Κύπρος 1878-1955 – Μια ιστορική αναδρομή
Μετά από 307 χρόνια σκλαβιάς στους Τούρκους (1571-1878) η κατοχή της Κύπρου παραχωρήθηκε στη Βρετανική Αυτοκρατορία, ως αντάλλαγμα για την υποστήριξη των τουρκικών θέσεων από την τελευταία πράξη στο συνέδριο του Βερολίνου, μετά την ήττα της από τους Ρώσους. Το 1914 αναγνωρίστηκε στη Λωζάννη η προσάρτηση της Κύπρου στη Μεγάλη Βρετανία λόγω της συμμαχίας της Τουρκίας με τους Γερμανούς στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1925 η Μεγαλόνησος ανακηρύχθηκε επίσημα αποικία του βρετανικού στέμματος.
Από τα πρώτα χρόνια της βρετανικής παρουσίας στην Κύπρο δημιουργήθηκαν κάπως καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τον λαό. Οι Βρετανοί, συμμεριζόμενοι και τα δικά τους συμφέροντα, επιδίωξαν αλλαγές στα συστήματα διοίκησης και υγείας, προώθησαν έργα όπως τη βελτίωση του οδικού δικτύου, την εισαγωγή του σιδηρόδρομου, την οργάνωση των λιμανιών, την εκμετάλλευση των μεταλλίων και τη βελτίωση της γεωργίας. Προώθησαν, επίσης, την παιδεία και τη δικαιοσύνη, οι οποίες επί τουρκοκρατίας υστερούσαν φοβερά. Παρά ταύτα η οικονομία του τόπου δεν σημείωσε ουσιαστική βελτίωση λόγω των φορολογιών και ο λαός περνούσε δύσκολα. Στο εθνικό θέμα οι Ελληνοκύπριοι, ενθαρρυμένοι από τη θετική εικόνα που έφεραν οι Βρετανοί σε σύγκριση με τους Τούρκους, πρόβαλαν και το αίτημα για ένωση με την Ελλάδα. Παρά τις διάφορες, κατά καιρούς, λαϊκές εκδηλώσεις οι κατακτητές έμεναν ασυγκίνητοι. Οι Τουρκοκύπριοι, παράλληλα, άρχισαν να αντιδρούν στο θέμα της Ένωσης. Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1915) η Μεγάλη Βρετανία ήταν έτοιμη να παραχωρήσει την Κύπρο στην Ελλάδα με αντάλλαγμα την άμεση εμπλοκή της στον πόλεμο στο πλευρό των Δυνάμεων της Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία κ.λπ). Κάτι τέτοιο δεν έγινε κατορθωτό λόγω των επιλογών των τότε κυβερνώντων στην Ελλάδα, συνιστώντας μια σοβαρή αρνητική εξέλιξη στην πορεία του Κυπριακού. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι πολέμησαν εθελοντικά στο πλευρό των Βρετανών.
Ο κυπριακός λαός συνέχισε να διατηρεί ακλόνητη την πίστη του στην ελληνική καταγωγή του και αντιστάθηκε με πολλούς τρόπους στην αλλοίωση του ελληνικού τρόπου της ζωής του. Ο πόθος της ελευθερίας δεν έσβησε ποτέ από την ψυχή του και τον Οκτώβρη του 1931 εξεγέρθηκε ενάντια στους κατακτητές. Η αυθόρμητη εξέγερση δεν είχε επιτυχία αφού οι Βρετανοί σύντομα την κατέπνιξαν προβαίνοντας σε συλλήψεις, φυλακίσεις, εκτοπισμούς, απελάσεις και χρηματικά πρόστιμα σε Ελληνοκύπριους. Παράλληλα, κατάργησαν συνταγματικές ελευθερίες του λαού (Παλμεροκρατία 1931–1940) ενώ προσπάθησαν να αλλάξουν την ελληνική παιδεία που ίσχυε μέχρι τότε.
Οι ελπίδες των Κυπρίων για ένωση του νησιού τους με την Ελλάδα αναπτερώθηκαν στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ελλάδα πολεμούσε τον ναζισμό στο πλευρό των συμμάχων. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι συμμετείχαν στον πόλεμο λαμβάνοντας μέρος σε διάφορες μάχες. Η ελληνική κυβέρνηση έθεσε και πάλιν το Κυπριακό στη βρετανική και προσπάθησε να δώσει λύση στο πρόβλημα. Η Μεγάλη Βρετανία, παρά τις υποσχέσεις της τόσο στους Ελληνοκύπριους όσο και στην Ελλάδα, απέφυγε επιμελώς να δεσμευθεί παραπέμποντας το ζήτημα για το τέλος του πολέμου. Εκ των υστέρων φάνηκε ότι η πρόθεσή της δεν ήταν η μετάθεση του ζητήματος, αλλά η μη παράδοση του νησιού στην Ελλάδα. Με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η βρετανική κυριαρχία στη Μέση Ανατολή μειώθηκε αφού είχε χάσει σημαντικές αποικίες, με την Κύπρο να αναδεικνύεται πλέον σαν «αποικία με σημαντική στρατηγική σημασία για τη διασφάλιση και προώθηση των βρετανικών συμφερόντων στην περιοχή».
