του  Γιάννη Σπανού   

Στο αχανές διάστημα της αιωνιότητας, η υπαρξιακή διάρκεια των Ελλήνων εξασφαλίζεται από την ιερή σκυτάλη των αγώνων που από γενιά σε γενιά παραδίδει το χρέος της ιστορίας στους επερχομένους, με τη φλόγα της δόξας και την ακμαιότητα της συνείδησης. Της συνείδησης της υποστασιακής αξίας και τη μνήμη της καταξίωσης. Κι η ζωή μας, στα νεότερα χρόνια, εκφράζεται με μια σκυταλοδρομία που άρχισε το 1821 και συνεχίστηκε το 1955. Και οι μεγάλοι της σταθμοί η 25η Μαρτίου κι η 1η Απριλίου, με ενδιάμεση ανάσα την 28η Οκτωβρίου 1940. Το ’21 είναι ο χρόνος εναλλαγής, η στιγμή της παράδοσης της φλεγόμενης σκυτάλης της ελευθερίας στον αγώνα των γενεών. Στα θρυλικά μαρμαρένια αλώνια, όπου ο άχρονος Ελληνισμός προοριζόταν να δώσει τη μάχη της διάρκειάς του. Να παλέψει με τον θάνατο για το τρόπαιο της λευτεριάς του. Να δονήσει το χάος της ιστορίας με την προαιώνια ιαχή των πατέρων: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ. Και ν’ αποδυθεί στην επανάσταση του λυτρωμού του, με ασπίδα την αξιοπρέπεια του ανθρώπου, κοντάρι το φιλότιμο, σημαία την τιμή και πόθο την ελευθερία.

Η επανάσταση αποτελεί την άρρηκτη συνέχεια μιας σκυταλοδρομίας που υπερνικά τον χρόνο. Αφετηρία της, ο Μαραθώνας με το πρόσταγμα του Μιλτιάδη και το εμβατήριο του Αισχύλου: «Ίτε παίδες Ελλήνων». Λευτερώστε την πατρίδα, τα παιδιά σας, τις γυναίκες σας, τους γέροντες γονείς σας, τα όσια και τα ιερά. Στη σκυταλοδρομία πρωτοπόρησαν ο Μιλτιάδης στον Μαραθώνα, ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες, ο Θεμιστοκλής στη Σαλαμίνα, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στην Πύλη του Ρωμανού, ο Κολοκοτρώνης στο Μoριά, ο Διάκος στην Αλαμάνα, ο Κανάρης στο Αιγαίο: «Μια μέρα ξύπνησα κι είπα, Καπετάν Κωνσταντή σήμερα θα πεθάνεις»! Και τα κύματα πήραν φωτιά από τα βουνά. Και τα νησιά από τα ρουμάνια. Κι η κραυγή της παλιγγενεσίας έσκισε τον χρόνο. Και βρόντησε στις χιονισμένες κορυφογραμμές της Πίνδου. Κι αντιλάλησε θεόσταλτη στον Μαχαιρά από τον Γρηγόρη Αυξεντίου, στον Αχυρώνα από τον Αντρέα, τον Φώτη, τον Ηλία, τον Χρίστο, στη Λεύκα από τον Μάρκο. Για να τραγουδηθεί, στίχος αθανασίας, από τον Ευαγόρα στην κρεμάλα. Για να συγκλονίσει τον κόσμο, πολεμικό τροπάρι από τον Διγενή και να πυρπολήσει τα ευρύστερνα στήθη των 108 παλληκαριών που έπεσαν στις μάχες της ΕΟΚΑ, των 3.362 Πολιτικών Κρατουμένων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, των 1.114 Πολιτικών Καταδίκων στις Κεντρικές Φυλακές, των 300 ανταρτών στ’ αδούλωτα βουνά, των 14 που πέθαναν στη φρίκη των βασανιστηρίων ή στη συνέχεια από τις κακοπάθειες των ανακρίσεων, των 25 χιλιάδων της πρώτης γραμμής, τη λαοθάλασσα του επαναστατημένου λαού μας, που απαιτούσε την Ένωση με τη μάνα Ελλάδα.

