Του Dmitri Trenin

Ο Ντόναλντ Τραμπ συχνά κατηγορείται επειδή είναι απρόβλεπτος. Ωστόσο σε πολλά θέματα φαίνεται να είναι αρκετά συνεπής. Ένα από αυτά είναι ο έλεγχος των όπλων. 

Το 2017, ο Τραμπ εκπλήρωσε την υπόσχεσή του να αποσυρθεί από τo  Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης  (Joint Comprehensive Plan of Action, JCPOA), δηλαδή τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Το 2019 ακύρωσε τη Συνθήκη για τις Πυρηνικές Δυνάμεις Μεσαίας Εμβέλειας (INF) με τη Ρωσία. Το σχέδιό του τώρα να αποχωρήσει από τη συνθήκη Open Skies, μια συμφωνία του 1992 που επιτρέπει την εναέρια αναγνώριση του εδάφους 35 χωρών στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική ακολουθεί πλήρως τη λογική της κατάργησης των διεθνών δεσμεύσεων ασφάλειας των ΗΠΑ. Το επόμενο βήμα θα γίνει με τη συνθήκη New Start από την οποία η κυβέρνηση του Τραμπ αναμένεται να αποχωρήσει τον επόμενο Φεβρουάριο. 

Οι κατηγορίες για ρωσικές παραβιάσεις των συνθηκών και των συμφωνιών καθώς και η καταδίκη των ιρανικών ενεργειών εκτός του πεδίου εφαρμογής της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, λειτουργούν ως πρόσχημα για την καταστροφή των καθιερωμένων καθεστώτων. Η προοπτική της σύναψης ακόμα καλύτερων συμφωνιών από τον πρόεδρο Τραμπ και τους βοηθούς του δεν μπορεί να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Αυτή την κυβέρνηση δεν την ενδιαφέρει να συνεχίσει με τον στρατηγικό έλεγχο των όπλων. Προτιμά να λειτουργεί από μια άλλη θέση. Πράγματι, κατά τον Τραμπ, αυτή είναι η μόνη αποδεκτή στάση για τις Ηνωμένες Πολιτείες σε ένα υπερ-ανταγωνιστικό κόσμο. Η κατάργηση των ορίων στο τι μπορούν να κάνουν στρατιωτικά οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αύξανε σημαντικά την επιρροή της χώρας. Αυτό τουλάχιστον είναι η προσδοκία. 

Υπάρχουν πολλά συμπεράσματα που πρέπει άλλες χώρες, ξεκινώντας από τη Ρωσία, να αντιληφθούν. Το ένα είναι ότι το καθεστώς ελέγχου των όπλων που μετρά 50 χρόνια και βοήθησε στην επικράτηση του Ψυχρού πολέμου πλέον περνά στην ιστορία. Οι προσπάθειες αναζωογόνησης, αν και είναι αρκετές, είναι μάταιες. Ακόμα κι αν συμβεί ένα θαύμα και επεκταθεί η συνθήκη New Start, αυτή θα είναι η τελευταία συνθήκη μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας που θα ελέγχει τα πιο ισχυρά όπλα τους. Αυτό σημαίνει ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα το παγκόσμιο στρατηγικό καθεστώς δεν θα διέπεται από κανονισμούς. Μπορούμε να το πούμε και πλήρως φιλελεύθερο. Η πυρηνική αποτροπή που θα βασίζεται στην ικανότητα να προβεί σε βέβαιη καταστροφή δεν θα είναι, όπως ήταν μέχρι στιγμής, το κύριο στοιχείο της παγκόσμιας στρατηγικής σταθερότητας, θα είναι το μόνο. 

Αξιόπιστες επικοινωνίες όλο το 24ωρο μεταξύ των στρατιωτικών και των επικεφαλής ασφαλείας των μεγάλων δυνάμεων και οι ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας μεταξύ των ηγετών τους θα βοηθούσαν στην αντιμετώπιση περιστατικών: Η Αμερικανική – Ρωσική αποσυμφόρηση στη Συρία απέδειξε την αποτελεσματικότητα της διατήρησης των επαφών. Έχοντας λιγότερα παράθυρα ανοιχτά προς τον αντίπαλο, και εδώ σχετίζεται το ζήτημα της λήξης της συμφωνίας Οpen Skies και New Start, αυξάνεται ο κίνδυνος να χειρότερα σενάρια να γίνουν τα επικρατέστερα. Η διατήρηση της ηρεμίας υπό αυτές τις συνθήκες θα είναι ζωτικής σημασίας. 

