Toυ Jack Bowers

Η αφήγηση του ανταγωνισμού μεγάλης ισχύος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από έναν ρεαλιστικό λόγο, που αντικατοπτρίζεται στην γνωστή Θεωρία της Παγίδας του Θουκυδίδη. Η Κίνα που αντιπροσωπεύει την πλευρά της Αθήνας είναι μία αυξανόμενη δύναμη, η οποία προκαλεί φόβο στην στην καθιερωμένη εξουσία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες παρομοιάζονται με την Σπάρτη. Η εμπιστοσύνη μεταξύ τους διαβρώνεται λόγω της ανάπτυξης της Κίνας, η ηγεμονία τον ΗΠΑ πολιορκεί την Κίνα στην Νοτιοσινική θάλασσα, και τον ενδεχόμενο του πολέμου δεν εκφράζεται ”με το ερωτηματικό -αν, αλλά με τον χρονικό προσδιορισμό -πότε” . Όλο αυτό αποτελεί μία άνετη αφήγηση της πραγματικότητας, διότι, εν μέρη προσωπογραφεί μια ανταγωνιστική και ολισθική άποψη του κόσμου. Είναι η Δεύτερη Σεζόν του Ψυχρού Πολέμου, όπου δύο φαινομενικά καλές χώρες βρίσκονται ενάντια στο κακό. Είναι μία συνεχής γεωπολιτική δυναμική, όπου οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ακόμα περισσότερες υποχρεώσεις και προβλήματα ενόψει της απειλής. Είναι καιρός να ξαναγράψουμε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όπου οι ΗΠΑ θα μεταμορφωθούν σε Αθήνα και η Κίνα θα λειτουργήσει σαν μία Σπάρτη, προσθέτοντας μία πιο ανάλογη απόχρωση στην αφήγηση της ιστορίας.

Ο ανταγωνισμός μεγάλης ισχύος μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας ως δυαδικού, μηδενικού αθροίσματος αφήγησης είναι τόσο επικίνδυνος και μη ρεαλιστικός. Με την διεύρυνση της στρατηγικής φαντασίας, υπάρχουν δημιουργικές και ρεαλιστικές βιώσιμες λύσεις. Με μία βαθύτερη εκτίμηση των στρατηγικών πλεονεκτημάτων, αδυναμιών και προτεραιοτήτων του άλλου, που ενημερώνονται από τις  συνεχείς εξελίξεις, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα πως μελλοντικά δημιουργείται ένας διπολικός κόσμος. Για τις ΗΠΑ η κατάσταση αυτή θα επέτρεπε τρόπους συνεργασίας με την Κίνα και όχι ανταγωνισμού με αυτήν, στο μεσοδιάστημα δημιουργίας αυτού του νέου διπολικού κόσμου.  Η πρόκληση τόσο της Κίνας, όσο και των ΗΠΑ είναι η δημιουργία καταλυμάτων και αυτό απαιτεί και από τις δύο πολιτικές εξουσίες να αντιληφθούν εκ νέου τις αντιλήψεις τους για την εξουσία και να κατανοήσουν, όπως κάνουν όλα τα κράτη, ότι οι παραχωρήσεις μπορούν πραγματικά  να δημιουργήσουν ευκαιρίες για άσκηση εξουσίας.

Αρχικά όμως, επειδή το παρελθόν δεν είναι τόσο ”τακτοποιημένο” όσο θα θέλαμε, ας δούμε ξανά την αρχαία Ελλάδα. Οι Αθηναίοι ήταν κατά κύριο λόγο ένα εμπορικό έθνος, παρέχοντας ένα προσόν ασφάλειας στα κρατίδια του Αιγαίου, ενώ παράλληλα εξασφάλιζαν πόρους για τον εαυτό τους. Τις τέσσερις δεκαετίας πριν τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χ.), η Αθήνα έγινε περιφερειακή δύναμη εξάγοντας επί πληρωμή την παροχή ασφαλείας. Λαβωμένη από τους Περσικούς Πολέμους, η Αθήνα κέρδισε την εμπιστοσύνη και την ευημερία συνύπαρξης με τα γύρω ελληνικά κρατίδια. Σταδιακά καθώς οι συμμαχίες τυποποιήθηκαν γύρω από την δημοκρατία, το εμπόριο και την παροχή ασφαλείας, η Αθήνα έγινε μία περιφερειακή αυτοκρατορία. Η δημοκρατία, το εμπόριο και οι εξωτερικές σχέσεις σχημάτισαν το Αθηναϊκό τρίπτυχο της νίκης.

