Νίκος Μελέτης

Προσπάθεια για την αποκατάσταση διαύλων επικοινωνίας που είχαν κοπεί τους τελευταίους μήνες επιχειρούν σε ανώτατο επίπεδο Αθήνα και Άγκυρα, αλλά όλα θα κριθούν από την συνέχεια, καθώς ακολουθεί ένα εξαιρετικά δύσκολο διάστημα, με πρώτη δοκιμασία την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας της Τουρκίας στις 2 Ιουλίου για την Αγία Σοφία.

Και οι δυο πλευρές ήταν αρκετά επιφυλακτικές σε αυτό το πρώτο διστακτικό βήμα και για τον λόγο αυτό εξάλλου σχεδόν ταυτόσημες ανακοινώσεις και στις δυο πρωτεύουσες εστίασαν την τηλεφωνική επικοινωνία Κ. Μητσοτάκη – Τ. Ερντογάν στην αντιμετώπιση του κορονοϊού και για ζητήματα που συνδέονται με το άνοιγμα των συνόρων και την αποκατάσταση των τουριστικών ροών. Η τουρκική πλευρά στην ανακοίνωση της Διεύθυνσης Επικοινωνίας της προεδρίας της Τουρκίας προσέθεσε και τα θέματα «ασφάλειας» και της οικονομίας..

Εκ των πραγμάτων σε μια πρώτη επαφή μετά από μήνες, που έχουν σημαδευτεί από πρωτοφανή κλιμάκωση της έντασης στις διμερείς σχέσεις δεν θα μπορούσε να γίνει αναλυτική συζήτηση στα θέματα στα οποία η τουρκική στάση δυναμιτίζει το κλίμα, όμως η συμφωνία των δυο ηγετών για την ανάγκη διατήρησης των διαύλων επικοινωνίας για περαιτέρω συνομιλίες είναι ένα πρώτο βήμα.

Η επικοινωνία Μητσοτάκη – Ερντογάν πραγματοποιήθηκε την στιγμή που οι σχέσεις των δυο χωρών έχουν κτυπήσει κόκκινο: Μετά το τουρκολυβικό Μνημόνιο, η κρίση του Έβρου , οι κινήσεις για μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος, η επιθετική ρητορική της τουρκικής ηγεσίας, η διαδικασία για χορήγηση αδειών στην τουρκική κρατική εταιρία ΤΡΑΟ για έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, η απειλή για έρευνες ακόμη και νοτίως της Κρήτης μετά από συμφωνία με την κυβέρνηση Σάρατζ σε περιοχή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και οι διαρκείς απειλές πολέμου, έχουν διαμορφώσει ένα επικίνδυνο και εντελώς αντιπαραγωγικό κλίμα.

Η προσπάθεια για την πρώτη αυτή επαφή σε ανώτατο επίπεδο ,έγινε απευθείας από το διπλωματικό γραφείο του Κ. Μητσοτάκη και την επικεφαλής Ελ. Σουρανή και τον ισχυρό παράγοντα στο περιβάλλον του Τούρκου προέδρου και σύμβουλο του, Ιμπραήμ Καλίν, καθώς οι διπλωματικοί δίαυλοι που είχαν επιστρατευθεί προηγουμένως δεν ήταν αρκετοί. Κάτι που είναι δικαιολογημένο, μια και για λογαριασμό του κ. Ερντογάν μιλάει μόνο το περιβάλλον του και όχι οι διπλωμάτες.

Το ενδιαφέρον όμως είναι η συνέχεια που θα υπάρξει σε αυτή την τηλεφωνική επικοινωνία των δυο ηγετών και εάν θα προετοιμασθεί μια συνάντηση υψηλού επιπέδου (σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών η Άμυνας) η εάν θα επιλεγεί η λιγότερο φιλόδοξη διαδικασία των συναντήσεων σε επίπεδο γενικών γραμματέων και των διαπραγματευτικών ομάδων για την υιοθέτηση νέων ΜΟΕ.

