Δρ Στυλιανός Πολίτης*

Έχοντας υπόψη μου μόνο δημοσιογραφικές πληροφορίες εκτιμώ ότι η ελληνο-ιταλική συμφωνία για την αποκλειστική οικονομική ζώνη είναι μια τεράστια επιτυχία της ελληνικής κυβερνήσεως και στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα στην Άγκυρα δείχνοντας το σωστό δρόμο για να σταματήσουν αυτά τα θλιβερά που συμβαίνουν. Δεν είναι όμως μόνο αυτό, γιατί το παράδειγμα της Ιταλίας έσπευσαν να δηλώσουν ότι θα το ακολουθήσουν και άλλοι! Ο στρατηγός Χαφτάρ χωρίς καθυστέρηση δήλωσε στη Επιτροπή Άμυνας της Λιβύης την πρόθεση του για μια αντίστοιχη συμφωνία στην ίδια βάση, που θα καταργεί επισήμως πια το παράνομο και ουσιαστικά ανυπόστατο μνημόνιο της χώρας του με την Τουρκία. Σε αυτό θα συμβάλλει ασφαλώς και ο πρωτοετής μου ναύαρχος Μαχντάουι εξαίρετος αξιωματικός και καλός φίλος μας,  απόφοιτος της δικής μας Σχολής Δοκίμων.

Είναι αξιέπαινη η Νέα Δημοκρατία που μπόρεσε να ξεπεράσει ότι εμπόδιζε τις μέχρι τώρα προσπάθειες. Η Ιταλία έδειχνε ενδιαφέρον για την αλιεία των οστρακόδερμων της περιοχής και ιδιαίτερα για τις κόκκινες γαρίδες μοναδικές στο είδος τους. Στο σημείο αυτό θέλω να υπογραμμίσω ότι η αποκλειστική οικονομική ζώνη δεν είναι τόσο αποκλειστική όσο νομίζουν πολλοί. Έχουν δικαίωμα να αλιεύουν εκεί το περίσσευμα των αλιευμάτων τα γεωγραφικώς μειονεκτούντα κράτη (π.χ. Τουρκία, Βουλγαρία) και τα περίκλειστα (π.χ. το γειτονικό μας με πρωτεύουσα τα Σκόπια. Βλ. διδακτορική διατριβή Στυλιανού Πολίτη για το Νομικό Καθεστώς των Περικλείστων Κρατών: http://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/id/11374#page/1/mode/2up σελ. 90 και 153-186). Όπως δήλωσε ο κ. Δένδιας, οι Ιταλοί θα συνεχίσουν να ψαρεύουν με συγκεκριμένο αριθμό σκαφών (ανώτατο όριο τα 68), ορισμένα αλιεύματα για τα οποία δεν δείχνουν ενδιαφέρον οι Έλληνες ψαράδες. Ο όρος αυτός είναι απόλυτα λογικός! Είναι αδιανόητο να λέμε ότι θα σταματήσουν τώρα να ψαρεύουν οι Ιταλοί εκεί που ψάρευαν τόσα χρόνια και με την ανακήρυξη αποκλειστικής οικονομικής ζώνης θα αποκτήσουν αλιευτικά δικαιώματα, σύμφωνα με τα άρθρα 69 και 70 της νέας Συμβάσεως κάποιοι άλλοι.

Όσο για την οριοθέτηση, εξετάζοντάς την μακροσκοπικά, εκτιμώ ότι τηρήθηκαν οι ίδιες αρχές που εφαρμόσθηκαν και στην προ πολλών ετών πολύ ικανοποιητική συμφωνία με την Ιταλία για την υφαλοκρηπίδα, δηλ. οριοθέτηση με περιορισμένη επήρεια μόνο σε πολύ μικράς εκτάσεως νησιά όπως είναι οι Στροφάδες νότια της Ζακύνθου και τα Διαπόντια Νησιά βορειοδυτικά της Κέρκυρας. Όπως είναι γνωστό η οροθέτηση με μέση γραμμή υπήρχε μόνο στο άρθρο 6 της Συμβάσεως της Γενεύης του 1958 για την Υφαλοκρηπίδα και αυτή με αδιευκρίνιστη αναφορά σε «ειδικές περιστάσεις». Οι αποφάσεις επίσης Διεθνών Δικαστηρίων σε όλες τις περιπτώσεις που αφορούσαν υφαλοκρηπίδα, πολύ δε περισσότερο για αποκλειστική οικονομική ζώνη, δεν έδωσαν πλήρη επήρεια σε πολύ μικρά νησιά και ειδικά όταν αυτά ήταν απομακρυσμένα.

Συμπερασματικά καταλήγω ότι η Συμφωνία αυτή είναι απόλυτα ικανοποιητική δίνοντας δικαιώματα στα νησιά σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο όπως αυτό ερμηνεύτηκε μέχρι σήμερα πολύ σχολαστικά από τα Διεθνή Δικαστήρια, ακόμα και για περιπτώσεις που αφορούσαν χώρες που δεν ήταν μέρος στις σχετικές διεθνείς συμβάσεις. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα θετικό προηγούμενο για μελλοντική επίλυση των Ελληνοτουρκικών. Στο σημείο αυτό όμως αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι σε όλες τις περιπτώσεις μια «μέση γραμμή» όπως την εμφανίζουν κάποιοι χάρτες, με απόλυτη επήρεια σε πολύ μικράς εκτάσεως νησιά ιδίως όταν αυτά είναι απομακρυσμένα, δεν φαίνεται να συνάδει με τις μέχρι τώρα εφαρμογές του διεθνούς δικαίου και γι’ αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί.     

*Αντιναύαρχος ε.α.