Το 1947 ο κυβερνήτης Γουίνστερ συγκάλεσε σύσκεψη με στόχο την προσφορά μιας μορφής αυτοκυβέρνησης στην Κύπρο. Στη σύσκεψη, η εκκλησία διαφωνούσα δεν συμμετείχε, έλαβαν μέρος εκπρόσωποι της αριστεράς, άλλοι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι παράγοντες. Η σύσκεψη έληξε χωρίς αποτελέσματα λόγω διαφωνιών των δύο κοινοτήτων.
Στις 15 του Γενάρη του 1950 η Εκκλησία της Κύπρου πραγματοποίησε το Ενωτικό Δημοψήφισμα μέσα σε κλίμα μεγάλου ενθουσιασμού. Οι Ελληνοκύπριοι ψήφισαν «υπέρ της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα» σε ποσοστό 95,7%. Στη συνέχεια έγινε μεγάλη προσπάθεια ενημέρωσης διάφορων κέντρων αποφάσεων για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Οι Άγγλοι τήρησαν αρνητική στάση επαναλαμβάνοντας τις θέσεις τους «ότι η Κύπρος είναι για τη Μεγάλη Βρετανία περιοχή μεγάλης στρατηγικής σημασίας». Η Ελλάδα με αίτησή της στον ΟΗΕ το 1954 ζήτησε την «Εφαρμογή υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών της αρχής των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιαθέσεως των λαών εις την περίπτωσιν της Κύπρου». Η ελεγχόμενη από τους Βρετανούς Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ απέρριψε την αίτηση.
Η ηγεσία των Ελληνοκυπρίων βλέποντας ότι οι Βρετανοί δεν υποχωρούν με τίποτα πήρε τη μεγάλη απόφαση για ένοπλο αγώνα με στόχο την «απελευθέρωση-ένωση». Έτσι ιδρύθηκε η οργάνωση της ΕΟΚΑ. Στον τετραετή απελευθερωτικό αγώνα που ακολούθησε γράφτηκαν λαμπρές σελίδες στην ιστορία του τόπου μας και η Κύπρος κέρδισε μια «αναιμική» ανεξαρτησία. Οι Βρετανοί παρέμειναν στο προσκήνιο και με τις κατά καιρούς αρνητικές παρεμβάσεις/ενέργειές τους, έβαλαν «το λιθαράκι τους» σε όσα δυστυχώς ακολούθησαν.
* Κάτοχος δύο μεταπτυχιακών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και στη Λογιστική
Από τα πρώτα χρόνια της βρετανικής παρουσίας στην Κύπρο δημιουργήθηκαν κάπως καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τον λαό. Οι Βρετανοί, συμμεριζόμενοι και τα δικά τους συμφέροντα, επιδίωξαν αλλαγές στα συστήματα διοίκησης και υγείας, προώθησαν έργα όπως τη βελτίωση του οδικού δικτύου, την εισαγωγή του σιδηρόδρομου, την οργάνωση των λιμανιών, την εκμετάλλευση των μεταλλίων και τη βελτίωση της γεωργίας. Προώθησαν, επίσης, την παιδεία και τη δικαιοσύνη, οι οποίες επί τουρκοκρατίας υστερούσαν φοβερά. Παρά ταύτα η οικονομία του τόπου δεν σημείωσε ουσιαστική βελτίωση λόγω των φορολογιών και ο λαός περνούσε δύσκολα. Στο εθνικό θέμα οι Ελληνοκύπριοι, ενθαρρυμένοι από τη θετική εικόνα που έφεραν οι Βρετανοί σε σύγκριση με τους Τούρκους, πρόβαλαν και το αίτημα για ένωση με την Ελλάδα. Παρά τις διάφορες, κατά καιρούς, λαϊκές εκδηλώσεις οι κατακτητές έμεναν ασυγκίνητοι. Οι Τουρκοκύπριοι, παράλληλα, άρχισαν να αντιδρούν στο θέμα της Ένωσης. Στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1915) η Μεγάλη Βρετανία ήταν έτοιμη να παραχωρήσει την Κύπρο στην Ελλάδα με αντάλλαγμα την άμεση εμπλοκή της στον πόλεμο στο πλευρό των Δυνάμεων της Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία κ.λπ). Κάτι τέτοιο δεν έγινε κατορθωτό λόγω των επιλογών των τότε κυβερνώντων στην Ελλάδα, συνιστώντας μια σοβαρή αρνητική εξέλιξη στην πορεία του Κυπριακού. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι πολέμησαν εθελοντικά στο πλευρό των Βρετανών.
