Του Aaron Stein

Την επόμενη εβδομάδα, ο Τούρκος  πρόεδρος Ερντογάν θα μεταβεί σε σύνοδο κορυφής με τους ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ρωσίας, επιχειρώντας να επιλύσει το χάος που επικρατεί στην Idlib της Συρίας. Η περιοχή διεξαγωγής της συνόδου είναι ακόμα άγνωστη, όπως και ο τρόπος με τον οποίο θα επιχειρήσει ο Ερντογάν να επιλύσει αυτόν τον καταστροφικά διεθνοποιημένο πόλεμο της Συρίας.

Υπό την ηγεσία του Ερντογάν, η Άγκυρα, διέθεσε μεγάλο μέρος της εξωτερικής της στρατηγικής στην Συρία, στο γεγονός ότι θα κατάφερνε να συνεργαστεί με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Στηρίχθηκε κυρίως στο γεγονός πως ο Ρώσος πρόεδρος θα διαπραγματευόταν εκ μέρους της Συρίας με σκοπό να επιτύχει μία συμφωνία συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Συρίας. Κύριο μέλημα της Τουρκικής εξωτερικής πολιτικής ήταν να βρεθεί μία λύση σχετικά με το Κουρδικό ζήτημα στα τουρκικά σύνορα.

Η Τουρκία αυτήν την στιγμή πληρώνει ακριβά αυτό το σκεπτικό. Ο Πούτιν φαίνεται να είναι αποφασισμένος να καταστρέψει τις Τουρκικές δυνάμεις στην Συρία, χωρίς να νοιάζεται για το τι σκέφτεται ο Ερντογάν. Εν τω μεταξύ, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ φαίνεται να πιστεύουν πως η Αμερική έχει την δυνατότητα να μην αναγνωρίσει την Συριακή νίκη εις βάρος των Τουρκικών δυνάμεων, κυρίως επειδή η Δαμασκός βρίσκεται σε οικονομική δυσπραγία και είναι ανίκανη να συνεργαστεί με τις ΗΠΑ. Τα  τωρινά στοιχεία δείχνουν πως η Μόσχα και η Δαμασκός έχουν δεσμευθεί να οικειοποιηθούν όλο το κόστος της κλιμάκωσης, συμπεριλαμβανομένης και της χρήσης βίας έναντι των τουρκικών στρατευμάτων. Κύριο μέλημά τους είναι η αποτροπή των τουρκικών δυνάμεων από το να ελέγξουν τις οδούς μετακίνησης των αυτοκινητοδρόμων Μ4 και Μ5. Αυτή η ένοπλη διένεξη έχει οδηγήσει σε μεγάλο αριθμό νεκρών Σύριων αμάχων, δημιουργώντας ένα ευρύτερο φάσμα συγκρούσεων μεταξύ Συρίας-Τουρκίας, για τον έλεγχο της Βορειοδυτικής Συρίας, προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερα δεινά στον εννιαετή πλέον εμφύλιο πόλεμο.

Καθώς η Idlib καταρρέει, ο μόνος ειρηνικός τρόπος επίλυσης της διένεξης φαίνεται να είναι και ο πιό απίθανος: η Ουάσινγκτον θα πρέπει να πιέσει την Τουρκία να διαπραγματευτεί με την Μόσχα σχετικά με την παράδοση της Idlib στα χέρια του Άσαντ και όχι να στηρίζει την απόφαση της Άγκυρας περί παροχής στήριξης στους Τζιχαντιστές συνεχίζοντας την ένοπλη σύρραξη. Χωρίς μία δραματική κλιμάκωση από μέρους της Άγκυρας, η πρόοδος των Συριακών στρατευμάτων έναντι των ισλαμιστών της Συρίας δεν θα σταματήσει. Η στήριξη της Τουρκίας προς τους τζιχαντιστές πρόκειται να εντείνει την διάρκεια του πολέμου, αλλά δεν θα αλλάξει το αποτέλεσμά του- ένα μάθημα που λίγοι έχουν διδαχθεί από αυτόν τον πόλεμο.

Πως μπορούν οι ΗΠΑ να πείσουν την Τουρκία να αλλάξει πορεία; Πως μπορεί να συνάψει συμφωνίες και με τα δύο συμβαλλόμενα μέλη για να αποτρέψει την σφαγή αθώων, να μειώσει τα προσφυγικά κύματα προς την Τουρκία και να ενθαρρύνει την συμφιλίωση μεταξύ των δύο κρατών; Θα προσπαθήσω να απαντήσω σε αυτά τα ερωτήματα και σε ακόμα περισσότερα, γνωρίζοντας ότι το ανερχόμενο Συριακό καθεστώς είναι αναξιόπιστο στο ζήτημα της προστασίας των αμάχων της Συρίας.

