Αρχίζουμε να βλέπουμε κάποια σημάδια φωτός στο βάθος του τούνελ της κρίσης του κορωνοϊού. Η Κίνα, η οποία επλήγη πρώτη από την πανδημία, κατέγραψε την πρώτη της ημέρα χωρίς νέους θανάτους από τον ιό.

Οι χειρότερα πληγείσες χώρες στην Ευρώπη, η Ιταλία και η Ισπανία, καταγράφουν επιβράδυνση των ρυθμών ημερήσιων ανθρώπινων απωλειών. Και οι κυβερνήσεις κάνουν πλέον ανοικτά λόγο για άρση των δρακόντειων περιορισμών, που περιόρισαν τις κινήσεις του μισού παγκόσμιου πληθυσμού, τορπίλισαν την οικονομική δραστηριότητα και τελικώς επέβαλαν μια παγκόσμια ύφεση. Πρόκειται για μεγάλη στιγμή.

Ωστόσο, η σήραγγα είναι ακόμη μακρά. Η επιδημία του κορωνοϊού δεν έχει εξαπλωθεί ομοιόμορφα και, στην Ευρώπη, οι περιορισμοί ανά χώρα έχουν εφαρμοστεί με μη συμμετρικό τρόπο. Προς το παρόν, μόνον ένας μικρός αριθμός κρατών εκθέτει σχέδια άρσης των περιορισμών εντός των επόμενων ημερών.

Η σημασία της έγκαιρης λήψης μέτρων

Τα μηνύματα με τη μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση δεν εκπέμπονται από χώρες που εφαρμόζουν τα πλέον σκληρά μέτρα περιορισμού, όπως η Ιταλία ή η Ισπανία ή από εκείνες που έχουν επιδείξει μια χαλαρή στάση, όπως η Σουηδία (η οποία επιβάλλει, αργοπορημένα, όλο και πιο σκληρά μέτρα).

Εκπέμπονται από την Αυστρία και τη Δανία, οι οποίες ενήργησαν νωρίς σε σχέση με τον αριθμό κρουσμάτων κορωνοϊού στο έδαφός τους και είδαν τα ποσοστά εξάπλωσής του να κινούνται σε ελεγχόμενα πλαίσια.

Τα στοιχεία που συνέλεξε η Blavatnik School of Government του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης δείχνουν ότι αυτές οι δύο χώρες εισήγαγαν το lockdown σε μια περίοδο που είχαν καταγράψει λιγότερα από 1.000 κρούσματα και σχεδόν κανέναν θάνατο. Όταν η Γαλλία και η Ισπανία εφάρμοσαν τα δικά τους αυστηρά περιοριστικά μέτρα, ο αριθμός των κρουσμάτων εκεί πλησίαζε τις 10.000 και ο αριθμός των θανάτων μετριόταν ήδη σε εκατοντάδες.

Εάν υπάρχει ένα μάθημα που πρέπει να λάβει κανείς από χώρες όπως η Αυστρία και η Δανία – οι οποίες ενήργησαν έχοντας την εμπειρία της Κίνας, της Ιταλίας και του Ισραήλ – αυτό είναι διττής φύσης.

Πρώτον, όπως το έθεσε ο Ethan Harris της Bank Of America την περασμένη εβδομάδα, το λιγότερο δαπανηρό για την οικονομία lockdown είναι το “γρήγορο και αεροστεγές” και όχι το αργό και μη αποφασιστικό. Δεύτερον, η άρση ενός τέτοιου μέτρου πρέπει να γίνει πολύ, πολύ προσεκτικά.

Η αυστηρότητα των μέτρων που έχουν ληφθεί ανά χώρα της Ευρώπης σε κλίμακα 0 έως 100 – Όσο βαθύτερο το χρώμα, τόσο σκληρότερα και τα μέτρα

Είναι ήδη εντελώς σαφές ότι 9 εκατομμύρια Αυστριακοί δεν θα σμήξουν ξαφνικά τους δρόμους της Βιέννης ή στα ορεινά θέρετρα του Τιρόλου για να τσουγκρίσουν τα ποτήρια τους και να τραγουδήσουν για την απελευθέρωσή τους.

Ο καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς έχει περιγράψει το σχέδιό του για επανεκκίνηση της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας “βήμα προς βήμα” ξεκινώντας από τις 14 Απριλίου και αυτό είναι τόσο προσεκτικό όσο ακούγεται. Όλοι θα πρέπει να φορούν μάσκες προσώπου στις δημόσιες συγκοινωνίες, στα σούπερ μάρκετ και μέσα στα καταστήματα που πρόκειται να ξανανοίξουν.

Η έξοδος της οικονομίας από τον “λήθαργο” θα συμβαίνει ανά φάσεις δύο εβδομάδων, ξεκινώντας από τα μικρά καταστήματα και τα πάρκα, περνώντας στη συνέχεια στα μεγαλύτερα καταστήματα και στα εμπορικά κέντρα και καταλήγοντας – κατόπιν – στα εστιατόρια και στα μπαρ. Τα σχολεία θα παραμείνουν προς το παρόν κλειστά. Ανάλογης μορφής είναι τα σχέδια και στη Δανία.

