Του Tridivesh Singh Maini

Ορισμένες ενδιαφέρουσες εξελίξεις έχουν σημειωθεί στο πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων του Πακιστάν τις τελευταίες εβδομάδες-ιδίως στο πλαίσιο των σχέσεών του με τις ΗΠΑ.

Η συνάντηση μεταξύ του Αμερικανού προέδρου Donald Trump και του Πακιστανού πρωθυπουργού Imran Khan στο περιθώριο των συζητήσεων του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) στο Νταβός, στις 21 Ιανουαρίου 2020, τράβηξε την προσοχή των ΜΜΕ-κάτι το οποίο ήταν αναμενόμενο. Ενώ μιλούσε στον διεθνή Τύπο ο αμερικανός πρόεδρος προσέφερε την στήριξή του για την επίλυση του ζητήματος του Κασμίρ (είναι η τέταρτη φορά που ο αμερικανός πρόεδρος κάνει μία τέτοια προσφορά). Οι παρατηρήσεις του Τραμπ δεν επάρθησαν ευγενικά από την Ινδία, η οποία επανέλαβε την θέση της, δηλώνοντας πως δεν επιτρέπει καμία διαμεσολάβηση στην περίπτωση του Κασμίρ μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν.

Βελτίωση των δεσμών ΗΠΑ-Πακιστάν

Αν και τα σχόλια του Τραμπ είναι απίθανο να ληφθούν σοβαρά υπόψιν από οποιονδήποτε, συμπεριλαμβανομένου και του Πακιστάν, αυτό που είναι άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι πριν από λίγες εβδομάδες οι ΗΠΑ αποφάσισαν να επαναλάβουν ένα πρόγραμμα στρατιωτικής εκπαίδευσης, το λεγόμενο ΙΜΕΤ (Διεθνές Πρόγραμμα Στρατιωτικής Εκπαίδευσης) για Πακιστανούς αξιωματούχους.

Το πρόγραμμα αυτό είχε ανασταλεί τον Αύγουστο του 2018 από την κυβέρνηση Τραμπ, αλλά ξεκίνησε ξανά τον Ιανουάριο του 2020. Ενώ τον Δεκέμβριο του 2020 το υπουργείο εξωτερικών των ΗΠΑ είχε προβεί σε ανακοίνωση σχετικά με την επανάληψη αυτού του προγράμματος. Στις 3 Ιανουαρίου 2020, ένας ανώτερος αξιωματούχος του State Department τουϊταρε ότι ο Πρόεδρος Τραμπ είχε δώσει έγκριση για την επανάληψη του προγράμματος ΙΜΕΤ. Αυτή η ανακοίνωση αποδεσμεύτηκε μετά από μία τηλεφωνική συνομιλία του Μάικ Πομπέο, του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ και του αρχηγού του Πακιστανικού Στρατού Qamar Javed Bajwa. O Pompeo είχε κάνει έκκληση να ενημερώσει τον Bajwa για την στρατιωτική ενέργεια των ΗΠΑ στο Ιράκ, στην οποία εδολοφονήθη ανώτερος ο Ιρανός στρατηγός Qaseem Soleimani και επίσης να συζητήσει για τις επιπτώσεις αυτής της ενέργειας σε θέματα ασφαλείας της Μέσης Ανατολής.

Κύρια συμπεράσματα των πρόσφατων επισκέψεων 

 Δύο επισκέψεις υψηλού επιπέδου -η επίσκεψη του Πακιστανού υπουργού εξωτερικών Shah Mehmood Qyreshi στις ΗΠΑ, καθώς και η επίσκεψη της κύριας αναπληρώτριας Υφυπουργού Εξωτερικών για την Νότια και Κεντρική Ασία, Alice Wells στο Πακιστάν- ήταν ιδιαιτέρως κρίσιμες. Κατά την διάρκεια της επίσκεψης του στις ΗΠΑ, εκτός από συζητήσεις για κρίσιμα στρατηγικά  θέματα (όπως η ενδεχόμενη αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν και οι εξελίξεις στην Μέση Ανατολή), ο Qureshi ζήτησε επίσης βοήθεια από τις ΗΠΑ για την απομάκρυνση από τον γκρίζο οικονομικό κατάλογο της Ομάδας Χρηματοοικονομικής Δράσης FATF. Ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ επαίνεσε το Πακιστάν για τις προσπάθειές του στην επίλυση της αφγανικής σύγκρουσης, αλλά δεν υπήρξε καμία συγκεκριμένη επιβεβαίωση όσον αφορά την απομάκρυνση του Πακιστάν από τον γκρίζο κατάλογο της FATF.

