Ιστορία - Πολιτισμός

Οι σπαρακτικές επιστολές των μελλοθάνατων του Πόντου λίγο πριν εκτελεστούν

Δημοσιεύτηκε στις

18 Μαΐου 2020 στις 16:03

από τον

andpik

Tου Γιώργου Σαρρή

Η τραγωδία μέσα από τα γερμανικά και τα αυστριακά έγγραφα

Εκατοντάδες επιφανείς προσωπικότητες του Ποντιακού Ελληνισμού οδηγήθηκαν τέλη καλοκαιριού με αρχές φθινοπώρου του 1921 στην κρεμάλα από το τουρκικό εθνικιστικό κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ, καταδικασμένοι από το κατ’ επίφασιν δικαστήριο που είχε στηθεί στην πόλη της Αμάσειας. Κάποιοι εξ αυτών, όμως, κλεισμένοι μέσα στη φυλακή, έγραψαν λίγο πριν πεθάνουν επιστολές προς τα αγαπημένα τους πρόσωπα, μερικές εκ των οποίων έχουν διασωθεί και αποτυπώνουν ανάγλυφα την κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την εποχή.

Ο στρατιωτικός και πολιτικός ηγέτης των Νεότουρκων Μουσταφά Κεμάλ φωτογραφημένος το 1918. Μετέπειτα θα λάβει το προσωνύμιο Ατατούρκ.

Ν. Καπετανίδης: «Θαρσείτε και καρτερείτε»

Ο δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας «Εποχή» της Τραπεζούντας, Νικόλαος Καπετανίδης, έστελνε μέχρι την τελευταία στιγμή γράμματα στο σπίτι του, παρηγορώντας τους δικούς του ανθρώπους. Οπως έγραφε, «θα μάθετε από τους ολίγους που θα περισωθούν, ότι μήτε το θάρρος μήτε η ψυχραιμία μ’ εγκατέλειψαν ως την τελευταία μου στιγμή… Εντούτοις η ψυχή μου βαρύτατα πενθεί διότι σας αφήνω για πάντα… Τέτοιος θάνατος σαν τον δικό μου είναι ωραίος, δοξασμένος… Γι’ αυτό μη λυπηθήτε… Εσύ, μανούλα μου, εγκαρτέρησε. Ετίμησα τα στήθια σου και τ’ όνομά σου με τον θάνατό μου… Ο θάνατος είναι τιμή για όλους μας. Θαρσείτε και καρτερείτε, μια φορά κανείς πεθαίνει…». Ο Καπετανίδης υπήρξε συνεπής με τα γραφόμενά του μέχρι την έσχατη ώρα. Οταν ο πρόεδρος του δικαστηρίου τού ανέγνωσε το κατηγορητήριο, ότι επεδίωκε την ανεξαρτησία του Πόντου, εκείνος τον διόρθωσε: «Οχι, κύριε πρόεδρε, εγώ ήθελα την απευθείας ένωση του Πόντου με την Ελλάδα». Απαγχονίστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 1921, σε ηλικία μόλις 32 χρόνων. Η τελευταία του κραυγή πάνω στην αγχόνη ήταν: «Ζήτω η Ελλάς!».

Ο δημοσιογράφος και εκδότης της εφημερίδας Εποχή, Νίκος Καπετανίδη

Αλ. Ακριτίδης: «Γλυκυτάτη μου, την Τρίτη δεν θα είμαστε εν ζωή»

Ο Αλέξανδρος Ακριτίδης ήταν ένας από τους προύχοντες του Πόντου. Κοινοτικός άρχοντας της Τραπεζούντας, εργοστασιάρχης, ευεργέτης της κοινότητας. Οδηγήθηκε από το κεμαλικό καθεστώς στο ικρίωμα τον Σεπτέμβριο του 1921, ωστόσο την παραμονή του θανάτου του έγραψε στη γυναίκα του: «Γλυκυτάτη μου Κλειώ, σήμερον ετελέσθη εν τη φυλακή λειτουργία και εκοινωνήσαμε όλοι, περί τους 100 από διάφορα μέρη. Εχει αποφασισθεί ο δια κρεμάλας θάνατος. Αύριο θα πηγαίνουν οι 30, μεταξύ αυτών και 5 Τραπεζούντιοι, και θα γίνει ο δι’ αγχόνης θάνατος. Την Τρίτη δεν θα είμαστε εν ζωή, ο Θεός να μας αξιώσει τους ουρανούς και σε σας να δώσει ευλογία και υπομονή και άλλο κακό να μη δοκιμάσετε.

