Χρύσης Παντελίδης  

Η απόφαση του Τούρκου Προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν και της κυβέρνησής του, να μετατρέψουν την Αγία Σοφία σε τζαμί, είναι μια ενέργεια πρωτίστως συμβολική, η οποία περικλείει ουσιαστικά τη διαχρονική πολιτική τής εν λόγω χώρας: την αμαύρωση της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, τη διαστρέβλωση της Ιστορίας της Ευρώπης και της Ασίας, την προσβολή του Χριστιανισμού και την περιφρόνηση διεθνών θεσμών και οργανισμών.

Η απόφαση για την Αγία Σοφία, θα μπορούσε να είναι ο συμβολικός τίτλος ενός κεφαλαίου με θέμα «Τουρκική εξωτερική πολιτική και διπλωματία», που εδράζεται, κυρίως, στην αδυναμία, ή την απροθυμία, ή τη συνειδητή άρνηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και γενικότερα του ευρύτερου δημοκρατικού και σύγχρονου κόσμου, να αναγνωρίσει την Τουρκία ως αυτό που είναι: μια αντιδημοκρατική, επεκτατική χώρα, η οποία εκμεταλλεύεται το μέγεθος και τη γεωγραφική θέση της, όχι μόνο για την εξυπηρέτηση των καλώς νοούμενων συμφερόντων της, αλλά και εις βάρος των γειτονικών της χωρών, καθώς και εις βάρος πιο απομακρυσμένων περιοχών, στις οποίες κατάφερε, τα τελευταία χρόνια, να δημιουργήσει προσβάσεις και στρατιωτικές υποδομές.

Αναμφίβολα, ευθύνη για αυτή την κατάσταση φέρουν και οι κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδας των τελευταίων 30 χρόνων, πλην μερικών εξαιρέσεων, κατά περιόδους. Γιατί, όταν η Τουρκία επέλεγε την οδό της συνεχούς στρατιωτικής ενίσχυσης, εκμεταλλευόμενη στο έπακρο μια λεγόμενη ευρωπαϊκή πορεία -την οποία, ούτε η Τουρκία θέλει πραγματικά, ούτε η Ευρώπη πιστεύει πως θα ολοκληρωθεί ποτέ- η Κύπρος και η Ελλάδα επέλεγαν την οδό του κατευνασμού, των υποχωρήσεων και της διαρκούς υποβάθμισης της αμυντικής δυνατότητάς τους. Με απλά λόγια, η Κύπρος και η Ελλάδα αντιμετώπιζαν την Τουρκία σαν την χώρα που θα ήθελαν να είναι, σε έναν ιδανικό κόσμο, αγγελικά πλασμένο και όχι ως τη χώρα που είναι στην πραγματικότητα. Αντί να περιμένουν, δηλαδή, να δείξει η Τουρκία δείγματα γραφής και ακολούθως να ανταποκριθούν σε αυτά, προτιμούσαν να ανταποκρίνονται προκαταβολικά και εκ των προτέρων, ελπίζοντας σε κάποια αλλαγή της τουρκικής συμπεριφοράς, αργότερα.

Έτσι, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, πλέον, είναι πολύ πιο δύσκολο για την Ελλάδα και την Κύπρο να πείσουν τις άλλες 25 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τις κάκιστες τουρκικές προθέσεις και ακόμα πιο δύσκολο να πετύχουν την επιβολή κυρώσεων για τις δράσεις που τις υλοποιούν. Η Τουρκία, στο όνομα τής δήθεν ευρωπαϊκής ολοκλήρωσής της και χωρίς να αλλάξει ούτε λέξη από την επιθετική και προκλητική ρητορική της έναντι των γειτόνων της, οικοδόμησε τα τελευταία, αρκετά, χρόνια στενότερες οικονομικές και εμπορικές σχέσεις με τις χώρες της Ευρώπης και φαίνεται να πετυχαίνει κάτι, που στο παρελθόν φαινόταν ακατόρθωτο: αντί να προσαρμοστεί στα μέτρα και στις αρχές της Ευρώπης, να προσαρμόζεται η Ευρώπη στις απαιτήσεις και ορέξεις της.

Σε κάθε περίπτωση, ειδικά στην πολιτική και στη διπλωματία, δεν υπάρχει οτιδήποτε αμετάβλητο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως σύνολο 27 χωρών και 450 εκατομμυρίων κατοίκων, έχει και τις δυνατότητες, έχει και τους τρόπους, να ορθώσει ανάστημα απέναντι στην Τουρκία και να την πιέσει να προσαρμόσει την πολιτική της, στην κατεύθυνση του Διεθνούς Δικαίου και της διεθνούς νομιμότητας. Αυτό που χρειάζεται είναι πολιτική βούληση. Η οποία, αν και δεν είναι ορατή σήμερα, μπορεί να καταστεί ορατή στο μέλλον.

Η πρόσφατη ανορθόδοξη τουρκική εισβολή στον Έβρο με εκμετάλλευση ταλαιπωρημένων ανθρώπων, η επεκτατική τουρκική δράση στο Αιγαίο, η συνεχής αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κύπρου, οι αναθεωρητικές διακηρύξεις Ερντογάν, η αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης, το τουρκολιβυκό «σύμφωνο», η στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη, η συμβολική, αλλά και ενδεικτική, μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και ασφαλώς η συνεχιζόμενη κατοχή της Κύπρου, συνθέτουν έναν ισχυρό φάκελο για την εξωτερική πολιτική της Κύπρου και της Ελλάδας, προκειμένου να εργαστούν, να διεκδικήσουν και να επιτύχουν, μαζί με την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό που δεν πέτυχαν μέχρι σήμερα: τη συμμόρφωση της Τουρκίας και την αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής της. Είναι η μόνη σοφή διέξοδος για την ειρήνη, την ασφάλεια και την ευημερία στην Ανατολική Μεσόγειο.

* Μέλος της Γραμματείας του Εκτελεστικού Γραφείου του ΔΗΚΟ.