Η Alice Wells κατά την διάρκεια της επίσκεψής της στο Πακιστάν επαίνεσε τις προσπάθειες του Πακιστάν για την αντιμετώπιση της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, επισημαίνοντας επίσης πως οι διμερείς σχέσεις μεταξύ Ουάσινγκτον και Ισλαμαμπάντ πρέπει να επανεξεταστούν. Γι’αυτό είναι σημαντικό να αντικατασταθεί η σχέση ”Βοήθεια” με ”Εμπόριο” (ο Imran Khan έχει επανειλημμένα μιλήσει για την ανάγκη να μειώσει το Πακιστάν την εξάρτησή του από την αμερικανική εμπορική βοήθεια). Κατά την διάρκεια μίας ενημέρωσης για την επίσκεψη της υφυπουργού στην Νότια Ασία στις 24 Ιανουαρίου 2020, η Wells αναφέρθηκε στο γεγονός ότι το Πακιστάν πρέπει να κάνει περισσότερα αν θέλει να αφαιρεθεί από την γκρίζα λίστα της FATF. Επεσήμανε επίσης ότι αν το Πακιστάν δεν πληρούσε τις απαιτήσεις της FATF, δεν θα ήταν σε θέση να πραγματοποιήσει τις απαιτούμενες οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Κατά την διάρκεια της ενημέρωσης στις 24 Ιανουαρίου 2020, η Wells υπογράμμισε ορισμένα από τα βασικά βήματα που γίνονται για την ενίσχυση των οικονομικών δεσμών -αυτό περιλαμβάνει αμερικανικές επενδύσεις στο Πακιστάν μέσω πιο ισχυρών εμπορικών δεσμών- αλλά και μέσω ανοίγματος επιχειρηματικών πακιστανικών δραστηριοτήτων εντός των ΗΠΑ.

Πάντως είναι αλήθεια ότι το Πακιστάν δεν μπορεί να διαγραφεί από τον γκρίζο κατάλογο της FATF. Η βελτίωση των σχέσεων Πακιστάν-ΗΠΑ υπογραμμίζεται από ορισμένες προαναφερθείσες εξελίξεις. Οι δεσμοί του Ισλαμαμπάντ με την Ρωσία (τόσο στον στρατηγικό όσο και στον οικονομικό τομέα) έχουν επίσης σημειώσει μία άνοδο και προς το παρτόν φαίνεται ότι η γεωπολιτική του θέση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην περιοχή.

Η ανάγκη του Πακιστάν να εξισορροπήσει τους δεσμούς του μεταξύ Πεκίνου και Ουάσινγκτον

Την ίδια στιγμή το Πακιστάν πρέπει επίσης να βαδίσει με το σχοινί, ενώ οι δεσμοί του είναι με τις ΗΠΑ έχουν βελτιωθεί τον τελευταίο καιρό-τελευταίους μήνες. Θα υπάρξει διαφωνία μεταξύ των δύο όχι μόνο για το θέμα της τρομοκρατίας, αλλά και όσον αφορά το σχέδιο CPEC και τις μακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις του.

Αν και το Πακιστάν χρειάζεται την Ουάσινγκτον για διάφορους λόγους, με την πιο σημαντική να είναι η υποστήριξη των ΗΠΑ για την αποκατάσταση της γκρίζας λίστας, το Ισλαμαμπάντ εξαρτάται οικονομικά από το Πεκίνο, με το οποίο έχει επίσης στρατηγικούς δεσμούς.

Η σημασία που αποδίδει το Ισλαμαμπάντ στο Πεκίνο αντικατοπτρίζεται  στις έντονες  αντιδράσεις κορυφαίων Πακιστανών αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένου του Πακιστανού πρωθυπουργού Imran Khan, στην πρόσφατη κριτική του προγράμματος CPEC της Alice Wells. O Khan χαρακτήρισε την κριτική για το σχέδιο ”ανοησία”. Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο Γουέλς ενώ μιλούσε σε εμπειρογνώμων που εδρεύει στο Ισλαμαμπάντ, είχε επικρίνει την CPEC για έλλειψη διαφάνειας και υποστήριξε επίσης ότι μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του χρέους.

Όταν ο Γουέλς είχε επικρίνει το έργο της CPEC τον Νοέμβριο του 2019, ενώ μιλούσε σε εμπειρογνώμων των ΗΠΑ, το Woodrow Wilson Center, ο Κινέζος πρέσβης στο Πακιστάν, Yao Jing αντέδρασε έντονα, απορρίπτοντας τις αμερικανικές επικρίσεις ως απλή ”προπαγάνδα”. Ο πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της γερουσίας του Πακιστάν Mushahid Hussain έφτασε στο σημείο να πει ότ, εκτός από ενίσχυση των διμερών σχέσεων μεταξύ Πεκίνου και Ισλαμαμπάντ, η CPEC έθεσε επίσης τα εθμέλια για μία ”βιομηχανική επανάσταση” στο Πακιστάν.