Οταν θα μάθετε το λυπηρό να μην χαλάσετε τον κόσμον, να έχετε υπομονή. Τα παιδία ας παίξουν και ας χορέψουν. Ας σε βλέπω να κανονίσεις όλα όπως ξέρεις εσύ. Ο αγαπητός μου Θεόδωρος ας αναλαμβάνει πατρικά καθήκοντα και να μην αδικήσει κανένα από τα παιδιά. Τον Γιώργο να τελειώσει το Σχολείο και να γίνει καλός πολίτης. Τον Γιάννη ας τον έχει μαζί του στη δουλειά. Από τα μικρά τον Παναγιώτη να στείλεις στο σχολείο, την Βαλεντίνη να την μάθεις ραπτική. Την Φωφώ να μην χωρίζεσαι εν όσω ζεις. Εις τον Στάθιον τας ευχάς μου και την υποχρέωσιν όπως χωρίς αμοιβήν διεκπεραιώσει όλας τας οικογενειακάς μου υποθέσεις, που θα του αναθέσητε. Ο παπά-Συμεών ας με μνημονεύσει εν όσω ζει. Να δώσεις 5 πέντε λίρες στην Φιλόπτωχο, 5 πέντε λίρες στην Μέριμνα, 5 πέντε λίρες στου Λυκαστή στο Σχολείο. Και ας με συγχωρέσουν όλοι οι αδελφοί μου, οι νυφάδες και όλοι οι συγγενείς και φίλοι. Αντίο, βαίνω προς τον Πατέρα και συγχωρήσατέ μου. Ο υμέτερος, Αλ. Γ. Ακριτίδης».

Ο επιχειρηματίας Αλέξανδρος Ακριτίδης

Αντ. Τζινόγλου: «Ο Θεός δε με αξίωσε να γηροκομήσω τους γονείς μας»

Λίγο πριν μαρτυρήσει, ο διευθυντής του Γραφείου Προσφύγων της παραθαλάσσιας Αμισού (Σαμψούντας), Αντώνιος Τζινόγλου, έστειλε γράμμα προς τους οικείους του, με το οποίο τους ζητούσε «να μην κλαύσητε πολύ». Στενοχωριόταν γιατί δεν θα κατάφερνε να γηροκομήσει τους γονείς του, ενώ χαρακτηρίζει την καταδίκη του από το καθεστώς του Μουσταφά Κεμάλ ως «θέλημα Θεού», το οποίο έπρεπε να υπομείνει. Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Σεβαστοί μου γονείς, προσφιλής μου σύζυγος, τέκνα μου αγαπητά, λοιποί συγγενείς και φίλοι. Κατεδικάσθην αθώος ων εις θάνατον, ήτο θέλημα Θεού, δια τούτο και εγώ δεν λυπούμαι, και σεις μη λυπηθείτεֹ, έχω πίστιν ότι θα συναντηθούμε εις την άλλην ζωήν.

Σας στέλω τον χαιρετισμό και την αγάπη μουֹ εν όσω ζείτε να με μνημονεύετε. Αντιόπη, ο Θεός δε με αξίωσε να γηροκομήσω τους γονείς μας, το έργον τούτο το αφήνω μόνον εις σε. Δια σε και δια τα τέκνα μας είμαι βέβαιος ότι θα φροντίσει ο καλός Θεός. Να μη λυπηθής και αγανακτήσεις εναντίον του θελήματος του Θεού. Εάν επιζήσετε της καταιγίδας αυτής, να πάτε στους γονείς μας κοντά και να γράφεις δε και στον Φώτιον και τον Χρύσανθον την παράκλησίν μου, όπως λάβουσιν υπό την μέριμναν των την Ιουλίαν και την Χρυσάνθην. Τη βεργέτα και το ωρολόγι μου παρέδωσα εις τον κ. Π. Βαλιούλην. Τα ρούχα μου θα διαμοιρασθούν εδώ. Πήρα την τελευταία σου επιστολήν και είμαι ήσυχος εν τη φυλακή. Εξομολογήθην, εγένετο λειτουργία και εκοινώνησα, θα αποθάνω ήσυχος και ατάραχος. Επιθυμώ να μη κλαύσητε πολύ. Ο Θεός μαζί σας. Σας φιλώ όλους εκ ψυχής, ο ιδικός σας».

Μ. Κωφίδης: «Καμία ελπίδα δεν έχω πλέον. Σας γλυκοφιλώ όλους»

Με την κατηγορία της συμμετοχής σε κίνημα για την ανεξαρτησία του Πόντου εκτελέστηκε ο Ματθαίος Κωφίδης, πρώην εκλεγμένος βουλευτής στην οθωμανική Βουλή από το βιλαέτι της Τραπεζούντας. Είχε προβάλει σιδερένια πυγμή βλέποντας τις γενοκτονικές αγριότητες. Απαίτησε μάλιστα όχι μόνο την παύση των ωμοτήτων αλλά και την επιβολή αυστηρών κυρώσεων στους υπαίτιους. Στις 15 Σεπτεμβρίου 1921, λίγες ώρες μετά τη δίκη-παρωδία που θα τον οδηγούσε μετά βεβαιότητας στον θάνατο, θα γράψει από το μπουντρούμι των φυλακών Τιμαρχανέ της Αμάσειας στη σύζυγό του: «Φιλτάτη Ουρανία, χθες, ημέρα της Σταυροπροσκυνήσεως, επαρουσιάσθην εις το δικαστήριον Ιστικλάλ, καμία ελπίδα δεν έχω πλέον.

