Στις 5 Φεβρουαρίου του 1994 η παγκόσμια κοινότητα έμεινε άφωνη. Στις τηλεοράσεις έπαιζαν πλάνα με ακρωτηριασμένα πτώματα από το πολιορκούμενο Σεράγεβο.

Η αγορά Μαρκάλε βομβαρδίστηκε την ώρα που εκατοντάδες άμαχοι έκαναν τα ψώνια τους. Ήταν μια μαζική δολοφονία που κόστισε τη ζωή 67 ανθρώπων και τον τραυματισμό 142 πολιτών.

Όπως μεταφέρει το σχετικό αφιέρωμα της Μηχανής του Χρόνου του έγκριτου δημοσιογράφου, Χρήστου Βασιλόπουλου, για τους κανονιοβολισμούς καταδικάστηκε από το Διεθνές Δικαστήριο ο διοικητής του σερβοβοσνιακού στρατού, ταγματάρχης Στάνισλαβ Γκάλιτς. Ο πρώην πολιτικός ηγέτης των Σέρβων της Βοσνίας, Ράντοβαν Κάρατζιτς, είχε αντίθετη άποψη και υποστήριζε ότι «το πιθανότερο είναι να επρόκειτο για τρομοκρατική ενέργεια, δυνάμεων από περιοχή υπό τον έλεγχο του στρατού των Μουσουλμάνων της Βοσνίας». Πρόσθετε μάλιστα πως «οι οβίδες δεν θα μπορούσαν να είχαν εκτοξευθεί από τις σερβικές θέσεις».

Πρόσφατα, ένας Νορβηγός καθηγητής, μιλώντας για τη σφαγή, υποστήριξε ότι πολλές διεθνείς υπηρεσίες κρατών είχαν στα χέρια τους πόρισμα, το οποίο κατέληγε με σαφήνεια ότι τη δολοφονική ενέργεια την έκαναν άνδρες του ηγέτη των Μουσουλμάνων, Αλίγια Ιζεντμπέκοβιτς.

Η αγριότητα της επίθεσης έστρεψε, επιτέλους, τα μάτια της κοινής γνώμης προς το Σεράγεβο και το ΝΑΤΟ απείλησε για πρώτη φορά τις σερβικές δυνάμεις με επίθεση. Οι Σέρβοι δέχτηκαν να επιτηρούνται από τον ΟΗΕ, όχι όμως και να παραδώσουν τον οπλισμό τους. Η πολιορκία της πόλης και το «πάρτι» των ελεύθερων σκοπευτών όμως, συνεχίστηκαν για περίπου ενάμιση χρόνο ακόμη. Η αφορμή για την επίθεση του ΝΑΤΟ ήταν άλλη μια έκρηξη στην αγορά Μαρκάλε του Σεράγεβο, στις 28 Αυγούστου του 1995, που σκόρπισε και πάλι το θάνατο σε δεκάδες άμαχους Βόσνιους. Και πάλι το ποιος έριξε τις βόμβες δεν ξεκαθαρίστηκε, αφού η μια πλευρά κατηγορεί την άλλη.

Όταν οι Σέρβοι αρνήθηκαν να συμμορφωθούν με το τελεσίγραφο του ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ συμμαχώντας με βοσνιακές και κροατικές δυνάμεις, βομβάρδισε επί τρεις βδομάδες τις σερβοβοσνιακές θέσεις και προχώρησε σε χερσαία επίθεση.

Οι ειρηνευτικές συνομιλίες στο Ντέιτον του Οχάιο, τον Νοέμβριο του 1995, έγιναν υπό την επιτήρηση των ΗΠΑ. Συμμετείχαν οι Ιζετμπέγκοβιτς, Μιλόσεβιτς και ο Πρόεδρος της Κροατίας, Φράνιο Τούτζμαν.

Εκεί συμφωνήθηκε ο διαχωρισμός της Βοσνίας ως εξής: το 51% ως Κροατο-Μουσουλμανικός τομέας, υπό την ονομασία Ομοσπονδία της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, που είχε δημιουργηθεί τον Ιανουάριο του 1994, και στον τομέα της Σερβικής Δημοκρατίας το υπόλοιπο 49% της χώρας.

Ο πόλεμος της Βοσνίας ήταν ένας από τους σκληρότερους που διεξήχθησαν με φρικιαστικά εγκλήματα, μαζικές εκκαθαρίσεις και δολοφονίες αμάχων.

