Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Ο Μεγάλος Αδερφός της εποχής μας ή το μέσο για εξεγέρσεις των λαών;

“Τα κοινωνικά δίκτυα είναι συναρπαστικά. Είναι τόσο σύνθετα και πολύπλοκα -αλλά πανταχού παρόντα- ώστε αναρωτιέται κανείς ποιος είναι ο σκοπός τους. Γιατί συμμετέχουμε σε αυτά; Πώς διαμορφώνονται; Με ποιον τρόπο επηρεάζουν τη ζωή μας;” Nickolas A. Christakis and James H. Fowler από το βιβλίο Συνδεδεμένοι {Connected: The Surprising Power of our Social Networks and How they Shape our Lives}

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα

Δημοσιογράφοι, αναλυτές και ειδικοί από όλο τον κόσμο βρέθηκαν στα τέλη Ιουνίου 2014 στη Βόννη για το Global Media Forum, ένα διεθνές φόρουμ για τα ΜΜΕ που διεξήχθη για έβδομη φορά υπό την αιγίδα της Deutsche Welle.

Στις φετινές εργασίες που έλαβαν χώρα από τις 30/6 μέχρι και τις 2/7 συμμετείχαν πάνω από 2000 σύνεδροι προερχόμενοι από τον χώρο των ΜΜΕ και από 100 διαφορετικές χώρες.

«Από την πληροφόρηση στη συμμετοχή» (From information to participation) ήταν το φετινό θέμα του και στο επίκεντρο βρέθηκαν τα νέα ηλεκτρονικά μέσα, με έμφαση στο διαδίκτυο, ως φορείς πληροφόρησης αλλά και δημιουργίας της ίδιας της πληροφορίας. Ο ρόλος των νέων μέσων επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης αλλά και η συμμετοχή των πολιτών στη συνδιαμόρφωση των γεγονότων, έγιναν ιδιαίτερα αισθητά τα τελευταία χρόνια, ιδίως αναφορικά με τη μετάδοση των εξεγέρσεων στην Τυνησία και την Αίγυπτο κατά την «Αραβική Άνοιξη», αλλά και πιο πρόσφατα στην περίπτωση των βίαιων διαμαρτυριών στο Πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης και στην Πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου.

Στο καίριο αυτό ερώτημα προσπάθησαν να δώσουν απαντήσεις ο νέος γενικός διευθυντής της DW Πέτερ Λίμπουργκ, η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Έμα Ρούμπι Ζακς από την ιστοσελίδα avaaz.org, ο υπεύθυνος της UNESCO σε θέματα ΜΜΕ Γκι Μπερζέρ, ο Μάθιου Άρμστρονγκ, μέλος του Διευθυντηρίου της Αμερικανικής Ραδιοφωνίας, ο Αιγύπτιος καρδιοχειρουργός Μπασέμ Γιούσεφ, o oποίος έγινε ευρέως γνωστός στον αραβικό κόσμο από την παρουσίαση μιας πρωτότυπης πολιτικής, σατιρικής εκπομπής στην Αίγυπτο, ο πρόεδρος του Δημοσιογραφικού Ομίλου Άξελ Σπρίνγκερ, Ματίας Ντέπφνερ, ο δημοσιογράφος του ΒΒC Tιμ Σεμπάστιαν, ο Αμερικανός καθηγητής Δημοσιογραφίας Τζιμ Τζάρβις και άλλοι.

Μεταξύ των πλέον σημαντικών ονομάτων που πέρασαν από το φετινό Φόρουμ ήταν εκείνο της Σάρα Χάρισον, στενής συνεργάτιδας του Τζούλιαν Άσανζ, η οποία έδωσε ηχηρά παραδείγματα από τις αποκαλύψεις του Wikileaks, όπως το διαβαθμισμένο βίντεο από η δολοφονία των δύο συνεργατών του Reuters στο Ιράκ το 2007 και τα έγγραφα με τα οποία αποδεικνύεται η διαμεσολάβηση των Αμερικανών κατόπιν πιέσεων της Τουρκίας για να απαγορευτεί η λειτουργία του κουρδικού τηλεοπτικού σταθμού Roj TV στη Δανία.

