασθενή του Ανατολικού Ζητήματος. Προσβλέπει σε μια δυναμικά επιστρέφουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία απέναντι στην κατακερματισμένη Ευρώπη.

Στο αφήγημα του μεγαλοτουρκισμού υπάρχει, πλέον, Δυτικό Ζήτημα και με αυτή την έννοια απορρίπτει κάθε παλαιότερο εγχείρημα εκδυτικισμού και εξευρωπαϊσμού της Τουρκίας, προσβλέποντας αντίθετα στον εκτουρκισμό της Ευρώπης. Θεωρεί ότι σε πολλές χώρες της Ευρώπης, υπάρχουν ήδη σημαντικά ισλαμικά προγεφυρώματα. Ακριβώς για αυτό, η Αυστρία δεν μπορεί να εξαλείψει ποτέ από την ιστορική μνήμη της τις οθωμανικές πολιορκίες της Βιέννης. Ακριβώς για αυτό, η πρόσφατη παγκόσμια πρόκληση εξισλαμοποίησης της Αγίας Σοφίας, είναι ταυτόχρονα συμβολική, αλλά και έμπρακτη αποκάλυψη του σύγχρονου ερντογανικού, νεο-οθωμανικού εγχειρήματος.

Είναι, λοιπόν, καθοριστικό για την Ευρώπη, να δει με νέο μάτι και τάχιστα τις αναδυόμενες γεωπολιτικές προκλήσεις και απειλές. Να επαναθέσει στο κέντρο της προσοχής της την έννοια και την πολιτική της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής Αυτονομίας (ESA) και να επιταχύνει τις διαδικασίες της Ενιαίας Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας και επί του πεδίου εφαρμογής. Οι εξελίξεις τρέχουν ιλιγγιωδώς, τα γεωπολιτικά κενά ασφάλειας του δυτικού κόσμου μετά και την αμερικανική οπισθοχώρηση, αλλά και το νατοϊκό τέλμα, είναι μεγάλα και δυσαναπλήρωτα. Η Ευρώπη πρέπει, παράλληλα με τα μεγάλα βήματα οικονομικής ενοποίησης, να κάνει άλματα και στους τομείς της γεωπολιτικής ενοποίησης.

Υπάρχουν χώρες της Ένωσης που συνειδητοποιούν τις εξελίξεις και αντιδρούν, όπως η Γαλλία, υπάρχουν όμως και χώρες σε υστέρηση ή σε αυταπάτη ή και σε χρησιμοθηρία προώθησης στενών εθνικών συμφερόντων. Υπάρχουν, λοιπόν, σήμερα, οι «συνειδητοποιημένοι» και οι «διστακτικοί» έναντι του νέο-οθωμανικού περιφερειακού κινδύνου. Αυτό η Τουρκία το ξέρει και παίζει με τις ευρωπαϊκές εσωτερικές αντιθέσεις. Στοχεύει, μάλιστα, και στον Ευρωπαϊκό πυρήνα, ονειρευόμενη και επιδιώκοντας, όσο μπορεί, τη διάσπαση του γαλλογερμανικού άξονα.

Ο αγώνας δρόμου, το μπρα-ντε-φερ μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας είναι ακριβώς αυτό. Το μέλλον είναι με το μέρος μας, αλλά το παρόν τρέχει υπέρ της Τουρκίας. Για αυτό χρειάζεται ευελιξία κινήσεων και τακτικών, που θα βοηθούν και τους «διστακτικούς» της Ευρώπης να συνειδητοποιήσουν το αμετανόητο της Τουρκίας και να δουν, εν τέλει, ότι η οποιαδήποτε ολιγωρία απέναντί της, θα απειλήσει και την ευρωπαϊκή ενοποίηση, αλλά και τα ζωτικά ευρωπαϊκά συμφέροντα.

Για αυτό ακριβώς, είναι επείγον η Ευρώπη να αποκτήσει συνεκτική πολιτική απέναντι στην Τουρκία. Πολιτική πίεσης επί των εξελίξεων και όχι μετάθεσης των εξελίξεων. Με αυστηρούς όρους και κυρώσεις και όχι με άσκοπες διερευνήσεις. Στο μπρα-ντε-φερ αυτό, η ελληνική κυβέρνηση καλά κάνει και διατηρεί τους διαύλους διαλόγου ανοικτούς. Δεν χρειάζεται να τσακωνόμαστε μεταξύ μας με τα περί «μυστικής διπλωματίας», που μας τα σερβίρουν μάλιστα οι Τούρκοι. Το βασικό είναι να καταλάβουν και οι «διστακτικοί» εταίροι μας, ότι η Τουρκία θέλει ένα διάλογο με πλήθος διεκδικήσεις, που βρίσκονται εκτός διεθνούς δικαίου και εκτός διεθνούς διαιτησίας.

Είναι κρίσιμο, λοιπόν, όλη η Ευρωπαϊκή ηγεσία να καταλήξει ότι μόνο η καθολική πίεση μπορεί να δράσει ανασχετικά επί της Τουρκίας. Η ΕΕ πρέπει να δηλώσει παρουσία με συνολικό πακέτο διαπραγμάτευσης, πέραν του μεταναστευτικού και του εμπορικού-οικονομικού (κυρώσεις), επιβάλλοντας ρήτρες ασφαλείας για κάθε είδους απειλή των ευρωπαϊκών συνόρων. Να καταθέσει, τελικά, τις κόκκινες συνοριακές της γραμμές, με όρους ευρωπαϊκού casus belli.

Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα δεν είναι αφελής, δεν μεταθέτει και δεν αναθέτει ευθύνες. Θα αναλάβει το πρωταρχικό βάρος. Αλλά, όπως στο θέμα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης έτσι και τώρα, οφείλει να πρωτοστατήσει ώστε η Ευρώπη να αποκτήσει ενιαία γεωπολιτική συνείδηση και γεωστρατηγική απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο. Το μεγάλο Ευρωπαϊκό γεωπολιτικό στοίχημα θα σημαδευτεί θετικά, εφόσον η Τουρκία λάβει συνολικά ευρωπαϊκή αποτρεπτική απάντηση στους νέο-οθωμανικούς τυχοδιωκτισμούς της. Αυτό είναι κάτι που ήδη η Τουρκία τεστάρει, ζυγίζει, φοβάται και θα καθορίσει σε σημαντικό βαθμό τις επιλογές της.

liberal.gr