Σήμερον θα δοθή η απόφασις, η οποία βεβαίως θα είναι καταδικαστική, σας αφήνω υγείαν και εις την προστασίαν του Παναγάθου. Περιττά τα πολλά λόγια, θάρρος και εγκαρτέρησις και ελπίς επί Κύριον, δια να ημπορέσης το κατά δύναμιν να σηκώσης το βαρύ φορτίον σου. Σας γλυκοφιλώ όλους, ο Ματθαίος σου. Υ.Γ. Εις τα φίλτατα την ευχήν μου, καλήν πρόοδον και καλήν διαγωγήν, όπως η ψυχή μου και μακρόθεν αγάλλεται. Ο ίδιος». Αξίζει να τονιστεί ότι η εκτέλεση του Ματθαίου Κωφίδη έφτασε στο σημείο να εξοργίσει ακόμη και τον μουσουλμανικό πληθυσμό της Τραπεζούντας, καθώς ο ίδιος είχε αναπτύξει πολύ καλή συνεργασία και σχέσεις αλληλεγγύης με τους μουσουλμάνους της περιοχής. Μάλιστα οι τελευταίοι, αντιδρώντας, αρνήθηκαν να υποδείξουν και άλλους Ελληνες ως «ύποπτους» στους άνδρες του Μουσταφά Κεμάλ.

Ο βουλευτής Τραπεζούντας την περίοδο 1908 – 1918, Ματθαίος Κωφίδης.

Οι ανελέητοι διωγμοί των Ποντίων

«Εξορία και εξολόθρευση είναι στα τουρκικά η ίδια έννοια» αναφέρει ο πρόξενος του Ράιχ στη Σαμψούντα σε έγγραφό του προς το Βερολίνο.

Η επιχείρηση εθνοκάθαρσης που εφάρμοσε το κίνημα των Νεότουρκων και των εθνικιστών του Μουσταφά Κεμάλ την περίοδο 1914-1923 κατά του Ποντιακού Ελληνισμού (όπως επίσης και κατά των Αρμενίων, των Ασσυρίων και άλλων χριστιανικών πληθυσμών) δύσκολα θα διαπράττονταν εάν δεν υπήρχε η ανοχή της πολιτικοστρατιωτικής ηγεσίας της τότε Γερμανικής αλλά και της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας.

Εναν χρόνο πριν από τις σφαγές, το Ράιχ είχε φροντίσει να αναδιοργανώσει τον οθωμανικό στρατό, προσφέροντας τεχνογνωσία, οπλισμό, καθώς επίσης και πλήρη οικονομική κάλυψη. Η αλήθεια είναι, ωστόσο, ότι υπήρχαν και ορισμένοι διπλωμάτες των δύο συγκεκριμένων ισχυρών κρατών της Δυτικής Ευρώπης, οι οποίοι είχαν σταλεί στην ευρύτερη περιοχή του Πόντου και όχι απλώς δεν συμφωνούσαν με την τακτική των εθνοκαθάρσεων, αλλά φρόντιζαν να το γνωστοποιούν στην ηγεσία τους.

«Οποιος δεν δολοφονείται, πεθαίνει από αρρώστιες και πείνα»

Από έγγραφα που έχουν διασωθεί προκύπτει, για παράδειγμα, ότι ο Γερμανός πρόξενος της Αμισού (Σαμψούντας), Kuckhoff, ανέφερε προς το υπουργείο Εξωτερικών του Βερολίνου, στις 16 Ιουλίου 1916, ότι βάσει αξιόπιστων πηγών «ολόκληρος ο ελληνικός πληθυσμός της Σινώπης και της παραλιακής περιοχής της επαρχίας Κασταμονής έχει εξοριστεί. Εξορία και εξολόθρευση είναι στα τουρκικά η ίδια έννοια, γιατί όποιος δε δολοφονείται, πεθαίνει ως επί το πλείστον από τις αρρώστιες και την πείνα».

«Οι εξοριζόμενοι θα πεθάνουν κατά χιλιάδες»

Από την πλευρά του ο πρόξενος Σαμψούντας της Γερμανίας, Bergfeld, επισημαίνει ότι η εξελισσόμενη γενοκτονία θα επηρέαζε την ηθική εικόνα όχι μόνο της Τουρκίας αλλά και της χώρας του που ήταν σύμμαχος. Με επιστολή προς το υπουργείο Εξωτερικών της αυτοκρατορίας του, με ημερομηνία 14 Σεπτεμβρίου 1916, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οι επιθέσεις κατά της ζωής και της περιουσίας που παρατηρήθηκαν στη μεταφορά των Αρμενίων θα επαναληφθούν. Οι εξοριζόμενοι θα πεθάνουν κατά χιλιάδες από τις αρρώστιες, την πείνα και τις κακουχίες. Αυτό θα σήμαινε ότι η ηθική εικόνα της Τουρκίας και των συμμάχων της θα έπεφτε πολύ μπροστά στα μάτια των ουδετέρων. Οι επιζήσαντες θα φτώχαιναν και έτσι το εμπόριο θα κατέληγε στα χέρια εκείνων που θα ήταν χειρότεροι για τους μωαμεθανούς από ό,τι οι ντόπιοι. Για όλους αυτούς τους λόγους θα πρέπει να θεωρηθεί η γενική εκτόπιση των Ελλήνων επικίνδυνη σε υψηλό βαθμό».

