Του Daniel Pipes

Από το 2002 που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανέλαβε πρωθυπουργός της χώρας με το κόμμα ΑΚΡ της Τουρκίας, ένα μεγάλο debate έχει ξεκινήσει στις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με το αν η Τουρκία μπορεί να είναι ακόμα σύμμαχος. 

Στην πραγματικότητα, λόγω νοσταλγίας και ορθολογικής σκέψης, το debate έληξε με την προφανή άποψη πως η Τουρκία δεν είναι πλέον σύμμαχος. Το θέμα αυτό έκλεισε με αίσιο τρόπο, με την κοινή αποδοχή πως πλέον τα μέλη του ΝΑΤΟ δεν αποτελούν ”οικογένεια” πλέον. 

Πλέον, ένα νέο debate ξεκινάει: θα συνεχίσει μακροπρόθεσμα η Τουρκία να είναι εχθρική ως προς τα δυτικά συμφέροντα μακροπρόθεσμα ή θα ξαναγυρίσει σε μία φιλοδυτική πολιτική; Θα μπορούσε να παρομοιαστεί αυτή η περίοδος για την Τουρκία (από πολιτικής απόψεως) με την άνοδο στην εξουσία του Necmettin Erbakan το 1996-1997 ή με αυτήν του Mohammed Mursi στην Αίγυπτο το 2012-2013, ή ακόμα και με την Ιρανική Επανάσταση. 

Οι γνώμες στην Ουάσινγκτον είναι διχασμένες. Σε γενικές γραμμές ο Λευκός Οίκος, το Υπουργείο Άμυνας και η επιχειρηματικές ελίτ πιστεύουν πως η Τουρκία μακροπρόθεσμα θα επιστρέψει στα δυτικά της πρότυπα. Περιμένουν πως αυτό το ατυχές διάλειμμα της Τουρκίας θα τελειώσει και θα επιστρέψει στην δημοκρατική της πορεία. Παρ’αυτά το Κογκρέσο και οι περισσότεροι αναλυτές διαφωνούν με αυτήν την άποψη.

Για να κατανοήσουμε αυτήν την συζήτησε πρέπει να επιστρέψουμε στις παλιές καλές μέρες. Η ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ συνέβη το διάστημα του 1952. Οι βασικές αλλαγές της Τουρκικής κοινωνίας συνέβησαν από το 1952 μέχρι το 2002. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας εξελίχθηκαν χωρίς εμπόδια (αν εξαιρέσουμε την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο το 1974). Η Ουάσινγκτον ηγούντο και η Άγκυρα ακολουθούσε.

Είχα την τύχη να περάσω μία εβδομάδα καλεσμένος  στο Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας τον Οκτώβριο του 1992, έχοντας ως κυρίαρχη ανάμνηση την διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Τουρκική πολιτική σκηνή. Η Τούρκοι αξιωματούχοι λάμβαναν την πολιτική τους κατεύθυνση μέσω της συσκευής fax στα γραφεία τους, η οποία εντολή ερχόταν από τα γραφεία της Ουάσινγκτον. Η Τουρκία παρείχε υποστήριξη στα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή, λειτουργώντας ως προστασία έναντι της Σοβιετικής Ένωσης. 

Δύο εξελίξεις αμαύρωσαν αυτήν την χρονική περίοδο. Η πρώτη ήταν η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και η δεύτερη ήταν η ένταξη των Τουρκικών κομμάτων σε αέναους κύκλους διαφθοράς και παρανομίας. Οι πάλαι κάποτε ανίκανοι Ισλαμιστές εκμεταλλεύτηκαν αυτές τις αλλαγές και ανήλθαν στην εξουσία το 1996. 