Αυτό λέει πολλά για τον υποκείμενο φόβο που θα κυριαρχεί για καιρό στη ζωή μετά την καραντίνα: μια πιθανή έξαρση κρουσμάτων και θανάτων καθώς ο ιός θα είναι ελεύθερος και πάλι να “ταξιδέψει” στην κοινότητα και πιθανόν να υπερφορτώσει τις μονάδες εντατικής θεραπείας. Θα αποτελούσε εφιάλτη αν μια χώρα να ανοίξει με προσοχή τις “πύλες” της και τελικά να τις κλείσει ξανά λίγες ημέρες ή εβδομάδες αργότερα.

Πόσο θα μπορούσε να κρατήσει η υποστήριξη των Ευρωπαίων πολιτών στά μέτρα περιορισμού τους στα σπίτια τους εάν η καραντίνα διατηρηθεί όλη την άνοιξη και το καλοκαίρι, μετατρέποντας την μερική ανεργία σε κάτι μονιμότερο;

Η επιβολή μιας πανεθνικής καραντίνας για δεύτερη φορά θα ήταν δύο φορές πιο δύσκολη. Μια σταδιακή ανάκτηση της ελευθερίας κινήσεων είναι υπολογισμένη ακριβώς για να αποφευχθεί η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο.

Η άμεση οικονομική ανάκαμψη αποτελεί “όνειρο θερινής νυκτός”

Αυτο ωστόσο υποδεικνύει επίσης ότι οι ελπίδες για μια απότομη ανάκαμψη στην οικονομία – σχήματος “V” – μοιάζει ακόμη με μακρινό όνειρο.

Περισσότερη κίνηση, περισσότερες δαπάνες και περισσότερη δραστηριότητα είναι σαφώς καλές για την ιδιωτική κατανάλωση στην Αυστρία, η οποία σύμφωνα με τον αναλυτή της τράπεζας Raiffeisen, Gunter Deuber, αντιπροσωπεύει ποσοστό λίγο μεγαλύτερο του 50% του ΑΕΠ της χώρας.

Ωστόσο πόση “καταπιεσμένη” από την καραντίνα ζήτηση θα “εξαπολυθεί” σε μια χώρα μασκοφόρων καταναλωτών, οι οποίοι θα πρέπει να σέβονται τα μέτρα κοινωνικής απομάκρυνσης και οι οποίοι θα αντιμετωπίζουν το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Τα δεδομένα εντοπισμού τοποθεσίας της Google δείχνουν μια πτώση στις επισκέψεις στα καταστήματα και σε εξόδους αναψυχής της τάξης του 87% σε σχέση με την πραγματικότητα προ κορονοϊού, ενώ ακόμη και οι επισκέψεις στα σούπερ μάρκετ και στα φαρμακεία είναι μειωμένες κατά 64%.

Τα παραπάνω δεδομένα δεν πρόκειται να αντιστραφούν αμέσως. Έρευνα της RBC Capital Markets διαπίστωσε ότι στην Κίνα, όπου οι περιορισμοί άρχισαν να μειώνονται για πρώτη φορά ήδη από τον Μάρτιο, δεν υπήρξε καμία επιστροφή στην “κανονικότητα” σε εθνικό επίπεδο.

Και αν κανένας άνθρωπος δεν αποτελεί “έρημο νησί”, το ίδιο ισχύει και για την Αυστρία, μια μικρή χώρα χωρίς έξοδο στη θάλασσα στο κέντρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βαθιά ενσωματωμένη στην ενιαία αγορά του 27μελούς μπλοκ. Περίπου το 70% του εξωτερικού εμπορίου της Αυστρίας διεξάγεται με άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε.

Δεν θα αποτελεί τελικά και μεγάλη νίκη το να είσαι ένα βήμα μπροστά από τους πιο στενούς σου εταίρους, δεδομένου ότι οι διαταραχές στο εμπόριο θα παραμείνουν.

Το κλείσιμο των συνόρων της Αυστρίας και οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις θα είναι πιθανότατα τα τελευταία μέτρα που θα αρθούν. Αυτό υποδηλώνει πόση ενέργεια πρέπει ακόμη να δαπανηθεί για τη στήριξη μιας ευρύτερης συνεργασίας και συγκέντρωσης πόρων για μια ενιαία πανευρωπαϊκή “πανοπλία” θωράκισης έναντι του κορωνοϊού.

Έτσι, ενώ η γενική κατεύθυνση είναι θετική, πιθανότατα θα χρειαστούν μήνες πριν η ζωή μετά την απομόνωση αρχίσει να θυμίζει κανονικότητα, στην Αυστρία ή στις γειτονικές της χώρες.

Ένα εμβόλιο απέχει περί τον έναν χρόνο και η Ευρώπη δεν έχει αυξήσει αποφασιστικά τις δυνατότητές της για μαζικά τεστ στον πληθυσμό προκειμένου να αρχίσει να στέλνει τους ανθρώπους πίσω στη δουλειά τους άφοβα και χωρίς ευρύτατα μέτρα ασφαλείας.

Μέχρι τότε, οι Αυστριακοί μπορούν τουλάχιστον να αρχίσουν να σχεδιάζουν το επόμενο μίνι ταξιδάκι τους στο πάρκο – για να κάνουν επίδειξη της τελευταίας λέξης της μόδας στις μάσκες.

Του Lionel Laurent

Πηγή: Bloomberg Opinion, Φιλελεύθερος