«Εστειλα τάγματα να σκοτώσουν κάθε Ελληνα που συναντούν»

Τα απεχθή συμβάντα είχαν θορυβήσει επίσης και τον Kwiatkowski, Αυστριακό υποπρόξενο στην ίδια περιοχή. Σε επιστολή του προς τον υπουργό Εξωτερικών της Αυστρίας, Stephan Burian von Rajecz, του γνωστοποιεί τις αποφάσεις που έλαβε ο Ραφέτ μπέης, ο οποίος έφερε το αξίωμα του μουτεσαρίφη (διοικητής) της Αμισού. Γράφει χαρακτηριστικά: «Στις 26 Νοεμβρίου 1916 μου είπε ο Ραφέτ μπέης: Τελικά με τους Ελληνες πρέπει να ξεκαθαρίσουμε όπως και με τους Αρμενίους». Λίγο πιο κάτω προσθέτει πως δύο μέρες αργότερα, στις 28 Νοεμβρίου 1916, του ξανάπε ο Ραφέτ: «Πρέπει να τελειώνουμε με τους Ελληνες. Εστειλα σήμερα στα περίχωρα τάγματα για να σκοτώσουν κάθε Ελληνα που συναντούν στο δρόμο. Φοβάμαι την απέλαση ή την εξορία του συνολικού ελληνικού πληθυσμού και την επανάληψη των περσινών παραδειγμάτων».

Πυρπολήσεις χωριών και βιασμοί

Στα μέσα του επόμενου μήνα, ο Αυστριακός πρεσβευτής της Κωνσταντινούπολης, Pallavicini, περιέγραφε με σημείωμά του προς τη Βιέννη τα τελευταία γεγονότα του Πόντου που αφορούσαν τη μαρτυρική Αμισό (Σαμψούντα), καταθέτοντας και μια σειρά από αριθμητικά στοιχεία:

– 11 Δεκεμβρίου 1916. Λεηλατήθηκαν πέντε ελληνικά χωριά, κατόπιν κάηκαν. Οι κάτοικοι εκτοπίστηκαν.
– 12 Δεκεμβρίου 1916. Στα περίχωρα της πόλης καίγονται χωριά.
– 14 Δεκεμβρίου 1916. Ολόκληρα χωριά καίγονται μαζί με τα σχολεία και τις εκκλησίες.
– 17 Δεκεμβρίου 1916. Στην Περιφέρεια Σαμψούντας έκαψαν 11 χωριά. Η λεηλασία συνεχίζεται. Οι χωρικοί κακοποιούνται.
– 31 Δεκεμβρίου 1916. 18 ελληνικά χωριά κάηκαν εξ ολοκλήρου. 15 εν μέρει. 60 γυναίκες περίπου βιάστηκαν. Ελεηλατήθησαν ακόμη και εκκλησίες.
Οι αναφορές αυτές, όμως, δεν ευαισθητοποίησαν ούτε τη Γερμανική Αυτοκρατορία ούτε την Αυστροουγγρική, που προφανώς γνώριζε τι θα επακολουθούσε, όμως δεν έπραξε οτιδήποτε απτό προκειμένου να το σταματήσει.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ειδική έκδοση του ΕΘΝΟΥΣ της Κυριακής (17/5) με τίτλο «Πόντος, ματωμένη γη»

www.ethnos.gr

Σχετικά θέματαΠοντιακό Ζήτημα

andpik

Συνέχεια ανάγνωσης

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΣΗΜΑΣΙΑ

Μαρτυρία Βασίλη Ράλλη: Πεθαμένοι κι άθαφτοι γέμισε ο τόπος, η Μικρασία ολόκληρη

Ο Βασίλης Ράλλης γεννήθηκε στην παραλιακή κωμόπολη Τσανταρλί, η οποία αριθμούσε 2.000 κατοίκους, Έλληνες και Τούρκους.

Δημοσιεύτηκε

2 ώρες πριν

στις

14 Σεπτεμβρίου 2025

από τον

ΧΑΚ

Ο Βασίλης Ράλλης γεννήθηκε στην παραλιακή κωμόπολη Τσανταρλί, η οποία αριθμούσε 2.000 κατοίκους, Έλληνες και Τούρκους. Βρισκόταν στη βόρεια ακτή του ομώνυμου κόλπου, 29 χλμ νοτιοδυτικά της Περγάμου και 47 χλμ νοτιοανατολικά του Αϊβαλιού.

