Mark Bentley

Καθώς η διαφορά μεταξύ της Άγκυρας και της Μόσχας αυξάνεται, οι τουρκικές τομάτες που μεταφέρουν τα φορτηγά, αρχίζουν να σαπίζουν στα τελωνεία, στις ρωσικές συνοριακές πύλες.

Σύμφωνα με άρθρα που δημοσιεύθηκαν αυτή την εβδομάδα στον τουρκικό Τύπο, στην περιοχή μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έχουν συγκεντρωθεί εκατοντάδες φορτηγά, που μεταφέρουν με 5.000 τόνους ντομάτας, με προορισμό τις αγορές της Ρωσίας.

Οι πιθανές αιτίες αυτής της συμφόρησης είναι προφανείς σε όποιον παρακολουθεί τη σχέση μεταξύ του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Ρώσου ηγέτη Βλαντιμίρ Πούτιν. Εαν οι εξελίξεις στο Ιντλίμπ μετατραπούν σε ένα παιχνίδι πολιτικής και οικονομικής κατάρρευσης μεταξύ αντιπάλων, τότε ο Πούτιν μπορεί να χτυπήσει τον Ερντογάν πολύ σκληρά.

Ενώ ο Πούτιν και ο Ερντογάν προετοιμάζονται για την περαιτέρω διαχείριση της συριακής κρίσης, ολόκληρος ο κόσμος παρακολουθεί με σχετικό φόβο την πιθανότητα το ΝΑΤΟ μπορεί να εμπλακεί σ’ αυτήν την κρίση. Η Τουρκία έστειλε δικά της στρατεύματα στην επαρχία Ιντλίμπ, για να στηρίξει τους ισλαμιστές μαχητές που μάχονται εναντίον του καθεστώτος της Συρίας, που υποστηρίζεται και χρηματοδοτεί από τη Ρωσία. Η Μόσχα απαιτεί από την Τουρκία να αποσυρθεί, καταλογίζοντάς της ευθύνες, επειδή δεν κατάφερε να αφολίσει τους τρομοκράτες που δρουν το Ιντλίμπ και σχετίζονται με την Αλ Κάιντα.

Οι εξαγωγές ντομάτας στη Ρωσία, έχουν τη μεγαλύτερη συμβολή στο εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών.

Η Τουρκία είναι εξαρτημένη από τις εισαγωγές φυσικού αερίου αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη Ρωσία. Το 2019 οι εξαγωγές της Ρωσίας προς την Τουρκία ήταν 22,5 δις δολάρια, ενώ της Τουρκίας προς τη Ρωσία μόνο 3,9 δις δολάρια. Όμως η Ρωσία έχει τη μεγαλύτερη συμβολή στον τουρισμό της Τουρκίας, με 7 εκατομμύρια Ρώσους τουρίστες κάθε χρόνο.

Μετά την κατάρριψη ενός ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους στα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία το 2015, ξέσπασε πολιτική κρίση μεταξύ των δύο χωρών. Τότε ο Ερντογάν αρνήθηκε να ανταποκριθεί στην απαίτηση του Πούτιν, για άμεση έκφραση επίσημης συνγώμης από την Τουρκία προς τη Ρωσία. Ακολούθησε περίοδος πολύμηνης πολιτικής κρίσης στις σχέσεις των δύο χωρών, με τα πιο μεγάλα θύματα τον τουρισμό και τις ντομάτες της Τουρκίας. Λόγω των ρωσικών κυρώσεων οι τουρκικές εξαγωγές στη Ρωσία το 2016 μειώθηκαν κατά 52% και έπεσαν στο 1,7 δις διολάρια. Όσον αφορά τον τουρισμό, η είσοδοι τουριστών από τη Ρωσία μειώθηκαν κατά 77% και περιορίστηκαν στις 855.000.

Η Δύση παρακολούθησε τη διπλωματική και στρατιωτική προσέγγιση μεταξύ των δύο χωρών, που άρχισε με την έκφραση συγνώμης τον Ιούνιο του 2016,  από Ερντογάν προς τον Πούτιν και οι σχέσεις επανήλθαν στο φυσιολογικό επίπεδο τον επόμενο χρόνο. Οι δύο ηγέτες άρχισαν να συνεργάζονται πολύ στενά για την εδραίωση της ειρήνης στη Συρία και ο Ερντογάν αγόρασε συστήματα αεροπορικής άμυνας S-400 από τη Μόσχα, κινήσεις που εξόργισαν τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η σχέση των δύο χωρών άρχισε να εξελίσσεται σε στρατηγική συμμαχία, κάτι που επέτρεψε στον Ερντογάν να αυξήσει τη δημοτικότητά του στην τουρκική κοινή γνώμη, ενώ ταυτοχρόνως βοήθησε την Τουρκία να απαγκιστρωθεί από την επιρροή της Δύσης και να χρησιμοποιήσει τη σχέση αυτή ως εφαλτήριο για να φθάσει στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Από την πλευρά του ο Πούτιν χρησιμοποίησε τη σχέση του με τον Ερντογάν και, με δεδομένο ότι η Τουρκία έχει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ, επιχείρησε να αποδυναμώσει την ανατολική πτέρυγα της Συμμαχίας. Επίσης, χρησιμοποίησε τη σχέση αυτή για να μετατρέψει τη Ρωσία σε μια ανερχόμενη υπερδύναμη στη Συρία και τη Μέση Ανατολή.