Από το 1992 στο 2002, η Ουάσινγκτον διέταζε και η Άγκυρα ακολουθούσε

Οι εκλογές στην Τουρκία το 2002 ήταν ιδιαίτερα άγριες και επαναστατικές. Το κόμμα ΑΚΡ βγήκε από το πουθενά και εποφελήθη από την ιδιαιτερότητα του τουρκικού συντάγματος, το οποίο θέσπιζε ως όριο ψήφων για ένταξη στο κοινοβούλιο το ποσοστό 10% επί των συνολικών ψήφων. Η ανομοιότητα αυτή επέτρεψε στο ΑΚΡ να ελέγξει τα δύο τρίτα του κοινοβουλίου. Το προαναφερθέν σοκ κατέστρεψε της αντιπολίτευση, η οποία συνέχισε τις πολιτικές ήττες μέχρι την άνοδο του δημάρχου Κωνσταντινουπόλεως στην εξουσία το 2019.

Όσο για τις σχέσεις με τις ΗΠΑ η καμπή ήρθε μετά ακριβώς από την άνοδο του ΑΚΡ στην εξουσία. Στη 1 Μαρτίου 2003 το τουρκικό κοινοβούλιο αρνήθηκε στα αμερικανικά στρατεύματα να χρησιμοποιήσουν τα τουρκικά εδάφη ως βάση για τον αμερικανικό πόλεμο εναντίον του Ιράκ. Ο πρόεδρος Τζορτ Μπους παρά την απόρριψη, συνέχισε τις έντονες διπλωματικές σχέσεις με τον Ερντογάν, τον οποίο βοήθησε προσωπικά, παρέχοντάς του νομική προστασία σε μία υπόθεση περί απαγορεύσεως της επανεκλογής σε εκλογική διαδικασία. Ο πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα αποκάλεσε τον Ερντογάν ως έναν από τους 5 αγαπημένους του ηγέτες. Ο Ντόναλντ Τραμπ αρκείται μόνο στο να τον κολακεύει και να τον κατευνάζει.

Τρεις πρωθυπουργοί των ΗΠΑ κρίθηκαν ανίκανοι να προβλέψουν το φονταμενταλιστικό μέλλον της Τουρκίας

Οι συνεχείς φιλίες του Τούρκου προέδρου με τους ηγέτες των ΗΠΑ οδήγησε σε μία πάγια ”φιλική” πολιτική από μέρους των ΗΠΑ προς την Τουρκία. Παρομοίως το Υπουργείο Άμυνας και το State Department συνέχισαν να διατηρούν πολύ καλές σχέσεις, καθώς η Τουρκική οικονομία χρησιμοποιούσε σε μεγάλο βαθμό τα αμερικανικά εξοπλιστικά προγράμματα. 

Υπό αυτό το πνεύμα, οι διμερείς σχέσεις συνέχισαν για πολύ καιρό, μέχρις ότου εμφανίσθη ένας Ισλαμιστής Τούρκος πολιτικός ο οποίος κατέχει όλες τις εξουσίες στα χέρια του: ο στρατός, οι μυστικές υπηρεσίες, η αστυνομία, οι δικαστές, οι δημοσιογράφοι, οι τράπεζες, τα ΜΜΕ και το εκπαιδευτικό σύστημα είναι υπό την εξουσία του. Επιπρόσθετα έχει δημιουργήσει και έναν προσωπικό στρατό, την SADAT, διαπράττοντας μία πράξη η οποία θα μπορούσε να τον οδηγήσει στην φυλακή. Ενώ η δημοτικότητα του Ερντογάν αυξάνεται, πολλές φορές οδηγεί σε φυλάκιση πληθώρα  πολιτικών αντιπάλων και δημοσιογράφων που εμποδίζουν το έργο του.

Δεν έχει συμβεί μόνο η άνοδος του Ερντογάν και του ΑΚΡ στην εξουσία, αλλά έχει γίνει και μία συλλογικότερη επανάσταση η οποία μας θυμίζει αυτήν της Ιρανικής Ισλαμικής Επανάστασης. Βιώνουμε μία αργή μετάλλαξη της Τουρκίας σε μία Ιρανικού τύπου κρατική οντότητα. Πιο δυτική, λιγότερο δραματική και λιγότερο βίαιη. 