Τον Σεπτέμβριο του 2018 η Άγκυρα συμφώνησε με την Μόσχα στην δημιουργία μίας ζώνης αποκλιμάκωσης στην Idlib, υπογράφοντας το συνοδευτικό Μνημόνιο Κατανόησης Σότσι, ένα  κακώς διατυπωμένο έγγραφο που υποχρεώνει την Άγκυρα να αποσύρει όλες τις τρομοκρατικές δυνάμεις από την περιοχή και να επιτρέψει την ασφαλή διέλευση στους αυτοκινητοδρόμους Μ4 και Μ5, με αντάλλαγμα το πάγωμα των επιθέσεων του συριακού καθεστώτος προς του τζιχαντιστές. Αυτή η συμφωνία κατέρρευσε υπό το βάρος των δικών της αντιφάσεων. 

Μετά από δύο χρόνια συνομιλιών και προφανείς προσπάθειες σχετικά με την αποχώρηση των ΗΠΑ από αυτήν την σύγκρουση, οι σχέσεις Άγκυρας και Μόσχας βρίσκονται πλέον υπό πίεση. Ο ρωσικός στρατός έχει επιβάλει de facto μία ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Idlib, όπου ο συριακός στρατός υποστηριζόμενος από ρωσικές και ιρανικές μονάδες έχει πάρει ξανά τον έλεγχο του αυτοκινητοδρόμου Μ5 και φαίνεται να είναι έτοιμος να επιτεθεί στον αυτοκινητόδρομο Μ4. Η επίθεση έχει οδηγήσει εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους μακριά από τα σπίτια τους, με αποτέλεσμα να στοιβαχθούν σε προσφυγικούς καταυλισμούς στα σύνορα με την Τουρκία, είτε να τους οδηγήσει σε ελεγχόμενες Συριακές περιοχές, όπως το Αφρίν και το Χαλέπι.

Οι ΗΠΑ επιφανειακά φαίνεται να έχουν αλληλοκαλυπτόμενα συμφέροντα με την Τουρκία. Η Άγκυρα και η Μόσχα εξακολουθούν να εμπλέκονται σε τεταμένες διαπραγματεύσεις σχετικά με το μέλλον της Idlib, όπου Τούρκοι αξιωματικοί έχουν σκοτωθεί πολεμώντας την Συριακή κυβέρνηση, με την στήριξη της Ρωσίας. Οι ΗΠΑ κέρδισαν τον πόλεμο στην Συρία εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, τώρα πρέπει να σκεφτούν πως θα διαχειριστούν την ακούσια αυτή κλιμάκωση και να σταματήσουν να ενθαρρύνουν την Άγκυρα στον χαμένο αυτόν ένοπλο αγώνα. 

Σε μία δίκαιη μάχη, ο Αραβικός Στρατός δεν συγκρίνεται ποιοτικά με τις Τουρκικές δυνάμεις. Αλλά στην Idlib η μάχη δεν διεξάγεται δίκαια. Οι επιλογές της Τουρκίας προς περαιτέρω κλιμάκωση, κινδυνεύουν να φαλιρίσουν από το ενδεχόμενο αποκλιμάκωσης από μέρους της Ρωσίας. Η αποκλιμάκωση αυτή από Ρωσική πλευράς περιλαμβάνει μία περαιτέρω κλιμάκωση από μέρους της με τελικό σκοπό την αποκλιμάκωση από μέρους Τουρκίας. Η Ρωσία μπορεί να αμβλύνει την κλιμάκωση με διάφορους τρόπους. Δύναται να δημιουργήσει μία άθλια κατάσταση διαβίωσης των τουρκικών δυνάμεων, είτε βομβαρδίζοντας τις γραμμές τροφοδοσίας, είτε επεκτείνοντας τον ένοπλο αγώνα εντός περιοχών που διαχειρίζεται η Άγκυρα κατά μήκος των Τουρκικών συνόρων.