Υπάρχουν τάξεις του Πακιστάν (συμπεριλαμβανομένου και του εσωτερικού κατεστημένου) που κατανοούν ότι δεν μπορεί να εξαρτάται οικονομικά  μόνο από το Πεκίνο, αλλά και ούτε να εξαρτάται οικονομικά σε τόσο μεγάλο βαθμό από τις ΗΠΑ. Επίσης δήλωσε πως η στρατιωτική βοήθεια δεν θα βλάψει ούτως ή άλλως το Πακιστάν, αντιθέτως θα ενισχύσει την οικονομική του κατάσταση. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η Alic Wells υπογράμμισε ορισμένα από τα μέτρα που λαμβάνονται προς αυτήν την κατεύθυνση.

Την ίδια στιγμή το Ισλαμαμπάντ μοιράζεται πολύ πιο στενούς δεσμούς στρατηγικά με το Πεκίνο, απ’ότι με την Ουάσινγκτον. Αν κάποιος εξετάσει συγκεκριμένα το γεωπολιτικό πλαίσιο της Νότιας Ασίας, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη σύγκλιση μεταξύ των δεσμών του Ισλαμαμπάντ, σε αντίθεση με τις στρατηγικές προτεραιότητες της Ουάσινγκτον.

Το τρίγωνο Πακιστάν-ΗΠΑ-Κίνα είναι περίπλοκο και το Πακιστάν σίγουρα δεν θέλει να χάσει την οικονομική υποστήριξη των ΗΠΑ, καθώς αυτό θα ωφελούσε την οικονομία της. Το Ισλαμαμπάντ πρέπει να καλλιεργήσει την οικονομική του σχέση με την Ουάσινγκτον, χωρίς να ”προσβάλλει” το Πεκίνο. Αν και η τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση και οι εξαναγκασμοί των ΗΠΑ μπορεί αν έχουν δώσει μία ανάσα για αρκετό καιρό, μένει να δούμε πως το Ισλαμαμπάντ θα επιτύχει μία λεπτή ισορροπία μεταξύ Πεκίνου και Ουάσινγκτον μακροπρόθεσμα. Μένει επίσης να δούμε πως βλέπει η Ινδία τις πρόσφατες  εξελίξεις σχετικά με την σχέση Ουάσινγκτον-Ισλαμαμπάντ.

Σχόλιο: Ο μεταφραστής επιδιώκει να καταδείξει πως στα παράλια του Πακιστάν εδράζεται μία κινεζική ναυτική βάση, η οποία αποκλείει τους εμπορικούς δεσμούς ΗΠΑ-Ινδίας, δίνοντας άμεσα ναυτικά οφέλη στην Κίνα. Η στρατιωτική ενίσχυση του Πακιστάν θα μετουσιωθεί μέσω τουρκικών στρατευμάτων καθώς αυτές οι δύο χώρες διεξάγουν πλήθος ναυτικών γυμνασίων αλλά και ασκήσεων ξηράς και αέρος. Το Πακιστάν είναι από τις μόνες χώρες οι οποίες δοκιμάζουν τα τουρκικά εξοπλιστικά προγράμματα, βάζοντας την Τουρκία εντός της γεωπολιτικής δυναμικής Πακιστάν-Κίνα. Μία δυναμική που θα εξελιχθεί ακόμα περισσότερο σε περίπτωση που η Τουρκία επιδιώξει να εντάξει στο οπλοστάσιό της Κινεζικές τεχνολογίες.

Το τουρκικό υπουργείο άμυνας είχε δείξει ενδιαφέρον για την τεχνογνωσία του πυραύλου CM-302 καθώς και για το ναυτικό ραντάρ Badoin που κατευθύνει κεφαλές πυραύλων. Σε περίπτωση που το ελληνικό κράτος ήθελε να χτίσει και αυτό μία σημαντική γεωπολιτική δυναμική, σε συνδυασμό με τις ναυτικές του ικανότητες, θα μπορούσε να προσεγγίσει τον ήδη υπάρχον άξονα Ινδίας-Ισραήλ. Πέραν τον τεχνογνωστικών απολαβών θα απολαμβάναμε είναι σύμμαχο στο κομμάτι του θαλάσσιου δικαίου καθώς το Πακιστάν κάνει παρόμοιες κινήσεις με την Τουρκία στα  θαλάσσια σύνορα με την Ινδία. 

μετάφραση-σχόλιο Χωριανόπουλου Άγγελου

πηγή: https://thegeopolitics.com/