Με μια ηνωμένη βοή βροντή, μια ηνωμένη γροθιά, διεκδίκησε τη λευτεριά του ο λαός μας. Οι Έλληνες αυτής της νοτιοανατολικότερης εσχατιάς της Φυλής, τη χάραξαν μεταξύ σφύρας και άκμονος, με τις θυσίες, τα κλάματα, τους πόνους και τα βάσανα, στον χάλυβα της θέλησης του έπους του ’55. Τράβηξαν τη λευτεριά από τα κόκκαλα τα ιερά των πατέρων, ανασήκωσαν από τα μνήματα το ιδεώδες και με τις ανίκητες καρδιές το μεσουράνησαν, πυρπολημένο σύμβολο στους σκοτεινούς ουρανούς του αποικιοκρατικού χειμώνα της αγγλοκρατίας. Κι είδαν το φως ουρανοδρόμο αστέρι, Αυγερινό πορείας, που καταύγαζε το χρέος κάθε τίμιου ανθρώπου. Κι ο Αυγερινός έγινε Πολικός Αστέρας, που φεγγοβολά το τέρμα της προαιώνιας σκυταλοδρομίας της ελευθερίας κι αστράφτει τα πεπρωμένα των νέων σκαπανέων του αύριο. Φωτίζει τον Πενταδάκτυλο, πρόκληση και πρόσκληση ανθρωπιάς. Την Κερύνεια, την Αμμόχωστο, την αγία Καρπασία, την Μόρφου, σηματοδότες προέλασης.

Και τον Απόστολο Ανδρέα σύμβολο αμετακίνητου προορισμού.

Η συμβολή των δικών μας παππούδων στην εθνεγερσία του ’21, είναι το τρανότερο δείγμα της αδάμαστης, κληρονομικής θέλησης των πατέρων μας για ελευθερία. Σε τελευταίο βιβλίο μου καταγράφω ονόματα των ηρωομαρτύρων της 9ης Ιουλίου 1821. Όσων έκαναν το σταυρό τους και βάδιζαν αλύγιστοι στα ικριώματα. Αριθμούνται μέχρι δυο χιλιάδες! Έγραψα για τους Κυπρίους Φιλικούς που εκποιούσαν τις περιουσίες τους κι αρμένιζαν με τον Κανάρη για την Ελλάδα αποσπώντας τον θαυμασμό του Κολοκοτρώνη, του Μακρυγιάννη, του Κανάρη. Επεσήμανα στα Εθνικά Αρχεία δεκάδες χειρόγραφα για τις παλληκαριές των Κυπρίων που μετάδιδαν στα αιματοστάλακτα κράσπεδα των ηρωισμών το νόημα της αυτοθυσίας τους («Οι Κύπριοι στην Επανάσταση του 21»). Πώς πολεμούσαν τραβώντας στην Πόλη των ονείρων του Γένους, όπως το διαλαλεί ο Βασίλης Μιχαηλίδης. Και η μεγάλη ιδέα το υπαρξιακό νόημα της αυτοθυσίας τους, όπως το ύμνησε ο Βασίλης Μιχαηλίδης: 

«Είπαν μου πως εφύασιν πο τζιει που το Καρπάσιν, μια κοπή παίδκιοι τοπιανοί τζιαι πως επήαν πέρα, πέρα στους λας που πολεμούν, τζιαι παν κατά την Πόλιν»…

Φλόγισε τις καρδιές 

Βρήκα ονόματα θρυλικά Κυπρίων που πήραν μέρος στην Επανάσταση. Τους αδελφούς Θησείς, από το Στρόβολο, που έδωσαν τα πάντα στην Επανάσταση και «απέθανον επί της ψάθης». Το έγγραφο του Θεοφύλακτου ως αντιστρατήγου της Επανάστασης! Το γράμμα του Κανάρη για τον Κωνσταντίνο Κυπριώτη που σκοτώθηκε δίπλα στον πυρπολητή και για τον γιο του που έπεσε κι εκείνος στον ιερό αγώνα. Επεσήμανα ογδόντα χειρόγραφα που υπογράφουν τα μεγάλα αναστήματα του ξεσηκωμού και υμνούν τη λεβεντιά των Κυπρίων εθελοντών στις μάχες της Τριπολιτσάς, του Μεσολογγίου, του Ναυπλίου, του Φαλήρου, του Μoριά, της Στερεάς, του Δραγατσανίου, του Αιγαίου («Οι Κύπριοι εθελοντές στους εθνικούς αγώνες», Ιωνικές Εκδόσεις Λευκωσία). Όπου πας στην Ελλάδα, θα βρεις οστά πατέρων που δόξασαν την Κύπρο. Η μνήμη τους ήταν που πυρπόλησε την ψυχή της ΕΟΚΑ το ’55. Φλόγισε τις καρδιές κι έκαψε τα δεσμά της δουλείας.