Ο οικισμός ήταν χτισμένος στα ερείπια της αρχαίας αιολικής πόλης Πιτάνη.

Η μαρτυρία που ακολουθεί, περιλαμβάνεται στο Αρχείο Προφορικής Παράδοσης του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών – της μεγαλύτερης και παλαιότερης συλλογής προφορικής ιστορίας στην Ελλάδα και από τις σημαντικότερες της Ευρώπης.

Στην καταστροφή του 1922 έγινε μεγάλο κακό και στο Τσανταρλί έπεσε σφαγή, δε θέλω να τα θυμούμαι.

Εγώ γίνηκα η αιτία που κατασφάχτηκαν τα παιδιά μου και η γυναίκα μου. Κοίταγα να πάρω το βιος, κοίταγα να σώσω τα άψυχα. Να μην τα θυμούμαι, βαραίνει η ψυχή μου⋅ και μου φώναζε το παιδάκι μου: «Πατέρα πάρε μας». Κι εγώ ο κοκορόμυαλος το ‘λεγα: «Θα γυρίσω», λες και ήτανε στο χέρι μου. Δεν το φαντάστηκα. Έβαλα σε μια βενζινάκατο όλα τα καλά που είχα, τράβηξα για τη Μυτιλήνη και είπα θα γυρίσω.

Μα δεν πρόλαβα, έπεσε σφαγή. Τους βάλαν όλους μέσα στο φρούριο κι έπεσε πελέκι⋅ τέσσερα παιδιά και η γυναίκα μου, πάνε από μένα.

Είχαμε έναν πολύ πλούσιο, που είχε συμφέρον μεγάλο να μην φύγει το χωριό. Έφταξε μέχρι να κρατήσει και στρατιώτες, που γύριζαν από το μέτωπο. Άφησαν τα όπλα και ύστερα τους έσφαξαν όλους.

Μείναν τα νυφικά της κακόμοιρης της γυναίκας μου και σαν ξαναπαντρεύτηκα τα βρήκε τούτη δω, τα ξήλωσε και τα ‘κανε φουστάνια δικά της. Έτσι είναι. «Πατέρα πάρε μας!». Εγώ πουθενά.

Εκείνο το μαύρο φρούριο γίνηκε ο τάφος ολουνών⋅ πεθαμένοι κι άθαφτοι γέμισε ο τόπος, η Μικρασία ολόκληρη.

Το κείμενο, στο οποίο έχει διατηρηθεί η πρωτότυπη γραφή, βρίσκεται στην έκδοση του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών Η Έξοδος, τόμος Α’, Μαρτυρίες από τις επαρχίες των δυτικών παραλίων της Μικρασίας. Επανέκδοση: εφ. Καθημερινή, σειρά «1922-2022 – Βιβλιοθήκη Μνήμης».

Διαβάστε περισσότερες μαρτυρίες στην ενότητα «Γενοκτονία» του pontosnews.gr

Συνέχεια ανάγνωσης

Ιστορία - Πολιτισμός

Ατλαντίδα: Στα νερά της Ισπανίας το χαμένο βασίλειο;

Για αιώνες πολλοί άνθρωποι προσπάθησαν να ανακαλύψουν το χαμένο βασίλειο της Ατλαντίδας. Σήμερα ο Βρετανός αρχαιολόγος Michael Donnellan δηλώνει πως την ανακάλυψε έξω από τις ακτές της Ισπανίας, κοντά στην πόλη Cadiz.

Δημοσιεύτηκε

3 ώρες πριν

στις

14 Σεπτεμβρίου 2025

από τον

ΧΑΚ

Η θρυλική Ατλαντίδα αναζητείται εδώ και πολλούς αιώνες. Πρόσφατα, η επικρατούσα εκδοχή είναι ότι βρίσκεται στα ανοιχτά των ακτών της Ισπανίας. Και οι επιστήμονες παρουσίασαν πρόσφατα νέα στοιχεία για αυτό.

Δεν μοιάζει με τίποτα άλλο

Ο Βρετανός ερασιτέχνης αρχαιολόγος Michael Donnellan πριν από μερικούς μήνες, παρουσίασε μια ταινία για την Ατλαντίδα σε ένα συνέδριο στη Βόρεια Καρολίνα. Τώρα δημοσίευσε μια σειρά από νέες φωτογραφίες. Το θέμα της συζήτησης είναι αμφιλεγόμενο. Τους τελευταίους αιώνες, πολλοί έχουν προσπαθήσει να βρουν το μυθικό νησί και υπάρχουν πολλές εκδοχές για την τοποθεσία του – από τη Μεσόγειο μέχρι τις ακτές του Νέου Κόσμου.

