ΠΟΛΥΒΙΑ ΠΑΡΑΡΑ*
Το 2021 η Ελλάδα και ο Ελληνισμός θα εορτάσουμε την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821. Ένα γεγονός μεγίστης σημασίας όχι μόνο για τους Έλληνες αλλά για όλα τα έθνη, αφού το ελληνικό έθνος ήταν το πρώτο έθνος στην ιστορία της ανθρωπότητας που σήκωσε το ανάστημα του σε μία αυτοκρατορία και την πολέμησε χωρίς οργανωμένο στρατό και πέτυχε την εθνική ανεξαρτησία του. Η Επανάσταση του 1821 έδωσε στο μακραίωνο ελληνικό έθνος ένα κράτος και το εισήγαγε στην οικογένεια των εθνικών κρατών. Η έκβαση της Επανάστασης, όπως και κάθε αιματηρής επανάστασης δεν φτάνει πάντα πλήρως στο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Πολιτικά ο Αγώνας δεν μπόρεσε να πετύχει τους δημοκρατικούς στόχους του και η Βαυαροκρατία και απολυταρχία με ξένο ηγεμόνα που επιβλήθηκε επέφερε πολλά δεινά, αλλά η εθνική ανεξαρτησία ήταν γεγονός.

Πώς κατορθώθηκε αυτό το γεγονός της Ανεξαρτησίας; Ποιες ήταν οι πολιτισμικές δυνάμεις του ελληνικού έθνους που οδήγησαν στην δημιουργία ανεξάρτητου έθνους κράτους; Το επίτευγμα του 1821 έρχεται να προστεθεί στην ένδοξη ιστορία του Ελληνισμού, που στην πορεία των αιώνων δημιουργούσε πολιτισμό και επιδείκνυε μία αδιάλειπτη πολιτική ωριμότητα σε σύγκριση με όλα τα άλλα έθνη, ακόμα και όντας υποταγμένο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Θα δώσω ένα απλό παράδειγμα/ερώτημα για την απόδειξη αυτού του ισχυρισμού. Ποιος μέσος πολίτης ήταν πιο ώριμος πολιτειακά το 1800: ένας Έλληνας του κοινού των Αμπελακίων και της Χίου ή ένας Γάλλος ή Άγγλος ή όποια άλλης εθνότητας θέλετε ακριβώς την ίδια εποχή; Ας στοχαστούμε αυτό το ερώτημα, για να ανατραπεί ο μύθος του υποανάπτυκτου Έλληνα υπό την οθωμανική αυτοκρατορία. Δεν ήταν καθόλου υποανάπτυκτος ο Έλληνας αυτός. Αντίθετα κατείχε την τέχνη της επιχειρηματικότητας και της συλλογικής αλληλεγγύης και της πολιτειακής οργάνωσης μέσα στα κοινά.

Το Σύνταγμα του Ρήγα αλλά και τα Επαναστατικά Συντάγματα ενσωμάτωναν και τους άκληρους πολίτες στο σώμα των πολιτών με πλήρη δικαιώματα. Τα κείμενα αυτά στην ουσία συνέχιζαν την παράδοση των ελληνικών κοινών. Από εκεί αντλούσαν οι Έλληνες την δύναμή τους και από την συνείδηση του έθους τους. Ο Διονύσιος Σολωμός στον Ύμνον Εις την Ελευθερίαν γράφει: Ὦ τρακόσιοι, σηκωθεῖτε/καὶ ξανάλθετε σέ μας·/τὰ παιδιά σας θέλ’ ἰδεῖτε/πόσο μοιάζουνε μέ σας. Αρκεί κανείς να μελετήσει τα Αρχεία της Εθνικής Παλιγγενεσίας, για να διαπιστώσει πώς συνδέονταν οι επαναστατημένοι Έλληνες με την μακραίωνη ιστορία τους. Αυτοπροσδιορίζονταν ως «απόγονοι του σοφού και φιλανθρώπου γένους των Ελλήνων» και τους επαναστατημένους Έλληνες η λέξη δημοκρατία δεν τους τρόμαζε, τους ενέπνεε, ενώ εκείνη την εποχή ήταν η πιο απεχθής λέξη στα ανακτοβούλια της Ευρώπης.

Τέλος, ολοκληρώνω την σκέψη μου με την πρόταση να προσεγγιστεί ο επετειακός εορτασμός των διακοσίων χρόνων του Αγώνα πλουραλιστικά, παρουσιάζοντας όλες τις διαφορετικές επιστημονικές απόψεις στον ελληνικό λαό, κι αυτός ας κρίνει. Για αυτόν εξάλλου γίνεται ο εορτασμός. Πιστεύω ότι είναι γόνιμο να αναδειχθεί η σημασία των απαράμιλλων και μοναδικών χαρακτηριστικών του Αγώνα του 1821 από επιστήμονες που έχουν αναλύσει αυτά τα χαρακτηριστικά στο δημοσιευμένο επιστημονικό τους έργο. Ο καθηγητής Πολιτικών

Επιστημών Γεώργιος Κοντογιώργης και τέως Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου έχει αφιερώσει την ζωή του στην έρευνα του ελληνικού κόσμου στην διαχρονία του και στην προσφορά του ελληνικού ιστορικού παραδείγματος στην ιστορία, αναδεικνύοντας τις απαράμιλλες πολιτισμικές δυνάμεις του Ελληνισμού, ακολουθώντας ένα νέο μοντέλο γνωσιολογίας από αυτό της εδραιωμένης νεοτερικότητας. Η ανάγνωση αυτή τιμά τον Αγώνα του 1821 και συγχρόνως συμβάλλει βέλτιστα στην εθνική αυτογνωσία για όσα αποδομητικά φαινόμενα επακολούθησαν.

Ως επίλογο για την εθνική αυτογνωσία και για την ελευθερία, παραθέτω απόσπασμα από το ποιήμα του Άγγελου Σικελιανού Ωδή στον Μακρυγιάννη:

«…Ἀπ᾿ τὴ μιά, τὰ λόγια αὐτά Σου χαραγμένα, στρατηγέ μας:
«Τὴ λευτεριά μας τούτη δὲν τὴν ἥβραμε στὸ δρόμο,
καὶ δὲ θὰ μποῦμε εὔκολα στοῦ αὐγοῦ τὸ τσόφλι,
γιατὶ δὲν εἴμαστε κλωσόπουλα, σ᾿ αὐτὸ νὰ ξαναμποῦμε πίσω,
μὰ ἐγίναμε πουλιὰ καὶ τώρα πιὰ στὸ τσόφλι δὲ χωροῦμε».

*Η Πολυβία Παραρά είναι διδάκτωρ Ελληνικών Σπουδών και διδάσκει στο πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, ΗΠΑ