Κατά τη διάρκειά του σκοτώθηκαν 278.000 άνθρωποι, εκ των οποίων 150.000 ήταν Μουσουλμάνοι, 97.000 Σέρβοι και 28.000 Κροάτες. Την ίδια περίοδο, μετακινήθηκαν 1.370.000 κάτοικοι, εκ των οποίων 702.000 ήταν Μουσουλμάνοι, 410.000 Σέρβοι και 155.000 Κροάτες.

Μετά τον πόλεμο άρχισε η ανοικοδόμηση της πόλης. Τα χιλιοτρυπημένα κτίρια από τις σφαίρες του εμφυλίου αποκαταστάθηκαν με καλαίσθητο τρόπο. Δείτε τις φωτογραφίες.

Στις ειδήσεις τα βλέπεις και τρως

Το μακελειό και γενικότερα ο εμφύλιος στη Γιουγκοσλαβία ενέπνευσε τους Magic De Spell. Το συγκρότημα, το οποίο ιδρύθηκε το 1980, εγκαινίασε την ελληνόφωνη διαδρομή του με το άλμπουμ “Διακοπές Στο Sarajevo”, το οποίο κυκλοφόρησε το 1993.

Χαρακτηριστικό είναι το ομώνυμο τραγούδι, το οποίο περιγράφει όλα όσα παρακολουθούσε η διεθνής κοινότητα από τη μικρή οθόνη. Τα δελτία ειδήσεων εισέβαλλαν σε κάθε κατοικία και οι άνθρωποι συνήθιζαν να βλέπουν ειδήσεις την ώρα του φαγητού. Πρόκειται αναμφισβήτητα, για μία αντιπολεμική δουλειά, η οποία παραμένει διαχρονική. Γιατί ο θάνατος κάνει διακοπές σε όλη τη γη…

Βαδίζω με μάτια κλειστά
Τα βαστώ σφαλιστά κι ονειρεύομαι
Μη μ’ αγγίζεις – μη με ξυπνάς
Την αλήθεια σας πια δεν τη δέχομαι.

Δεν ανοίγω τα μάτια μου καν
Διασχίζω τον κόσμο και φλέγομαι
Αν μ’ αγαπάς, μη μιλάς
Άλλα ψέματα δεν τα ανέχομαι.

ΦΩΝΑΞΕ, η ζωή μας χάνεται, πάει
ΔΙΑΛΥΣΕ τη σκόνη που σκεπάζει το φως
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ διακοπές στο Sarajevo πάει
ΞΥΠΝΗΣΕ στις ειδήσεις τα βλέπεις και τρως

Απόψε τα βλέπω διπλά
Ήλιος λάμπει κι ας είναι μεσάνυχτα
Δυο τσιγάρα πολύ δυνατά
Κι εκτοξεύομαι μες στο διάστημα
Μια οθόνη που δείχνει “μηδέν”
Εποχές που δε γίνονται θαύματα
Ένα στόμα φωνάζει πως δεν
θα με πείσεις με χίλια τεχνάσματα

ΦΩΝΑΞΕ, η ζωή μας χάνεται, πάει
ΔΙΑΛΥΣΕ τη σκόνη που σκεπάζει το φως
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ διακοπές στο Sarajevo πάει
ΞΥΠΝΗΣΕ στις ειδήσεις τα βλέπεις και τρως

Μια σκισμένη φωτογραφία, γεμάτη μ΄ αναμνήσεις
Θάνατος να γίνεται οτι τόλμησες να αγγίξεις
Να ‘σβηνε ο ήλιος και ο παράδεισος να ΄ναι κλειστός
Μόνο στη κόλαση απόψε τρεμοσβήνει ενα φώς
Βλέπω αγγέλους-διαβόλους να χορέυουν μαζί
Και η γυναίκα που αγαπώ να είναι δίπλα μου νεκρή
Βάζω φτερά στους ώμους, πετάω ψηλά
Την αλήθεια σας σκοτώνω και έτσι φέυγω μακρυά

ΦΩΝΑΞΕ, η ζωή μας χάνεται, πάει
ΔΙΑΛΥΣΕ τη σκόνη που σκεπάζει το φως
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ διακοπές στο Sarajevo πάει
ΞΥΠΝΗΣΕ στις ειδήσεις τα βλέπεις και τρως