Ομοίως μετά την ανατροπή της Βρετανικής κυριαρχίας, οι ΗΠΑ εδραίωσαν την γεωπολιτική τους δύναμη. Οι ΗΠΑ, έχοντας κερδίσει έδαφος στις δυτικές ακτές, κατέλαβαν γρήγορα το εμπορικό δυναμικό και την γεωπολιτική σημασία της δύσης στον Ειρηνικό Ωκεανό. Η Καλιφόρνια εισήλθε στην ένωση το 1850, το εμπόριο με την Ιαπωνία ξεκίνησε τη δεκαετία του 1850, εξασφάλισε την Αλάσκα και το Midway το 1867 και το εμπόριο με την Κίνα ξεκίνησε το 1868 και με την Κορέα το 1882. τον 19ο αιώνα οι Ηνωμένες Πολιτείες δημιούργησαν συμφέροντα στην Χαβάη, το Γκουάμ, τη Σαμόα, το νησί Wake και τις Φιλιππίνες, ανταγωνιζόμενοι επιτυχώς τη Ρωσία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Μεγάλη Βρετανία για τον έλεγχο της ανατολής, όπου εδράζετο οι Ευρωπαϊκές αποικίες.

Καθώς οι Αθηναίοι μετουσίωσαν την ευημερία τους σε μία στενά ελεγχόμενη αυτοκρατορία, εξασφάλισαν επιρροή σε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο. Με την υποστήριξη του ισχυρότερου ναυτικού εκείνης της εποχής, τα νησιά και οι Ηπειρωτικές  περιοχές θα μπορούσαν να αναθέσουν την ασφάλειά τους σε εξωτερικούς συνεργάτες-μισθοφόρους. Με θάρρος και ταπεινοφροσύνη, οι Αθηναίοι ηγέτες κυρίευσαν στον τότε γνωστό κόσμο, η επιτυχία αυτή παρ’αυτά έφερε απληστία και αλαζονεία στην Αθήνα. Οι Αθηναίοι έγιναν αδίστακτοι έναντι των συμμαχικών κρατών, έγιναν πλουσιότεροι και ισχυρότεροι απ’ότι ονειρευόντουσαν ποτέ με συμπέρασμα να απορριφθεί η δύναμή τους από τα γύρω κρατίδια.

Ο Θουκυδίδης  καταγράφει το πόνημα των Αθηναίων στην Αίγυπτο (461-455 π.Χ.) ως παράδειγμα. Οι Αθηναίοι είδαν μία στρατηγική ευκαιρία, να παρέχουν βοήθεια στην εξέγερση ενάντια στην περσική σατραπεία, αλλά δεν συμμετείχαν στρατιωτικά σε αυτήν. Έχασαν 200 τριήρεις στην περιοχή του Δέλτα του Νείλου και στην συνέχεια άλλες 50. Η διαδρομή στην Αίγυπτο εξάντλησε τις Αθηναϊκές δυνάμεις, σε μία εποχή που είχε ήδη ξεκινήσει ο πρώτος Πελοποννησιακός Πόλεμος. Σπουδαίο λάθος ήταν πως δεν πήραν το μάθημά τους από αυτήν την λανθασμένη επιλογή, με αποτέλεσμα να υπερκεράσουν την αποστολή τους στην περιοχή της Σικελίας (413 π.Χ.) .

