Γράφει ο  Ανδρέας Πιμπίσιης   

Η εξάπλωση της πανδημίας του κορωνοϊού έφερε στο προσκήνιο και μια νέα μορφή διπλωματίας αλλά και πολιτικο-διπλωματικής προπαγάνδας στην οποία η Τουρκία επιχειρεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο. Η Άγκυρα προσπαθεί να παίξει ένα διπλωματικό χαρτί και να εμφανιστεί ως η χώρα που σπεύδει να βοηθήσει άλλους που έχουν ανάγκη, ακόμα και ισχυρές χώρες της Ευρώπης αλλά και τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες. 

Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει θέσει ένα διπλό στόχο μέσα από τη στρατηγική της κορωνο-διπλωματίας: α) να κερδίσει περισσότερους φίλους και συνεργάτες σε μια περίοδο κατά την οποία η ίδια αντιμετωπίζει σειρά προβλημάτων στις σχέσεις της διεθνώς, ιδιαίτερα με τις Ηνωμένες Πολιτείες, και β) να «πωλήσει» στο εσωτερικό τη θέση πως η χώρα έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει σημαντικές δυνάμεις στην Ευρώπη, αλλά και τις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες. 

Στην αρχή αυτής της εβδομάδας η Τουρκία έστειλε ένα μεταγωγικό αεροσκάφος με βοήθεια στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα τουρκικά μέσα έδωσαν ιδιαίτερη προβολή του γεγονότος ενισχύοντας την προσέγγιση της κυβέρνησης στην Άγκυρα ότι η χώρα τους μπορεί ακόμα να βοηθήσει και χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. 

Φροντίζει η κυβέρνηση της Τουρκίας για την εξωτερική της εικόνα, ελπίζοντας ότι μέσω αυτής της οδού θα καταφέρει να κερδίσει τις εντυπώσεις στο εσωτερικό. Καθώς η τουρκική κυβέρνηση βρίσκεται υπό κατηγορία από τους επαγγελματίες στον τομέα της υγείας ότι πολλοί εργαζόμενοι στα νοσοκομεία έχουν μολυνθεί από τον ιό COVID-19 «λόγω έλλειψης σε ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό». 

Ωστόσο, στα μέσα Απριλίου –με τα πιο πάνω προβλήματα να είναι πολύ καλά γνωστά στην κυβέρνηση– ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανακοίνωσε πως η Τουρκία θα στείλει ιατρικό εξοπλισμό σε 34 χώρες στις οποίες περιλαμβάνονται οι σύμμαχοι Ιταλία, Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες.

Καλοπιάνει την Ευρώπη

Ένας από τους στόχους που έχει θέσει η τουρκική κυβέρνηση μέσα από αυτά τα ανοίγματα είναι να αντιστρέψει το εις βάρος της κλίμα εντός της Ευρώπης και τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ. Η προσπάθεια της τουρκικής κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες ως όπλο κατά της Ευρώπης μετατράπηκε σε μπούμερανγκ κατά του Ερντογάν. 

Σύμφωνα με πληροφορίες ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έδωσε ο ίδιος προσωπικά εντολή στην τουρκική ακτοφυλακή να επιτρέπει σε μετανάστες/πρόσφυγες να περνούν μέσω του Αιγαίου στην Ελλάδα. Ενέργεια που ήρθε παράλληλα με τη μεταφορά των προσφύγων/μεταναστών που είχαν συγκεντρωθεί στα ελληνοτουρκικά σύνορα από τον Έβρο πίσω στην Πόλη. 

Η εξέλιξη αυτή, όπως συμβαίνει συχνά, είχε το ανάλογο οικονομικό αντίκρισμα από την κατεύθυνση της Ευρώπης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε πρόγραμμα στήριξης σε υλικό και δομές αξίας 90 εκατομμυρίων ευρών. Χρήματα τα οποία εντάσσονται στο πρόγραμμα συνδρομής της ΕΕ προς την Τουρκία. 

Για άλλη μια φορά η τουρκική κυβέρνηση, ακόμα και στην περίπτωση που κατάφερε να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις εντός της ΕΕ, βγήκε ως ένα βαθμό κερδισμένη. Μπορεί αυτή τη φορά να μην τα κατάφερε πολιτικά αλλά οικονομικά είχε όφελος. Το όποιο πολιτικό κόστος φρόντισε να το καλύψει με μια πολύ στοχευμένη προπαγάνδα εξ αφορμής της εξάπλωσης του κορωνοϊού και την έλλειψη αλληλεγγύης ανάμεσα σε πολλά κράτη. Παρουσιάζοντας την ίδια ώρα την Τουρκία ως τη σωτήρια δύναμη για πολλές χώρες. 