Ένα άλλο συμπέρασμα είναι ότι για τον Τραμπ έχει σημασία μόνο μια ξένη χώρα, η Κίνα. Με τις δύο χώρες να έχουν ξεπεράσει, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τα όρια η σύγκρουση ΗΠΑ – Κίνας που επικεντρώνεται σε οικονομικά και τεχνολογικά θέματα, θα αποκτήσει στρατιωτική διάσταση. Η αναγνώριση των κινδύνων μιας άμεσης στρατιωτικής αναμέτρησης μπορεί να κάνει την Ουάσινγκτον και το Πεκίνο να θεσπίσουν ορισμένους μηχανισμούς ασφαλείας αλλά αυτό μπορεί να συμβεί μόνο μετά από μια αναμέτρηση, όπως συνέβη μεταξύ της Μόσχας και της Ουάσιγκτον μετά την κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962. Αυτό προϋποθέτει, φυσικά, ότι δεν θα υπάρχει κλιμάκωση της έντασης. Γι αυτό είναι λογικό να παρακολουθείτε την Ανατολική Ασία. 

Τρίτον ο στρατηγικός τομέας έχει επεκταθεί πέρα από τα πυρηνικά όπλα τα οποία αποτελούσαν πρωταρχικό αντικείμενο του ελέγχου των όπλων.  Πλέον έχει υιοθετήσει προηγμένα μη πυρηνικά συστήματα, όπως διάφορους υπερηχητικούς πυραύλους, διαδικτυακά όπλα, τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης και βρίσκεται σε φάση επέκτασης στο διάστημα όπου θα μπορούσε να αναπτυχθεί μια νέα κατηγορία όπλων. Οι αριθμοί δεν είναι πλέον το πρόβλημα. Οι δυνατότητες είναι, οι οποίες είναι πολύ πιο δύσκολο να ελέγχουν. Είναι καιρός λοιπόν να αρχίσουμε να διερευνούμε πώς να ενσωματώσουμε όλους αυτούς τους παράγοντες στη νέα εποχή της στρατηγικής σκέψης. 

Τέλος, οι άνθρωποι που συνεχίζουν να νοιάζονται για την παγκόσμια σταθερότητα και την ασφάλεια με την πλέον γενικά ξεχασμένη στρατιωτική έννοια θα πρέπει να αρχίζουν να συζητούν τρόπους μετάβασης προς ένα νέο στρατιωτικό καθεστώς. Θα πρέπει να είναι ολοκληρωμένο συμπεριλαμβανομένων όλων των μεγάλων στρατιωτικών παραγόντων και όλων των τεχνολογιών. Θα πρέπει επίσης να μην στηρίζεται στα πυρηνικά τα οποία θα πρέπει να προστατεύονται μέσω ενός συστήματος γραμμών επικοινωνίας και δικτύων. Ακόμα, θα πρέπει να βασιστεί σε μια στρατηγική κουλτούρα συγκράτησης για χάρη της ασφάλειας της χώρας. Θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί κάτι τέτοιο αλλά η αποτυχία είναι πολύ τρομακτική για να την εξετάσουμε. 

Ωστόσο, η συνθήκη Open Skies, δεν θα εξαφανιστεί εντελώς. Πάνω από τριάντα χώρες έχουν δεσμευτεί να συνεχίσουν να τηρούν τη συνθήκη, συμπεριλαμβανομένων της Ρωσίας, των συμμάχων του ΝΑΤΟ και των κρατών της Ανατολικής Ευρώπης. Σε αντίθεση με τις συνθήκες ΙΝF ή Start, η Open Skies δεν υπήρξε ποτέ σημαντικός πυλώνας ελέγχου των όπλων αλλά παρείχε ένα μέτρο διαφάνειας και προβλεψιμότητας σε μια περιοχή που διέρχεται και πάλι σε μια περίοδο διαίρεσης και αποξένωσης. Το να κρατάς ανοιχτούς τους ουρανούς στην Ευρώπη είναι χρήσιμο αλλά το βασικό τώρα είναι να αρχίσουμε να προετοιμάζουμε ένα νέο στρατηγικό κόσμο. 

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://carnegie.ru/commentary/81882

Πηγή: Κάπιταλ