Του Παντελή Σαββίδη

Σε μια από εκείνες τις περίφημες κβαντικές αναζητήσεις του ο γνωστός φυσικός Feynman είχε πει: “it is so confusing that I am not even sure if there is a problem”. Είναι τόσο μπερδεμένα τα πράγματα που δεν γνωρίζω αν υπάρχει πρόβλημα.

Το ίδιο ισχύει και με την Τουρκία. Τα μπέρδεψε τόσο πολύ που κανείς δεν ξέρει αν υπάρχει πρόβλημα και που εντοπίζεται. Η Τουρκία τα θέλει όλα. Και το κακό είναι ότι τα θέλει με τη βία. Με αυτό που την χαρακτηρίζει στην ιστορική της διαδρομή. Η βία εμπεριέχεται στην ψυχοσύνθεση του λαού της. Ακόμη και στις μικρασιατικές λαότητες που δεν έχουν τουρκική καταγωγή εμφύσησε την ιδεολογία της βίας και της αρπαγής.

Διέγνωσε νωρίς τις αλλαγές που επέρχοντο με εκείνη την ομάδα που περιέβαλε τον Ερντογάν αλλά στην πορεία η αρχική αντίληψη περί μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες, άλλαξε. Η αρχική σύλληψη ήταν σωστή: η ηγεμονία σήμερα δεν επιβάλλεται με την βία. Ακόμη και στους λαούς στους οποίους θέλει να ηγεμονεύσει η Τουρκία.

Στο μακροχρόνιο μέτωπο που άνοιξε στη Συρία ο απεσταλμένος των ΗΠΑ δήλωσε πως όλες οι δυνάμεις που έχουν εισβάλει στη χώρα θα πρέπει να αποχωρήσουν εκτός της Ρωσίας. Συμπεριέλαβε και τις ΗΠΑ και, βεβαίως , την Τουρκία. Είναι προφανές ότι κάποια σύγκλιση Ουάσιγκτον- Μόσχας θα έχει επέλθει. Ίσως στο τραπέζι να υπάρχει μια ελπίδα για τον Ερντογάν αφού ο Πούτιν πιέζει τον Άσαντ να έρθει σε συνεννόηση με κάποιες από τις δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης, κάτι που οδήγησε σε ψύχρανση τις σχέσεις του ρώσου προέδρου με τον Σύρο προστατευόμενό του. Είναι οι δυνάμεις αυτές η αντιπολίτευση που υποστηρίζει η Τουρκία; Άγνωστο.

Στο μέτωπο της Λιβύης η ισχυρή υποστήριξη που ο Ερντογάν παρείχε στην κυβέρνηση της Τρίπολης έδωσε ανάσα στον Σάρατζ αλλά οι μικρές και περιορισμένες νίκες του μπορεί να αποδειχθούν πύρρειες. Οι υποστηρικτές του Χαφτάρ αισθανόμενες τον κίνδυνο θα ενισχύσουν περισσότερο τον στρατάρχη.

Η Λιβύη, πάντως, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αποκαλύπτει την αδυναμία της Ε.Ε. να διαμορφώσει κοινή πολιτική.

Την Ελλάδα και την Ευρώπη ο Ερντογάν τις απειλεί με νέο κύμα μεταναστευτικής πίεσης, με μελετημένα τα μαθήματα από την πρώτη αποτυχία. Ο λόγος; Στη Συρία η πολιτική του καταρρέει. Το ίδιο και η οικονομία του. Εκβιάζει δεξιά και αριστερά και για να πάρει κάτι στη Συρία και αναζητώντας χρήματα για την οικονομία του. Ποιος θα του δώσει σε μια εποχή που η παγκόσμια οικονομία καταρρέει; Αλλά μπροστά σ αυτό το αδιέξοδο, πως θα ικανοποιήσει τον κόσμο του που είναι συνηθισμένος στην αρένα;

Η Τουρκία έφθασε στο μέγιστο των δυνατοτήτων της με τη δυναμική που της προσέδωσε η οικονομική της ανάπτυξη την τελευταία εικοσαετία. Το αφήγημα που παρουσιάζει δεν πείθει. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα παραμείνει επικίνδυνη. Αλλά πόσο επικίνδυνη μπορεί να συνεχίσει να είναι μια χώρα όταν η οικονομία της καταρρέει και όταν τα ανοίγματα που έκανε σε ορισμένους βιομηχανικούς τομείς, όπως η πολεμική βιομηχανία, πολύ πιθανό να οδηγηθούν σε αδιέξοδο;

Στον ευρύτερο χώρο που επιδιώκει να κινηθεί η Τουρκία υπάρχει μια μακροχρόνια αντιπαλότητα μεταξύ των ισλαμιστικών κινημάτων στα οποία, ιδεολογικά, έχουν επικρατήσει οι «Αδελφοί Μουσουλμάνοι» και κοσμικών καθεστώτων που πριν την Αραβική Άνοιξη διαπνέονταν από την ιδεολογία του «μπααθισμού».

Αυτή η αντιπαλότητα συνεχίζει να υπάρχει και σήμερα. Η Τουρκία, ακόμη και στον μουσουλμανικό κόσμο γίνεται αναγκαστικά αποδεκτή. Οι άραβες μουσουλμάνοι δεν μπορούν να αποδεχτούν πως η Τουρκία θα τους ηγεμονεύει. Προς το παρόν τα καταφέρνει. Τα καταφέρνει, προς το παρόν και στους εκβιασμούς της προς την Ε.Ε. οι σημαντικότερες χώρες της οποίας δεν θέλουν να οξύνουν τις σχέσεις τους μαζί της για τους γνωστούς οικονομικούς και γεωπολιτικούς λόγους.

Εκμεταλλευόμενος αυτή την αδυναμία ο Ερντογάν εκβιάζει. Και, δυστυχώς, υπάρχουν οι προϋποθέσεις να βρίσκουν έδαφος οι εκβιασμοί του.

Η Ε.Ε. μπορεί στην εξωτερική πολιτική να μην τα έβρισκε πολλές φορές, στην οικονομία κατάφερνε να διαμορφώνει μια κοινή πολιτική

Η απόφαση του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου βάζει τρείς νάρκες στα θεμέλια της Ευρώπης, οι οποίες, απλώς, χρειάζονται πυροδότηση. Και να σκεφθεί κανείς πως το δικαστήριο δέχεται κριτική και ως προς την ουσία του νομικού του προβληματισμού. Που σημαίνει πολλά.

Μήπως τελικά, έχει δίκαιο ο Feynaman; Είναι τόσο μπερδεμένα που δεν μπορείς να καταλάβεις αν υπάρχει πρόβλημα;

Πάντως το δίλημμα υποταγή σε μια γερμανική Ευρώπη η αποδόμηση δεν θα έχει τύχη. Κάτι τέτοια βλέπει και ο Ερντογάν και νοιώθει παίκτης στην περιοχή.

Πηγή: Ανιχνεύσεις