Έτσι, με την πρώτη ματιά, τα στοιχεία του Donnellan είναι απλώς μια ακόμη προσπάθεια να παρουσιάσουν τις ευσεβείς πόθους ως πραγματικότητα.
Ο αρχαιολόγος είναι πεπεισμένος ότι ξέρει τι λέει. Το υποβρύχιο υλικό τραβήχτηκε μόλις λίγα χιλιόμετρα από την ισπανική πόλη Cadiz. Ο επιστήμονας και η ομάδα του εξερευνούν αυτό το μέρος εδώ και οκτώ χρόνια.

Χρησιμοποιώντας γεωεντοπιστές και lidar, βρήκαν μακριές «γραμμικές δομές» στον πυθμένα του ωκεανού που σχηματίζουν μια σειρά από «γιγάντιους ομόκεντρους κυκλικούς τοίχους». Κάθε ένα από τα χωρίσματα έχει ύψος τουλάχιστον έξι μέτρα. Και ανάμεσά τους υπάρχουν περίτεχνα σκαλισμένα κανάλια που οδηγούν στο κέντρο – ένα μεγάλο ορθογώνιο ερείπιο.

«Το στυλ των κτιρίων δεν είναι ούτε ρωμαϊκό ούτε βενετσιάνικο. Η απόσταση από την ακτή και το βάθος του χώρου δείχνουν σαφώς ότι είναι πολύ παλαιότερα», δήλωσε ο Donnellan.

Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κολύμβησης, οι αρχαιολόγοι παρατήρησαν μια περίεργη λεπτομέρεια. Ο πρώτος τοίχος δείχνει σοβαρές ζημιές – σαν να τον χτύπησε ένα ισχυρό κύμα από έξω. Ο δεύτερος και ο τρίτος, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο, είναι «εντελώς μετατοπισμένοι». Η σάρωση έδειξε ότι ήταν χωρισμένοι στα δύο από μέσα.

Η Ατλαντίδα πλήρωσε το τίμημα

Η πιο λεπτομερής περιγραφή του θρυλικού πολιτισμού δόθηκε από τον Πλάτωνα στους Διαλόγους του.

Περίπου εννέα χιλιάδες χρόνια πριν από τον Σόλωνα, ο οποίος έδωσε στους Αθηναίους νόμους τον 6ο αιώνα π.Χ., υπήρχε ένα νησί πέρα από τις Ηράκλειες Στήλες – το Πορθμό του Γιβραλτάρ. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, είχε μήκος τρεις χιλιάδες στάδια και πλάτος δύο χιλιάδες. Οι Άτλαντες, απόγονοι του θεού Ποσειδώνα, βασίλευαν εκεί.

Σύμφωνα με τον μύθο, ο άρχοντας της θάλασσας ήταν αυτός που περιέβαλε το βασίλειο με τρία πέτρινα δαχτυλίδια για να το προστατεύσει από τους εχθρούς.

Η Ατλαντίδα έγινε ένας πραγματικός παράδεισος στη γη: ναοί επενδυμένοι με ασήμι, μεγαλοπρεπή χρυσά αγάλματα που θάμπωναν το μάτι, ναυπηγεία, τροχόσπιτα εμπορικών πλοίων. Και υπήρχαν θρύλοι για τη γονιμότητα αυτών των εδαφών. Αλλά κάποια στιγμή, λέει ο Πλάτωνας, οι Άτλαντες «παραμέλησαν την αρετή» και «βυθίστηκαν στην υπερηφάνεια». Σκόπευαν να υποδουλώσουν την πολιτική τους αντίπαλο, την Αθήνα.

Τότε ο θυμωμένος Δίας έστειλε μια τρομερή καταιγίδα στο νησί και μέσα σε μια νύχτα ο ισχυρός πολιτισμός βυθίστηκε στον πυθμένα της θάλασσας.
Τόσο οι σύγχρονοι όσο και οι απόγονοι αντιλήφθηκαν την ιστορία του Πλάτωνα ως μια διδακτική ιστορία. Παρά ταύτα, υπήρχαν ενθουσιώδεις που ήθελαν να βρουν ίχνη του βυθισμένου βασιλείου.

Για παράδειγμα, τον 16ο αιώνα, ο ιδρυτής της εμπειρικής φιλοσοφίας Francis Bakon ισχυρίστηκε ότι βρισκόταν στη Νότια Αμερική. Έναν αιώνα αργότερα, ο Σουηδός φυσιοδίφης Olov Rudbeck τοποθέτησε την Ατλαντίδα στην πατρίδα του.
Το μεγάλης κλίμακας έργο αναζήτησης αντικειμένων χρηματοδοτήθηκε από την ίδια τη βασίλισσα. Αλλά τα χρήματα πήγαν χαμένα.