Στέλνει και καταγγέλλει 

Στο εσωτερικό όμως όλη αυτή η αποστολή βοήθειας χρησιμοποιείται και για άλλους σκοπούς. Ηγετικά στελέχη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ΑΚΡ τη χρησιμοποιούν ως προπαγάνδα της Δύσης στο εσωτερικό. Χαρακτηριστικά τα παραδείγματα τοποθετήσεων που στοχεύουν στο να περάσουν αντιευρωπαϊκά και αντιδυτικά μηνύματα. Ο Ομέρ Τσελίκ, εκπρόσωπος του κυβερνώντος ΑΚΡ, κατηγόρησε τους ηγέτες της Ευρώπης ότι προσπαθούν να εμποδίσουν την τουρκική επιρροή στα Βαλκάνια και ότι δεν δείχνουν αλληλεγγύη προς τις βαλκανικές χώρες κατά την κρίση του COVID-19. «Δεν είδαμε ούτε ένα αεροσκάφος από ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες να πετά προς την Ιταλία, την Ισπανία, τη Σερβία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία ή το Κόσοβο. Η Τουρκία και η τουρκική σημαία ήταν εκεί αποδεικνύοντας αλληλεγγύη», ανέφερε ο Τσελίκ στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου. Για να προχωρήσει δε κατηγορώντας και το ΝΑΤΟ για την απουσία στήριξης των κρατών μελών του. Έφερε ως παράδειγμα την Ισπανία η οποία απευθύνθηκε στο ΝΑΤΟ για βοήθεια και πρόσθεσε: «Αποτελεί γεγονός πως το μόνο παράδειγμα που ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ μπορεί να παρουσιάσει ως απόδειξη της αλληλεγγύης είναι η βοήθεια της Τουρκίας προς την Ισπανία, την Ιταλία και άλλες χώρες». 

Πρωτεργάτης αυτής της στάσης είναι βεβαίως ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Κατ’ επανάληψη υπογράμμισε την ιατροφαρμακευτική βοήθεια που έστειλε η Τουρκία σε χώρες της Δύσης υποδεικνύοντας πως όλες αυτές οι χώρες είχαν εγκαταλείψει σημαντικές υπηρεσίες αφήνοντας τους πολίτες τους απροστάτευτους. Σημειώνοντας ότι στις χώρες της Ευρώπης είχαν αδειάσει τα ράφια των καταστημάτων ενώ στην Τουρκία υπάρχει πληθώρα προμηθειών. 

Και δεν έχουν κανένα πρόβλημα να χρησιμοποιήσουν οι βουλευτές του ΑΚΡ ψευδή στοιχεία προκειμένου να καταδείξουν πόσο καλύτερη είναι η Τουρκία από τις ισχυρές χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία κ.λπ. Ο βουλευτής του ΑΚΡ, Αλί Οζκαγιά, σε ένα «τουίτ» του αναφέρθηκε στο κόστος θεραπείας για αντιμετώπιση του κορωνοϊού γράφοντας τα εξής: «ΗΠΑ 34 χιλιάδες δολάρια, Ολλανδία 28 χιλιάδες ευρώ, Ισπανία 20 χιλιάδες ευρώ, Γαλλία 20 χιλιάδες ευρώ, Ισραήλ 24 χιλιάδες δολάρια, Βρετανία 30 χιλιάδες στερλίνες και Γερμανία 32 χιλιάδες ευρώ. Τουρκία: πληρωμένα από το κράτος!».  Ένα «τουίτ» το οποίο δεν άργησε να κυκλοφορήσει ευρέως μέσω κοινωνικής δικτύωσης.

Θα θέλει να κάνει ταμείο 

Όταν περάσει η πανδημία και επανέλθουν τα πράγματα στην κατάσταση που ήταν πριν από ένα τρίμηνο-εξάμηνο η Τουρκία θα πάει στο επόμενο σχέδιό της. Θα φροντίσει να υπενθυμίζει συνεχώς σ’ αυτές τις χώρες την υποχρέωση που έχουν προς την Τουρκία και τον τουρκικό λαό που έσπευσαν να βοηθήσουν. 

Κάποιες χώρες μπορεί να αισθάνονται την υποχρέωση να ανταποδώσουν την τουρκική καλοσύνη. Κι αυτό θα είναι σημαντικό όφελος για την Τουρκία και στον Ερντογάν στην μετά κορωνοϊό-εποχή. Και θα πρέπει να αναμένεται να παίξει αυτό το χαρτί ο Ερντογάν τόσο εντός του ΝΑΤΟ όσο και μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιατί οι επόμενοι μήνες θα είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για τις σχέσεις της Τουρκίας τόσο με την ΕΕ όσο και με τη βορειοατλαντική συμμαχία. Εξάλλου όπως αποδεικνύει με τις ενέργειες της στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, η Τουρκία δεν διαφοροποίησε τους σχεδιασμούς της λόγω κορωνοϊού. Αντίθετα φρόντισε να βγάλει και κέρδος –διπλωματικό– μέσα από την κρίση. 