Οι ΗΠΑ έχουν σαφέστατο συμφέρον αμφισβητώντας την Ρωσική πολιτική στην Συρία. Η Idlib βέβαια δεν είναι το σωστό μέρος προς ρωσική αμφισβήτηση. Η Άγκυρα φοβάται τα μαζικά κινήματα ανθρώπων τα οποία θα ανέτρεπαν την τριετή τουρκική προσπάθεια αποτροπής εποικισμού ανθρώπων σε πρώην Κουρδικές περιοχές εντός Τουρκίας  και βόρειας Συρίας. Η επίθεση της Συρίας μπορεί να ωθήσει ένα ακόμα μεγάλο κύμα προσφύγων προς τις τουρκικές περιοχές, πλημμυρίζοντας τις πόλεις στα τουρκικά σύνορα και εν τέλη την ίδια την Τουρκία. Γνωρίζοντας αυτήν την Ρωσική τακτική, η Άγκυρα θα είχε μεγάλο συμφέρον στο ενδεχόμενο σύναψης συμφωνίας με την Μόσχα στο θέμα της Idlib. Η Τουρκία χρειάζεται την πόλη αυτή για να μπορεί να απαλλαχθεί από την παρουσία των Κουρδικών πληθυσμών στα εγγύς της σύνορα, απωθώντας έτσι ένα μαζικό κύμα πληθυσμιακού εκτοπισμού εντός της χώρας. Η Μόσχα γνωρίζει αυτόν τον φόβο της Τουρκίας και μπορεί να επεκτείνει τους πληθυσμούς αυτούς κατά  μήκος των Τουρκικών συνόρων. Εάν το κάνει αυτό οι ασφαλείς τουρκικές ζώνες θα πάψουν να προστατεύουν την Άγκυρα και θα οδηγήσουν ακόμα περισσότερους Σύριους εντός της χώρας.  

Η Τουρκία μοιράζεται ελάχιστα συμφέροντα με την Συρία και τους συμμάχους της και ο εμφύλιος πόλεμος είναι ένα ζήτημα που ούτε το ΝΑΤΟ είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει. Βρίσκεται εκτός Νατοϊκού πυρήνα σύμφωνα με το άρθρο 6 της Βορειοατλαντικής συμμαχίας και η τουρκική υποστήριξη στην συριακή αντιπολίτευση παρουσιάζει μία σειρά ευρύτερων προβλημάτων στην ΕΕ και στις ΗΠΑ. Η βασική συριακή πρόκληση είναι η Χαϊάτ Ταχριρ αλ Σαμ, μία ισλαμιστική ομάδα εντός της Idlib που συνεργάζεται με την Αλ Κάιντα και την Άγκυρα. Αυτή η ομάδα ωστόσο είναι εγκλωβισμένη στην εξέγερση έναντι του Άσαντ και οποιαδήποτε προσπάθεια περαιτέρω ανασυγκρότησης αυτής της πολιτοφυλακής από τουρκικής πλευράς πέφτει στο κενό. Η Ρωσία εκμεταλλεύτηκε την πραγματική παρουσία του ISIS στην Idlib για να προβεί σε βομβαρδισμούς, δηλώνοντας πως επιβάλλει τους όρους της προαναφερθείσας συμφωνίας, τους οποίους βέβαια ποτέ δεν ακολούθησε.

 Η Δύση είναι απίθανο να προβεί σε περισσότερες ενέργειες, πέραν μίας απλής καταδίκης. Σε στρατιωτικό επίπεδο η δυτική απειλή για κλιμάκωση έναντι της Ρωσίας δεν φαίνεται να ανησυχεί την Ρωσία, η οποία φαίνεται να ανησυχεί μόνο για νέες οικονομικές κυρώσεις εις βάρος της. Ωστόσο οι δυτικές κυρώσεις σε συνδυασμό με την τουρκική στήριξη του ISIS είναι αδύνατον να σταματήσουν τα συριακά στρατεύματα. Η Άγκυρα το γνωρίζει αυτό αλλά δεν φαίνεται να καταλαβαίνει πως δεν έχει επιρροή στην Συρία, η διοχέτευση επιπλέον χρημάτων σε τζιχαντιστές δεν θα ανατρέψουν το αποτέλεσμα της μάχης, παρά μόνο θα το καθυστερήσουν. 

Οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να επέμβουν στην Συρία έχει δηλώσει ευθέως ο πρόεδρος Τραμπ, ο οποίος έχει στρέψει τα στρατεύματα σε επιχειρήσεις αντιτρομοκρατικών εκκαθαρίσεων στην Νότια Συρία αλλά και σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις. Το ΝΑΤΟ δεν πρόκειται να κάνει πολλά χωρίς την σύμφωνη γνώμη της Ουάσινγκτον, καθώς ταλαιπωρείται από διχόνοιες εντός της συμμαχίας σχετικά με το θέμα της Συρίας. Συνεπώς η τρέχουσα πορεία της Τουρκίας δεν είναι βιώσιμη. 