Εξαφανίστηκε σε χρόνο ρεκόρ

Τον 20ό αιώνα, οι επιστήμονες παρατήρησαν μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: η μυθική γη του Πλάτωνα μοιάζει με καλντέρα – ένα νησί που χωρίζεται από τη θάλασσα από ηφαιστειακά βουνά. Αυτό τους οδήγησε να πιστέψουν ότι οι Διάλογοι μιλούσαν για ένα πραγματικό γεγονός.

Σύμφωνα με μια εκδοχή, επρόκειτο για μια έκρηξη της Εποχής του Χαλκού στο αρχιπέλαγος της Σαντορίνης, 120 χιλιόμετρα από την Κρήτη. Η καταστροφή κατέστρεψε τον Μινωικό πολιτισμό, ο οποίος είχε χτίσει μεγαλοπρεπή παλάτια και τον θρυλικό λαβύρινθο του Μινώταυρου σε κοντινή απόσταση.
Το 2016, μια ομάδα ερευνητών από τη Γαλλία και την Ελλάδα επιβεβαίωσε αυτή την υπόθεση. Ο ηφαιστειολόγος Timothy Druitt από το Πανεπιστήμιο του Clermon και οι συνάδελφοί του απέδειξαν ότι πριν από χιλιάδες χρόνια, η Σαντορίνη ήταν ένα μεγάλο νησί.

Ωστόσο, τον 17ο αιώνα π.Χ., το ηφαίστειο ξύπνησε. Ως αποτέλεσμα, το κεντρικό τμήμα της γης καταστράφηκε ολοσχερώς και βυθίστηκε στο νερό. Και το επακόλουθο τσουνάμι εξαφάνισε όλη την κληρονομιά του μινωικού πολιτισμού.

Περιέργως, σημείωσε ο Druitt, μια τόσο καταστροφική έκρηξη συνέβη στον συντομότερο δυνατό χρόνο για ένα τέτοιο γεγονός. Σε μόλις εκατό χρόνια, ο μαγματικός θάλαμος κάτω από το νησί γέμισε με «φρέσκο» λιωμένο βράχο.

Αυτό, με τη σειρά του, θέρμανε τα τοπικά αποθέματα μάγματος. Και ως αποτέλεσμα, το νησί κυριολεκτικά διαλύθηκε.

Η θεωρία της πλημμύρας της Μαύρης Θάλασσας

Μια άλλη εκδοχή, η οποία διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τους Αμερικανούς γεωλόγους William Ryan και Walter Pitman το 1996, αναφέρει ότι ο θρύλος της Ατλαντίδας συνδέεται με τη θεωρία του κατακλυσμού της Μαύρης Θάλασσας.

Υπήρχε η υπόθεση ότι πριν από περίπου δέκα χιλιάδες χρόνια η στάθμη του Παγκόσμιου Ωκεανού ανέβηκε σημαντικά. Η Μαύρη Θάλασσα υπέστη το μεγαλύτερο πλήγμα από την καταστροφή. Εκείνη την εποχή, ήταν ακόμα μια λίμνη γλυκού νερού, που βρισκόταν 150 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και χωριζόταν από τη Μεσόγειο με έναν λεπτό ισθμό.

Λόγω της ταχείας τήξης των παγετώνων, το νερό ξεχύθηκε μέσα από τον γρανιτένιο ισθμό. Η πίεση ήταν τόσο ισχυρή που η στάθμη αυξανόταν κατά μέσο όρο κατά μισό μέτρο την ημέρα. Οι παράκτιες περιοχές πλημμύρισαν. Αποδεικτικά στοιχεία για αυτό βρέθηκαν στην Τουρκία στις αρχές της δεκαετίας του 2000.

«Σε βάθος περίπου 160 μέτρων, ανακαλύψαμε μια αρχαία ακτογραμμή. Κατά μήκος της εκτείνονται τα ερείπια ξύλινων κτιρίων που είναι πολύ καλά διατηρημένα. Αυτό ξεπέρασε και τις πιο τρελές προσδοκίες μας», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο υποβρύχιος αρχαιολόγος Robert Ballard.

Μια τόσο μεγάλης κλίμακας καταστροφή χρησίμευσε ως απόδειξη της πραγματικότητας της ιστορίας του Μεγάλου Κατακλυσμού της Παλαιάς Διαθήκης. Αλλά θα ήταν επίσης κατάλληλη για να απεικονίσει την καταστροφή της Ατλαντίδας.

Οι παραπάνω υποθέσεις, ωστόσο, εξακολουθούν να έχουν πολλούς επικριτές. Όπως και η θεωρία του Michael Donnellan. Πιστεύει ότι τα ερείπια που βρέθηκαν κοντά στο Cadiz είναι το αποτέλεσμα της καταστροφής του Ύστερου Δρυά.

Σύμφωνα με αυτή την ιδέα, πριν από περίπου 11 χιλιάδες χρόνια, θραύσματα ενός διαλυμένου αστεροειδούς έπεσαν στη Γη, γεγονός που προκάλεσε μια σειρά από σεισμούς και τσουνάμι.