Η εχθρικότητά της προς την Δύση έχει αυξηθεί ραγδαία. Η αγορά των Ρωσικών συστημάτων S-400 έχει εκνευρίσει τα μέλη του Κογκρέσου, οδηγώντας την Τουρκία εκτός προγράμματος F-35. Μετά από χρόνιες απορρίψεις, το 2019 ο Λευκός Οίκος αναγνώρισε την γενοκτονία των Αρμενίων με 405 ψήφους υπέρ και 11 κατά. 

Η Αμερικανική πολιτική σκηνή περιμένει ένα φιλικότερο ως προς την Δύση πρόσωπο, μετά την έξοδο του Ερντογάν από την εξουσία. Ο Τούρκος πρόεδρος είναι 66 χρονών και πάσχει από αρκετές χρόνιες ασθένειες. Από αμερικανικής πλευράς αναμένεται μία άνοδος των δεξιών και των ακροδεξιών εθνικιστικών κομμάτων στις επόμενες τουρκικές εκλογές.

Εν κατακλείδι, η τουρκική εξωτερική πολιτική δεν πρέπει να στηριχθεί στο γεγονός πως η Τουρκία ίσως μελλοντικά στραφεί στις αγκάλες της Δύσης. Η δυτική Τουρκία χάθηκε, ακριβώς όπως και το Ιράν. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ πρέπει να σχεδιάσει μία πολιτική σύμφωνα με την οποία θα κληθεί να κατευνάσει την Άγκυρα στο σύντομο μέλλον, καθώς η οξύτητα στις μεταξύ τους σχέσεις θα αυξηθεί. 

Παρουσιάζουμε 8 πολιτικές προτάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να κατευνάσουν και να περιορίσουν τα καταστρεπτικά για την Δύση αποτελέσματα της Τουρκικής πορείας.

1. Η καταγγελία, η καταδίκη και η τιμωρία όλων των παράνομων πράξεων της Άγκυρας έναντι του Ιράκ, της Συρίας και της Κύπρου. Ο Τουρκικός Στρατός κλείνει την δίοδο νερού τόσο σε ιρακινά όσο και σε συριακά εδάφη με σκοπό να εξωθήσει τους Κούρδους από τις περιοχές τους, ενώ παράλληλα απειλεί για παράνομη γεώτρηση εντός της Κυπριακής ΑΟΖ.
2. Η δημόσια πολιτική στήριξη του Fethullah Gülen, πρώην σύμμαχο και νυν εχθρό του Ερντογάν.
3. Να κληθούν εκπρόσωποι των Γκιουλενιστών και των Κούρδων σε σημαντικές πολιτικοοικονομικές συνεδριάσεις στην Ουάσινγκτον.
4. Αποσταθεροποίηση Τουρκικής οικονομίας. Για παράδειγμα η οικονομική πλήξη από μέρους των ΗΠΑ των τουρκικών οικονομικών τομέων της ενέργειας, του δημόσιου χρέους και της παράνομης συνεργασίας στον τομέα του πετρελαίου με το ISIS. 
5. Ένταξης της Τουρκίας στον κατάλογο χωρών Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act (CAATSA) ως προς απάντηση στην  αγορά των S-400. 
6. Μετακίνηση των πυρηνικών κεφαλών από το Incirlik και μετακίνηση της νατοϊκής βάσης. 
7. Μεταφορά των αμερικανικών στρατευμάτων από την Τουρκία πίσω στις ΗΠΑ. 
8. Έξοδος της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ και χρήση του όρου rogue state πριν από τον προσδιορισμό της Τουρκίας, τόσο στα νατοϊκά, όσο και στα αμερικανικά έγγραφα.

Λοιπόν ας το κάνουμε

Μετάφραση Χωριανόπουλος Άγγελος

πηγή: www.meforum.org