Η συνοδευτική επιστολή στέλνει το μήνυμα

Η αποστολή ιατρικού εξοπλισμού από την Τουρκία προς τις ΗΠΑ συνοδευόταν και με μια επιστολή από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερνοτγάν προς τον Ντονάλντ Τραμπ. Στη συγκεκριμένη επιστολή ο Ερντογάν φροντίζει να καταγράφει ήδη από τώρα ότι μετά το δικό του δώρο αναμένει από τις ΗΠΑ να συμπεριφερθούν κατά ανάλογο τρόπο και να προσφέρουν τα δικά τους αντίδωρα. 

Ο Ερντογάν αναφέρει στην επιστολή του πως θεωρεί τις Ηνωμένες Πολιτείες έναν έμπιστο και δυνατό εταίρο και θα συνεχίσει να επιδεικνύει κάθε είδους αλληλεγγύη και να στηρίζει τις ΗΠΑ  σε οτιδήποτε χρειαστεί. Σύμφωνα με τον Τούρκο Πρόεδρο, η αλληλεγγύη της Τουρκίας δεν θα είναι μόνο για την καταπολέμηση της πανδημίας αλλά θα συνεχιστεί και μετά, προκειμένου να καλυφθούν άλλες ανάγκες.  

Στη συνέχεια ο Ερντογάν γίνεται πιο ουσιαστικός δηλώνοντας ότι η χώρα του είναι έτοιμη να συνεργαστεί για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων που έχουν δημιουργηθεί εξαιτίας της πανδημίας. Κίνηση όχι τυχαία καθώς θέλει να διασφαλίσει ότι μέσα από τη συνεργασία τους θα αποφευχθούν ενέργειες (βλέπει τιμωρητικά μέτρα για S-400) που θα προκαλέσουν πρόσθετα προβλήματα στην Τουρκία και την οικονομία της. Η Άγκυρα έχει κάθε λόγο να χαμογελά για το μήνυμα του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών για τις ευχαριστίες του προς την Τουρκία για τον ιατρικό εξοπλισμό. Με ανάρτησή του στο Τουίτερ ο Μάικ Πομπέο ανέφερε ότι όλες οι χώρες του ΝΑΤΟ θα πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να συνεργαστούν σε αυτή τη κρίσιμη περίοδο. «Οι Αμερικανοί είναι ευγνώμονες για τη φιλία, τη συνεργασία και της στήριξή σας», έγραψε ο Μάικ Πομπέο ευχαριστώντας της Τουρκία. 

Το σίγουρο είναι πως ο Ερντογάν και η παρέα του θα φροντίσουν να υπενθυμίζουν στους Αμερικανούς αυτή τους την «ευγνωμοσύνη» για τη στήριξη από την Τουρκία. 

Με τη σφραγίδα του ίδιου του Ερντογάν

Μέσα σ’ ένα πανηγυρικό κλίμα στάλθηκε η βοήθεια από την Τουρκία προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην αποστολή αυτή ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φρόντισε να βάλει τη δική του σφραγίδα. Στα φορτία αναγραφόταν ότι ήταν από την «Προεδρία της Τουρκικής Δημοκρατίας». 

Το πρακτορείο Ανατολού και η κρατική τηλεόραση της Τουρκίας φρόντισαν να προβάλουν ιδιαιτέρως την αποστολή βοήθειας προς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η προβολή ήταν πολύ πιο έντονη σε σχέση με αντίστοιχες αποστολές προς άλλες χώρες. 

Η τουρκική προεδρία φροντίζει την ίδια ώρα, πέραν από τις χώρες της Ευρώπης και τις Ηνωμένες Πολιτείες, να βγαίνουν προς τα έξω τα μηνύματα για την αποστολή ανθρωπιστικής και ιατρικής βοήθειας προς άλλες χώρες. Στην αποστολή αυτής της βοήθειας πρωταγωνιστικό ρόλο έχει η οργάνωση ΤΙΚΑ. 

Σε κάθε περίπτωση η αποστολή βοήθειας συνοδεύεται από την αντίστοιχη προβολή μέσω των σελίδων κοινωνική δικτύωσης. Από την Ευρώπη μέχρι την Αφρική και στη λατινική Αμερική η παράδοση βοήθειας τυγχάνει ανάλογης προβολής. Σύμφωνα με το Ανατολού, η Τουρκία έχει στείλει βοήθεια σε 55 χώρες.