Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου

Η σταθεροποίηση και τόνωση της ελληνικής παρουσίας και συμμετοχής στον φιλελεύθερο ατλαντικό κόσμο αποτελεί εμπόδιο στους τουρκικούς γεωπολιτικούς σχεδιασμούς και από μόνο του το γεγονός αυτό ενέχει κινδύνους. 

Μπορεί ο απόστρατος ναύαρχος Τζεμ Γκιουρντενίζ να θεωρείται «πατέρας» του διαχρονικού τουρκικού δόγματος «Γαλάζια Πατρίδα», πλην όμως το δόγμα αυτό πλησιάζει τα 100 χρόνια ζωής. Ιδιαίτερα δε, πριν από πενήντα χρόνια είχε γίνει γνωστό και στο ΝΑΤΟ, τότε που στην Ελλάδα κυβερνούσαν τρεις ανεύθυνοι και επικίνδυνοι συνταγματάρχες. Όπως ανέφερε στο «Βήμα της Κυριακής» ο απόστρατος ναύαρχος, το παραπάνω δόγμα έχει ουσιαστικά δύο πυλώνες: ο πρώτος έχει σκοπό να υποδείξει τις τουρκικές περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας υπό εθνική κυριαρχία, όπως τα χωρικά ύδατα, η υφαλοκρηπίδα, και η ΑΟΖ. Ο δεύτερος σκοπεύει να βεβαιώσει τη θαλάσσια κοσμοθεωρία της Τουρκίας, η οποία όλα δείχνουν ότι στον 21ο αιώνα θα αποτελέσει κορυφαίο γεωπολιτικό εργαλείο της γείτονος. Ένα εργαλείο εξάλλου στο οποίο προστίθεται και η τουρκική φιλοδοξία για ηγεμονία στον σουνιτικό κόσμο. 

Κατά συνέπεια είναι ηλίου φαεινότερο ότι η Τουρκία, στο πλαίσιο των νέων γεωπολιτικών της επιλογών, θέλει να φέρει την Ελλάδα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ακόμα και αν χρειαστεί να γίνει ένα στρατιωτικό επεισόδιο. Μέσω της Ελλάδος δε, ο Τούρκος πρόεδρος θα θελήσει να εκβιάσει και την Ε.Ε. και το ερώτημα είναι σε ποιο επίπεδο θα το επιχειρήσει.

Στο πλαίσιο αυτό, η γνωστή ανάρτηση πριν από τρεις εβδομάδες των αιτημάτων της Τουρκικής Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου (ΤΡΑΟ) για αδειοδοτήσεις ερευνών υδρογονανθράκων σε επτά μεγάλες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο συνιστά, είτε αρέσει είτε όχι, σοβαρό πρόβλημα για την Αθήνα. Η Άγκυρα εμφανίζεται διατεθειμένη να παίξει με τη φωτιά, διότι οι άδειες αφορούν περιοχές ακριβώς στο όριο των έξι ναυτικών μιλίων μεγάλων κατοικημένων νησιών, όπως η Ρόδος, η Κάρπαθος και η Κρήτη. 

Με τις παραπάνω πρωτοβουλίες της, και με βάση τις δηλώσεις του απόστρατου ναυάρχου, γίνεται κατάδηλο ότι η Τουρκία συρρικνώνει τα χωρικά μας ύδατα στα έξι ναυτικά μίλια και εκμηδενίζει την υφαλοκρηπίδα των νησιών μας. Παράλληλα, τόσο με τις ενδεχόμενες έρευνες πολύ κοντά στην υφιστάμενη ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη όσο και με το Τουρκο-λιβυκό σύμφωνο που θα θελήσει να ενεργοποιήσει, η Άγκυρα επιχειρεί να αποκόψει τη συνέχεια της ελληνικής νησιωτικής χώρας, απομονώνοντας το Καστελόριζο από την Κρήτη και τη Ρόδο. 

Την ίδια περίοδο, στο εσωτερικό της Τουρκίας, για πολιτικο-θρησκευτικούς λόγους, εντείνεται η αντιχριστιανική προπαγάνδα, ξαφνικά, δε, προέκυψε και το θέμα της Αγίας Σοφίας, που σίγουρα έχει συμβολικό χαρακτήρα.

Μέσα λοιπόν σε αυτό το περιβάλλον, ένα σοβαρό ερώτημα είναι κατά πόσο οι ακραίες θέσεις της Άγκυρας είναι αδιαπραγμάτευτες ή εντάσσονται στο πλαίσιο μιας συνολικής διαπραγμάτευσης, όχι μόνο με την Ελλάδα αλλά και με τα υπόλοιπα κράτη της περιοχής. Ταυτόχρονα, η Άγκυρα θέλει να δώσει το μήνυμα ότι στην παρούσα φάση των γεωπολιτικών εξελίξεων η Τουρκία είναι σε θέση να αποκρούσει αποτελεσματικά τα τριμερή περιφερειακά σχήματα με τη συμμετοχή των ΗΠΑ και της Γαλλίας. 

Αν γίνει αποδεκτή η εκδοχή αυτή, η Άγκυρα οφείλει να κατανοήσει ότι η ελληνική πλευρά δεν θα κάτσει με σταυρωμένα τα χέρια έναντι του τουρκικού αναθεωρητισμού και άρα η όποια απόπειρα δημιουργίας τετελεσμένων καταστάσεων δεν πρόκειται να ευδοκιμήσει. Το θέμα είναι ότι αυτή τη διάσταση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής θα πρέπει να την κάνουμε ξεκάθαρα γνωστή τόσο στην Άγκυρα όσο και στους δυτικούς, και όχι μόνο, εταίρους μας. Με άλλα λόγια, οφείλουμε να τους εμπεδώσουμε ότι η αποφασιστικότητα να υπερασπιστεί η Ελλάδα τα κυριαρχικά της δικαιώματα μπορεί να φτάσει μέχρι και τη στρατιωτική αντιπαράθεση. 

Πέρα όμως από αυτό το θεωρητικό σχήμα, μετά την πρόσφατη συμφωνία με την Ιταλία για την ΑΟΖ, τώρα περισσότερο παρά ποτέ, χρειάζεται να συμφωνήσουμε και με την Αίγυπτο στην έστω και μερική οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Έτσι, θα εμπλουτίσουμε το νομικό μας οπλοστάσιο, ενώ ένα επιπλέον κράτος της περιοχής θα συνταχθεί εκ των πραγμάτων με τις θέσεις μας. 

Στο σημείο αυτό προβάλλει και ο παράγοντας των επεκτατικών βλέψεων της Τουρκίας στον σουνιτικό κόσμο, ένα φαινόμενο το οποίο σε πολλές χώρες της περιοχής μας κάθε άλλο παρά ικανοποίηση προκαλεί. Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση ισχυρής αντιπαράθεσης με την τουρκική πλευρά, η Ελλάδα δεν θα είναι μόνη της. Δεν είναι λίγες οι χώρες στη γειτονιά μας που με σαδιστική χαρά θα έβλεπαν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να σπάει για καλά τα μούτρα του. Γι’ αυτό, αν η Ελλάδα δείξει αποφασιστικότητα στις κινήσεις της Άγκυρας, αυτό μπορεί να είναι το πιο αποτρεπτικό όπλο στις επιδιώξεις της τελευταίας. 

Ναυτεμπορική