Ωστόσο, αν οι σχέσεις με τη Μόσχα εκτροχιαστούν, ο Ερντογάν θα αντιμετωπίσει οικονομικές απώλειες περισσότερο από ό, τι το 2015. Η κρίση συναλλάγματος το καλοκαίρι του 2018 προκάλεσε σοβαρό πλήγμα στην τουρκική οικονομία. Η οικονομική ύφεση που ξεκίνησε ήταν που προκάλεσε την ήττα του Ερντογάν, ο οποίος είδε τους υποψηφίους του κόμματός του να χάνουν στις τρεις μεγάλες πόλεις στις δημοτικές εκλογές τον Μάρτιο του 2019. Σημειωτέον ότι η οικονομία δεν έχει ακόμη καταφέρει να ξεπεράσει την κρίση και η δημοτικότητα του Ερντογάν βρίσκεται υπό σοβαρή πίεση.

Η πολιτική ένταση στη Συρία αυτή την εβδομάδα έχει προκαλέσει την πτώση της τουρκικής λίρας στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάιο. Εν τω μεταξύ, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, που είχε αυξηθεί λίγο πριν τη νομισματική κρίση το 2018, παρά τις μεγάλες μειώσεις των επιτοκίων και τα φθηνά δάνεια από τις κρατικές τράπεζες που επέβαλε ο Ερντογάν, τώρα με την νέα κρίση άρχισε πάλι να αυξάνεται.

Η καλλιέργεια της ντομάτας είναι ένας σημαντικός τομέας για την Τουρκία και οι αγρότες είναι μια σημαντική δεξαμενή ψηφοφόρων για τον Ερντογάν, ο οποίος τις χρειάζεται για να επανεκλεγεί στις εκλογές του 2023. Ωστόσο, τα έσοδα από τον τουρισμό είναι πολύ πιο κρίσιμα.

Η απώλεια εκατομμυρίων Ρώσων τουριστών θα κλονίσει βαθιά την οικονομία και θα στερήσει τον Ερντογάν από το συνάλλαγμα που χρειάζεται για να κλείσει τα δισεκατομμύρια δολάρια εξωτερικού ελλείμματος. Και η αδυναμία που θα προκύψει από την απώλεια αυτού του συναλλάγματος, θα προκαλέσει μεγαλύτερα προβλήματα για τη λίρα.

Η Τουρκία, για να καλύψει το κενό από μια πιθανή μείωση του αριθμού των Ρώσων τουριστών, την Πέμπτη έφερε ρύθμιση με την οποία απαλάσσονται της υποχρέωσης θεώρησης εισόδου (βίζας) πέντε χώρες της Σένγκεν και η Αγγλία. Το 2019 ο αριθμός των Ρώσων τουριστών που ήλθαν στην Τουρκία ξεπέρασε τα  7 εκατομμύρια τουρίστες και ακολούθησαν οι Γερμανοί, με 5 εκατομμύρια τουρίστες.

Ο Πούτιν, μετά την τελευταία κρίση μεταξύ των δύο χωρών, είναι σίγουρο ότι γνωρίζει πως η εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών μειώθηκε απότομα στην Τουρκία. Δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια έφυγαν από τη χώρα μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος το 2016 και την ενίσχυση των εξουσιών του Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές το 2018, που ενίσχυσαν περαιτέρω τις εξουσίες του και αύξησαν την πολιτική πίεσή του στη χώρα.

Την περασμένη Παρασκευή, η λίρα έχασε το 0,5% της αξίας της και έφθασε στις 6.12 ανά δολάριο ΗΠΑ.

Λόγω της προμήθειας του συστήματος S-400 από τη Ρωσία, της εμπλοκής της στην κρίση της Λιβύης αλλά και λόγω των εντάσεων με την Ελλάδα και την Κύπρο, που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν πέσει στο χαμηλότερο επίπεδο σχέσεων. Αυτό δεν θα διευκολύνει την Ουάσινγκτον και τις Βρυξέλλες να παράσχουν στρατιωτική και πολιτική στήριξη στον Ερντογάν στο Ιντλίμπ εναντίον του Πούτιν.

Οι σάπιες ντομάτες θα είναι ίσως η αρχή της κρίσης που μόλις ξεκίνησε με τη Ρωσία.

Μετάφραση: Σάββας Καλεντερίδης

Πηγή: ahvalnews