Ο κυπριακός λαός συνέχισε να διατηρεί ακλόνητη την πίστη του στην ελληνική καταγωγή του και αντιστάθηκε με πολλούς τρόπους στην αλλοίωση του ελληνικού τρόπου της ζωής του. Ο πόθος της ελευθερίας δεν έσβησε ποτέ από την ψυχή του και τον Οκτώβρη του 1931 εξεγέρθηκε ενάντια στους κατακτητές. Η αυθόρμητη εξέγερση δεν είχε επιτυχία αφού οι Βρετανοί σύντομα την κατέπνιξαν προβαίνοντας σε συλλήψεις, φυλακίσεις, εκτοπισμούς, απελάσεις και χρηματικά πρόστιμα σε Ελληνοκύπριους. Παράλληλα, κατάργησαν συνταγματικές ελευθερίες του λαού (Παλμεροκρατία 1931–1940) ενώ προσπάθησαν να αλλάξουν την ελληνική παιδεία που ίσχυε μέχρι τότε.
Οι ελπίδες των Κυπρίων για ένωση του νησιού τους με την Ελλάδα αναπτερώθηκαν στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Ελλάδα πολεμούσε τον ναζισμό στο πλευρό των συμμάχων. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι συμμετείχαν στον πόλεμο λαμβάνοντας μέρος σε διάφορες μάχες. Η ελληνική κυβέρνηση έθεσε και πάλιν το Κυπριακό στη βρετανική και προσπάθησε να δώσει λύση στο πρόβλημα. Η Μεγάλη Βρετανία, παρά τις υποσχέσεις της τόσο στους Ελληνοκύπριους όσο και στην Ελλάδα, απέφυγε επιμελώς να δεσμευθεί παραπέμποντας το ζήτημα για το τέλος του πολέμου. Εκ των υστέρων φάνηκε ότι η πρόθεσή της δεν ήταν η μετάθεση του ζητήματος, αλλά η μη παράδοση του νησιού στην Ελλάδα. Με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η βρετανική κυριαρχία στη Μέση Ανατολή μειώθηκε αφού είχε χάσει σημαντικές αποικίες, με την Κύπρο να αναδεικνύεται πλέον σαν «αποικία με σημαντική στρατηγική σημασία για τη διασφάλιση και προώθηση των βρετανικών συμφερόντων στην περιοχή».
Το 1947 ο κυβερνήτης Γουίνστερ συγκάλεσε σύσκεψη με στόχο την προσφορά μιας μορφής αυτοκυβέρνησης στην Κύπρο. Στη σύσκεψη, η εκκλησία διαφωνούσα δεν συμμετείχε, έλαβαν μέρος εκπρόσωποι της αριστεράς, άλλοι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι παράγοντες. Η σύσκεψη έληξε χωρίς αποτελέσματα λόγω διαφωνιών των δύο κοινοτήτων.
Στις 15 του Γενάρη του 1950 η Εκκλησία της Κύπρου πραγματοποίησε το Ενωτικό Δημοψήφισμα μέσα σε κλίμα μεγάλου ενθουσιασμού. Οι Ελληνοκύπριοι ψήφισαν «υπέρ της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα» σε ποσοστό 95,7%. Στη συνέχεια έγινε μεγάλη προσπάθεια ενημέρωσης διάφορων κέντρων αποφάσεων για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Οι Άγγλοι τήρησαν αρνητική στάση επαναλαμβάνοντας τις θέσεις τους «ότι η Κύπρος είναι για τη Μεγάλη Βρετανία περιοχή μεγάλης στρατηγικής σημασίας». Η Ελλάδα με αίτησή της στον ΟΗΕ το 1954 ζήτησε την «Εφαρμογή υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών της αρχής των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιαθέσεως των λαών εις την περίπτωσιν της Κύπρου». Η ελεγχόμενη από τους Βρετανούς Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ απέρριψε την αίτηση.
Η ηγεσία των Ελληνοκυπρίων βλέποντας ότι οι Βρετανοί δεν υποχωρούν με τίποτα πήρε τη μεγάλη απόφαση για ένοπλο αγώνα με στόχο την «απελευθέρωση-ένωση». Έτσι ιδρύθηκε η οργάνωση της ΕΟΚΑ. Στον τετραετή απελευθερωτικό αγώνα που ακολούθησε γράφτηκαν λαμπρές σελίδες στην ιστορία του τόπου μας και η Κύπρος κέρδισε μια «αναιμική» ανεξαρτησία. Οι Βρετανοί παρέμειναν στο προσκήνιο και με τις κατά καιρούς αρνητικές παρεμβάσεις/ενέργειές τους, έβαλαν «το λιθαράκι τους» σε όσα δυστυχώς ακολούθησαν.
* Κάτοχος δύο μεταπτυχιακών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων και στη Λογιστική
Φιλελεύθερος
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο FacebookΑκολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Facebook
Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Twitter
Εγγραφείτε στο κανάλι του infognomonpolitics.gr στο Youtube