Όμως η ατζέντα έχει επιβαρυνθεί τόσο πολύ που οι όποιες επαφές το αμέσως επόμενο διάστημα μόνο ρόλο «πυροσβεστικό» μπορεί να έχουν ώστε να διαχειριστούν μια επικίνδυνη κλιμάκωση, παρά να αναζητήσουν πεδίο συνεννόησης και οργάνωσης δομημένου διαλόγου μεταξύ των δυο πλευρών.

Οι συνεχείς δηλώσεις των τελευταίων ημερών που Τούρκοι αξιωματούχοι όπως ο Χ. Ακάρ και ο Μ. Τσαβούσογλου μαζί με τις απειλές, απηύθυναν και «προσκλήσεις» για διάλογο προκάλεσαν σύγχυση για το εάν πράγματι υπάρχει πρόθεση αποκατάστασης διαύλων που θα οδηγούσαν έστω και στην επανάληψη των διερευνητικών επαφών ή το πιθανότερο πρόκειται για προσχηματικές κινήσεις με στόχο να μετακυλήσουν την ευθύνη για την ένταση στην Ελλάδα που δήθεν απορρίπτει τις προτάσεις της Τουρκίας.

Όμως η Τουρκική πλευρά επιχειρεί να θέσει εκ των προτέρων όχι μόνο την δική της ατζέντα αλλά και να προκαταλάβει το περιεχόμενο μιας διαπραγμάτευσης. Έτσι ο Ακάρ δηλώνει ότι πρέπει να λυθεί το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών και η διαφορά εναέριου χώρου με τα χωρικά ύδατα ενώ ο κ. Τσαβούσογλου επιμένει δίνοντας την δική του ερμηνεία της ιταλο-τουρκικής συμφωνίας οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, ζητά διάλογο που θα ξεκινήσει έχοντας αποδεχθεί ως αφετηρία την ακραία διαπραγματευτική θέση της Τουρκίας για μηδενική (ή ελάχιστη υπό όρους) επήρεια των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες.

Ενώ και οι δυο επαναλαμβάνουν ότι θα εφαρμόζεται κανονικά το τουρκολυβικό Μνημόνιο, το οποίο επιχειρεί να εξαφανίσει πλήρως την ελληνική υφαλοκρηπίδα στην Μεσόγειο, περιορίζοντας τα ελληνικά νησιά στον ασφυκτικό κλοιό των χωρικών υδάτων των 6 ν.μ. Είναι προφανές ότι υπό αυτούς τους όρους δεν μπορεί να υπάρξει ούτε καν εναρκτήρια συνάντηση, πόσο μάλλον ουσιαστικές συνομιλίες.

Σε ό,τι αφορά στην τηλεφωνική συνομιλία των δυο ηγετών, για την Τουρκία ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα είναι η ένταξη της στην λίστα ασφαλών προορισμών και σε αυτό ο κ. Ερντογάν θέλει την στήριξη της Ελλάδας, καθώς η τουρκική τουριστική βιομηχανία κινδυνεύει με απόλυτη κατάρρευση. Όσο οι Γερμανοί κυρίως κρατούν κλειστά τα σύνορα τους και θα συνεχίσουν να απαγορεύουν την τουριστική ροή προς την Τουρκία τουλάχιστον μέχρι το τέλος Αυγούστου. Πίεση υπάρχει και από τα ελληνικά νησιά που αποτελούν αγαπημένο προορισμό Τούρκων, συνήθως ευκατάστατων, τουριστών…

Σύμφωνα με πηγές η Αθήνα δεν είναι αντίθετη στην «συμπερίληψη της Τουρκίας όπως και των χωρών των δυτικών Βαλκανίων στην πρώτη ομάδα των τρίτων χωρών με τις οποίες η ΕΕ θα άρει τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς» και αυτό έγινε δεκτό με ικανοποίηση από την τουρκική πλευρά.

Σε ό,τι αφορά τα θέματα ασφαλείας που αναφέρει η Τουρκική προεδρία, είναι γνωστό ότι περιλαμβάνει κυρίως τα αιτήματα της Τουρκίας για σύλληψη και έκδοση οπαδών του Φ. Γκιουλέν που έχουν διαφύγει στην Ελλάδα καθώς και μελών του PKK και ακροαριστερών τουρκικών οργανώσεων.

liberal.gr