Όπως και οι Κινέζοι, οι Σπαρτιάτες επικεντρώνονταν περισσότερο στη διατήρηση της εδαφικής τους  ασφάλειας, και το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννησιακής χερσονήσου βρισκόταν κάτω από το σπαρτιατικό έλεγχο. Η δύναμή τους, η εθνική υπερηφάνεια τους και η μεγάλη τους ”στρατιωτική παράνοια” προέκυψαν από το ότι ήταν ένα στρατιωτικό καθεστώς που εξαρτιόταν από έναν συχνά επαναστατικό πληθυσμό σκλάβων, γνωστού ως είλωτες. Οι είλωτες προήλθαν σε μεγάλο βαθμό από τη Μεσσηνία, περιοχή όπου οι Σπαρτιάτες θεωρούσαν δική τους. Οι εθνικές αφηγήσεις βασισμένες σε παρελθοντικά επιτεύγματα εξαπατούσαν τους Σπαρτιάτες, κάνοντάς τους να βλέπουν το κράτος τους ως μια ευγενή ισορροπία δικαιοσύνης και θάρρους.

Μία από τις συνέπειες της μεγάλης εσωτερικής δομής της Σπάρτης ήταν ότι είχε λίγες χώρες συμμάχους , οι οποίες αντανακλούσαν σε μεγάλο βαθμό τη σφαίρα επιρροής της. Σε σύγκριση με τις επιταγές της Αθηναϊκής Αυτοκρατορίας, η Σπάρτη διατήρησε μια πιο χαλαρή συνομοσπονδία συμμαχιών από τις οποίες κέρδισε περισσότερα απ’ότι έδωσε.

Παρόλο που η Κίνα είναι σαφώς πιο φιλόδοξη, προσφέροντας βοήθεια και επενδύσεις σε όλες τις χώρες του Ειρηνικού και της Αφρικής, έδωσε έμφαση στην αγοραστική επιρροή της και όχι στην ενεργειακή επιρροή που έχει. Για παράδειγμα, η Κίνα διατηρεί διπλωματικές σχέσεις με οκτώ χώρες του Ειρηνικού. Επίσης, δέσμευσε 5,88 δισ. Δολάρια των ΗΠΑ μεταξύ 2011-2018, συνήθως με τη μορφή δανείων με ευνοϊκούς όρους για τις  υποδομές της. Οι διπλωματικές σχέσεις εξαρτώνται από  την απουσία αναγνώρισης της Ταϊβάν και οι συμμαχικές χώρες δύναται να αλλάξουν τις επιταγές τους, όπως έκαναν οι Νήσοι Σολομώντος το 2019. Σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι σχέσεις της Κίνας τείνουν να μετουσιώνονται με εμφανείς χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Η Κίνα, ωστόσο, είναι συχνά σκληρή, τιμωρώντας χώρες που αντιστέκονται στην εξαναγκαστική αφήγηση της, καταστρέφοντας  τις σχέσεις της, τις οποίες επιδίωκε συνεχώς.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν την Κίνα ως την αναδυόμενη αυτοκρατορία, αναπτυσσόμενη σε ολόκληρο τον Ειρηνικό, αλλά είναι αναπόφευκτο για κάποιον να ξεχάσει το παρελθόν της Κίνας και να αγνοήσει τις σημαντικές εσωτερικές εντάσεις που αντιμετωπίζει. Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα υπήρξε ένας παρανοϊκός, ανασφαλής οργανισμός από τις αρχές του. Η ύπαρξή του εξαρτάται από μια κοινωνική σύμβαση με τους πολίτες της για να διασφαλιστεί η συνεχής σταθερότητα με το τίμημα της αυταρχικής κυριαρχίας, με ίσες οικονομικές ευκαιρίες για όλους. Ενώ η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού έχει ευημερήσει στο πλαίσιο του καθεστώτος του, η ανισότητα έχει αυξηθεί εκθετικά μεταξύ της αστικοποιημένης ανατολικής ακτής και της ενδοχώρας. Η εξισορρόπηση των δυνάμεων για την κοινωνική απελευθέρωση στις ακτές, καθώς και η οικονομική ευημερία στην ενδοχώρα αποτελούν την εσωτερική αχίλλειο πτέρνα της.