Εγερτήριο υπέρτατου χρέους

Η 25η Μαρτίου, η 1η Απριλίου, είναι οι φλεγόμενοι δαυλοί που διαλύουν τα ερέβη της εθνικής μας δυστυχίας. Που αστράφτουν την αναντίλεκτη υποχρέωσή μας στο σκοτάδι της παρατεινόμενης Μεγάλης Παρασκευής της δεύτερης τουρκοκρατίας των τεσσάρων και πλέον δεκαετιών και της ενοχής της πολιτικής σιωπής που διαιωνίζει το δράμα της πατρίδας. Δράμα που από τα υποβολεία του μεταδίδεται η αγωνία των νεκρών της ΕΟΚΑ από τα σκλαβωμένα χωριά, τις απαγορευμένες πόλεις μας. Των ηρώων της εποποιίας που καταξίωσε τη γενιά μας στην μακραίωνη ιστορία. Κι η αγωνία τους, οργισμένη φωνή από τον άλλο κόσμο. Εγερτήριο υπερτάτου χρέους. Του Καραολή, του Δημητρίου, του Ζάκου, του Πατάτσου, του Μιχαήλ, του Παναγίδη, του Κουτσόφτα, του Μαυρομμάτη, του Ευαγόρα, του Στυλιανίδη, του Παρίδη, του Γιάλλουρου:

Έλληνες γρηγορείτε, η πατρίδα κινδυνεύει

Ξυπνάτε, να μη σας βρει ο θάνατος στην ντροπή. 

Να μη γίνουν οι θυμοί των νεκρών αστροπελέκια που θα κάψουν την ανοχή και κατάρες που θα κατακεραυνώσουν την ύπουλη επιλογή της λήθης. 

Σας εμπιστευτήκαμε πατρίδα ελεύθερη. Μην την παραδώσετε στον εισβολέα που καραδοκεί. 

Βροντοφωνάξετε ξανά όχι στον επάρατο ενδοτισμό, να μη σας κάψει το ανάθεμα. Σας αφήσαμε δόξα. Μην την ντροπιάσετε. Σας αφήσαμε τιμή. Μην την ατιμάσετε.

Βροντή η φωνή του Παλληκαρίδη από τη μαύρη πόρτα της κρεμάλας το πρωί της 25ης Φεβρουαρίου 1957. 

Μόλις μας έβγαλαν τις χειροπέδες. Ύψωσε το αριστερό του χέρι σαν σπαθί και μας φώναξε: «Αδέλφια μη φοβάστε, ζήτω η Λευτεριά». Και τον ρούφηξε το προθανάτιο δέος…

Οι θελήσεις όσων επέλεξαν τον θάνατο για τους ζωντανούς, είναι πόθοι ασίγαστοι που γίνονται προτροπές κι εξελίσσονται σε προσταγές. Σήμερα, σαν πέσει το σκοτάδι κι η νύχτα σκεπάσει τις πόλεις και τα χωριά, ας αφήσουμε την ψυχή να στρέψει τα μάτια της στα καταράχια του Μαχαιρά. Εκεί, στις υπώρειες του βουνού της Παναγίας, καίγεται ένα κορμί 62 χρόνια. Η συνείδηση ας ανάψει τον φανοστάτη της ευγνωμοσύνης από τις φλεγόμενες σάρκες του Γρηγόρη που η κραυγή του αντηχεί ως τα φαράγγια του Δικώμου, χαιρετισμός στον σαραντάπηχο φίλο που η σημαία του υψώνεται και κυματίζει στον έναστρο ουρανό, μας δείχνει τον Πολικό Αστέρα που σηματοδοτεί το χρέος μας. Την πορεία των ιστορικών μας υποχρεώσεων προς τα χωριά που πατά ο κατακτητής. Προς τα νεκροταφεία με τα σβηστά καντήλια και τους γκρεμισμένους σταυρούς. Προς τον μαγνητικό πόλο της σύγχρονης ψυχής της Ρωμιοσύνης. Τον Απόστολο Ανδρέα του μεγάλου προορισμού. Στο ιερό ακρωτήρι όπου παραταγμένοι οι ήρωες του 1821 με τους ήρωες του 1955, κρατούν το σχοινί της κρεμάλας και καρτερούν να μετρήσουν την ανθρωπιά μας. 

ΠΗΓΗ:http://www.philenews.com/koinonia/eidiseis/article/675585/skytalodromia-epanastasis-apo-to-1821-sto-1955