Αν ναι, είναι απολύτως πιθανό ο Βρετανός αρχαιολόγος να έχει τελικά βρει τα ίχνη της Ατλαντίδας. Ωστόσο, οι περισσότεροι σύγχρονοι επιστήμονες θεωρούν τη θεωρία του Δρύα απίθανη.

Ωστόσο, είναι πιθανό στο εγγύς μέλλον να πρέπει να επανεξετάσουν τις απόψεις τους.

bankingnews.gr

Συνέχεια ανάγνωσης

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΣΗΜΑΣΙΑ

«Η πόλη που μαρτύρησε»: Το ποίημα του George Horton για την αγαπημένη του Σμύρνη

Το ποίημα αυτό αποτελεί την προμετωπίδα του βιβλίου του The Blight of Asia (Η μάστιγα της Ασίας), στο οποίο περιγράφει τις τραγικές τελευταίες στιγμές της Σμύρνης.

Δημοσιεύτηκε

4 ώρες πριν

στις

14 Σεπτεμβρίου 2025

από τον

ΧΑΚ

Βασίλισσα και δόξα και καμάρι όλης της γης
ήταν η Σμύρνη, η ωραία πόλη.
Και το πιο ανεκτίμητο μαργαριτάρι της Ανατολής
Σμύρνη μου, ωραία πόλη.
Κληρονόμος τόσων πολλών αιώνων ιστορίας
μάνα της Ποίησης, της Τέχνης, του Νου και της Σοφίας
ήταν η Σμύρνη, η ωραία πόλη…

Μια απ’ τις αρχαίες τιμημένες πολιτείες τις επτά
ήταν η Σμύρνη, η ιερή μας πόλη…
Και τα κεριά της έκαιγαν περήφανα ψηλά
ω Σμύρνη, ιερή μας πόλη…
Μια απ’ τις επτά ελπίδες μας, που δεν γινήκαν…
Μια απ’ τις επτά τις άγιες φωτιές μας, που σβηστήκαν,
ήταν η Σμύρνη, η άγια πόλη.

Οι έξι πέρασαν γοργά στου χρόνου τη Σιωπή
ω Σμύρνη, πόλη του Χριστού.
Κι αυτή έλαμπε πλούσια κι αιώνια δυνατή
ω Σμύρνη, πόλη του Χριστού…
Οι άλλες κατρακύλησαν στης λήθης το γκρεμό
μα μέχρι χθες, αυτή έλαμπε σαν άστρο μαγικό,
η Σμύρνη, η πόλη του Χριστού.

Ράγισαν οι καμπάνες, νεκρώσαν οι εκκλησιές
στη Σμύρνη, πόλη του Χριστού,
και τα τραγούδια σιώπησαν, νεκροί οι τραγουδιστές
στη Σμύρνη, την ευτυχισμένη πόλη…
Κι απ’ τα λευκά μαρμάρινα παλάτια, η κοπελιά
δεν θα θωρεί του Αιγαίου της την άμετρη ομορφιά
στη Σμύρνη, την ονειρεμένη πόλη…

Πέθανε και σαπίζει μοναχή, κοντά στην Πύλη της Ανατολής
η Σμύρνη, η δολοφονημένη πόλη…
Δίχως τεχνίτες έμεινε η πόλη της Σιωπής,
Σμύρνη μου, δολοφονημένη πόλη…
Το πένθος φώλιασε παντού και τα παιδιά ορφάνεψαν
και τα ποντίκια λεύτερα πια στην πόλη ζήλεψαν,
στη Σμύρνη, τη δολοφονημένη πόλη…

Και ο Δεσπότης στα ιερά της χώματα σταυρώθηκε
στη Σμύρνη, τη μαρτυρική την πόλη,
κι απ’ το αθώο το αίμα του λερώθηκαν τα γένια του
ω Σμύρνη, μαρτυρική πόλη…
Κι απ’ τον Πολύκαρπο έτσι αυτή κρατά την πίστη τη βαθιά
ως τον Δεσπότη που άγιασε κι ακόμα πιο μετά…
Η Σμύρνη, η δοξασμένη πόλη.

^{[Μετάφραση από τα αγγλικά: Αντώνης Παπαδόπουλος]}

Το ποίημα αυτό του Τζορτζ Όρτον (ή Χόρτον, όπως τον αποκαλούμε) αποτελεί την προμετωπίδα του βιβλίου του The Blight of Asia (Η μάστιγα της Ασίας), στο οποίο περιγράφει τις τραγικές τελευταίες στιγμές της Σμύρνης.

Αρχικά το βιβλίο πολεμήθηκε σκληρά, εντός και εκτός Ελλάδας: Στο εξωτερικό γιατί καυτηρίαζε τη στάση των συμμάχων, στην Ελλάδα γιατί θα «δυναμίτιζε» τις προσπάθειες ελληνοτουρκικής προσέγγισης που ήδη είχαν ξεκινήσει, πριν καν στεγνώσει το αίμα.

Pontosnews.gr