Η Χάρισον αναφέρθηκε και στην περίπτωση Σνόουντεν, λέγοντας ότι ελάχιστες χώρες είναι αρκετά ισχυρές, όπως η Ρωσία, ώστε να αντισταθούν στις πιέσεις των ΗΠΑ για να μην του προσφέρουν ασφαλές καταφύγιο.

Η παρουσία της Σάρα Χάρισον στην κατάμεστη αίθουσα του Φόρουμ επιδέχεται και μίας ευρύτερης σημειολογικής ερμηνείας με δεδομένη την εμφανή ενόχληση των παριστάμενων Γερμανών δημοσιογράφων και αξιωματούχων για τις παρακολουθήσεις της NSA στη χώρα.

Επίσης, ιδιαίτερα σημαντική ήταν η παρέμβαση του αναπληρωτή γ.γ. του ΝΑΤΟ σε θέματα Ασφαλείας και Νέων Τεχνολογιών, Τζέιμι Σι.

Ο Σι, μάλιστα, ανέφερε χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια της ομιλίας του: «Αυτό που συνέβη στην περίπτωση της Ουκρανίας, πέρα από την πραγματικά εμπόλεμη κατάσταση, ήταν και ένα είδος ‘πολέμου της πληροφορίας’» θέτοντας το θέμα των κοινωνικών εξεγέρσεων μέσω του διαδικτύου σε ένα άλλο επίπεδο.

Το παρόν στο Φόρουμ έδωσε και ο Γερμανός Υπουργός Εξωτερικών Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ με ομιλία του με θέμα: «Ψηφιακή εποχή και συμμετοχή από τη σκοπιά της εξωτερικής πολιτικής» δείχνοντας ότι και η γερμανική πολιτική ηγεσία ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τον ρόλο των social media και του διαδικτύου στον απόηχο των αποκαλύψεων και των διπλών πρακτόρων αμερικανικών συμφερόντων στη Γερμανία.

Τα προσωπικά δεδομένα είναι το πετρέλαιο της νέας εποχής

Ποιος ο ρόλος των νέων ηλεκτρονικών μέσων στην πληροφόρηση ήταν το ερώτημα που κυριάρχησε στο φετινό Φόρουμ και ποια η σχέση του στις λαϊκές επαναστάσεις-εξεγέρσεις και διαμαρτυρίες αρχής γενομένης από το 2010 και την Αραβική Άνοιξη;

Το παράδειγμα της Τυνησίας, της Αιγύπτου και της Υεμένης και τη χρήση των κοινωνικών δικτύων όπως το Facebook, το Twitter και το YouTube για τη μετάδοση, την οργάνωση, την επικοινωνία, και την ενημέρωση περί των προσπαθειών των πολιτών των κρατών αυτών ενάντια στη καταπίεση και τη λογοκρισία ακολούθησαν και άλλες χώρες όπως η Τουρκία, η Ουκρανία, η Ινδία και η Μιανμάρ.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτελεί η χρήση των social media και ιδίως του twitter το τελευταίο διάστημα από τους τζιχαντιστές, οι οποίοι με ηχητικά και βιντεοσκοπημένα μηνύματα προσπαθούν να προσεγγίσουν-προσηλυτίσουν τους απανταχού μουσουλμάνους και να τους καλέσουν στο νέο Ισλαμικό Κράτος του ΙSIS/ISIL.

Τα ερωτήματα αυτά απασχόλησαν τους ειδικούς μέσα από ομιλίες, συζητήσεις αλλά και πλούσιο θεματικό πρόγραμμα, καθώς το φετινό Φόρουμ ήταν καλά «διασυνδεδεμένο» με τα ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και την τηλεόραση. Ζωντανές αναμεταδόσεις από την τηλεόραση της DW και συνεχής ροή πληροφοριών από την ιστοσελίδα της DW, το facebook και το twitter κάλυψαν το γεγονός. Στόχος του Global Media Forum είναι άλλωστε, σύμφωνα με τον Π. Λίμπουργκ η δικτύωση ανθρώπων των ΜΜΕ από όλον τον κόσμο και μέσα από τα social media πέρα από τους παραδοσιακούς ειδησεογραφικούς τρόπους.

Διαβάστε τη συνέχεια στο geopolitics.iisca.eu