Αν κανείς αποδεχθεί αυτά τα γεγονότα, οι επιλογές της Ουάσινγκτον φαίνονται εξαιρετικά περιορισμένες. Η βέλτιστη είναι να προετοιμάσει την Τουρκία στο ενδεχόμενο πως η Idlib θα πέσει και θα αναγκαστεί να δεχθεί περισσότερους πρόσφυγες. Ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό είναι να δεσμευθεί η Ρωσία να τηρήσει όρους  κατάπαυσης του πυρός, με σκοπό να διαπραγματευθούν για το τέλος του πολέμου. Ποιοι θα είναι οι όροι της παράδοσης; Τι μπορούν να απαιτήσουν οι ΗΠΑ; Πως θα μπορούσε η Άγκυρα να συμμετάσχει σε αυτήν την διαδικασία καθώς τώρα μαθαίνει το κόστος του να είσαι καταλύτης των ρωσικών συμφερόντων στην Συρία; 

Η Άγκυρα δεν μπορεί και δεν θα προστατεύει για πάντα το Idlib. Για να το πετύχει αυτό ο τουρκικός στρατός θα πρέπει να επιτεθεί εναντίον των καθεστωτικών δυνάμεων που δρουν στις εμπόλεμες ζώνες και στην συνέχεια να συνεχίσει με δεύτερο κύμα επιθέσεων για να ανακαταλάβει τις περιοχές ολοκληρωτικά. Η Άγκυρα διατηρεί την ικανότητα έναρξης επιχειρήσεων κοντά στα σύνορά της, ωστόσο καθώς ο κλοιός στενεύει, έχει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα και των πέντε στρατιωτικών επιχειρήσεων που διεξάγει. Ο Τουρκικός στρατός συμμετέχει σε συνεχόμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις από το 2015, όπου ξεκίνησε μία προσπάθεια διωγμού των Κούρδων από τις περιοχές νοτιοανατολικά της χώρας, έπειτα από 3 επιχειρήσεις εντός συριακού εδάφους.

Η Άγκυρα επιδιώκει να ”ελαφρύνει το φορτίο” μεταφέροντας αρμοδιότητες στους συμμάχους της. Ωστόσο οι ομάδες αυτές δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς σαφή στήριξη. Ωστόσο η Τουρκία με όλες αυτές τις επιθετικές ενέργειες έχει αποκομίσει το κόστος των Σύριων προσφύγων που καλείται να προστατεύσει. Δεν έχει την δυνατότητα να συνεχίσει τις επιχειρήσεις επ αόριστον, γιαυτό αφιερώνει χρόνο σε μικρές μάχες εντός μίας στενής λωρίδας εδαφών της Συρίας.

Οι ΗΠΑ είναι φίλα προσκείμενες με την Τουρκία αλλά δεν ενδιαφέρονται να συνδράμουν στον απεγκλωβισμό των Τουρκικών στρατευμάτων από την Συρία, ταπεινώνοντας έτσι τις τουρκικές δυνάμεις εν όποιων των ρωσικών βομβαρδισμών. Η κατάπαυση του πυρός έχει λογική στρατηγική σημασία. Θα ήταν προτιμότερο από το ενδεχόμενο συνέχειας των μαχών και προκλήσεων νέων θυμάτων. Οι διαπραγματεύσεις με την Ρωσία δεν είναι εύκολες, ούτε απλές. Η μάχη της Idlib είναι χαοτική και το καθεστώς Άσαντ είναι βέβαιο πως θα εκδικηθεί τους Σύριους εντός Συρίας οι οποίοι φαίνεται να είναι άπιστοι. Οι ΗΠΑ πρέπει να εργασθούν για να αποτρέψουν αυτό το ενδεχόμενο, αλλά ο τρόπος για να πετύχουν δεν είναι η συνεχόμενη παροχή βοήθειας στα τουρκικά στρατεύματα. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο μίας νέας ανθρωπιστικής κρίσης έτσι ώστε να ελαφρυνθεί το προσφυγικό βάρος της Τουρκίας. Οι προσπάθειες αυτές βέβαια μέχρι στιγμής είναι ανεπαρκής, αλλά καλύτερες από την πλήρη αποστασιωποίηση έναντι του προβλήματος.

μετάφραση Χωριανόπουλου Άγγελου 

πηγή: www.warontherock.com