Του Samer Khalil Al-Atrush

Από την εξέγερση που υποστήριξε το ΝΑΤΟ στην Λιβύη το 2011 η οποία τερματίστε τα 42 χρόνια μοναρχίας του Μουαμάρ Καντάφι, η πλούσια σε πετρέλαιο χώρα της Βόρειας Αφρικής βρίσκετε σε διαρκή αναταραχή. Η τελευταία φάση ξεκίνησε τον Απρίλιο όταν ένας στρατιωτικός διοικητής ο Χαλίφα Χαφτάρ και οι δυνάμεις του πορεύθηκαν μέχρι την πρωτεύουσα την Τρίπολη, αποφασισμένοι να εξαλείψουν την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση. Η μάχη για την πόλη επιτάχυνε τις παρεμβάσεις στη Λιβύη από την Ρωσία και τις γειτονικές χώρες καθώς προσπαθούν να σχηματίσουν ένα ενιαίο κράτος. Περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και δεκάδες χιλιάδες εκτοπίστηκαν από την πόλη αναζητώντας καλύτερη τύχη στις γύρω χώρες ή την Ευρώπη. Τον Ιανουάριο η Ρωσία και η Τουρκία ώθησαν τις δυνάμεις της νόμιμης κυβέρνησης να αποδεχθούν την κατάπαυση του πυρός.

1. Ποιός αγωνίζεται για την εξουσία σττην Λιβύη;

Ο πρωθυπουργός της νόμιμης κυβέρνησης Σαράζ βρίσκεται στην εξουσία μέσω μιας πολιτικής συμφωνία που εγκρίθηκε από τον ΟΗΕ το 2015. Μετέπειτα όμως μία νεοσύστατη κυβέρνηση ξεκινώντας από την ανατολική Λιβύη έφτασε ως την Τρίπολη. Ο συνασπισμός του και ο συνδυασμός τακτικού στρατού με πολιτοφυλακές κέρδισε μεγάλη φήμη καθώς κατάφερε σύντομα να κερδίσει καταλάβει μεγάλες πόλεις όπως η Βεγγάζη και η Ντέρνα εκτοπίζοντας μαχητές της Αλ Κάιντα. Ο Χάφταρ επέκτεινε σταδιακά την επιρροή του προς τα ανατολικά της χώρας και προς τον νότο αφήνοντας έτσι τον έλεγχο των περισσοτέρων πετρελαϊκών σταθμών και εγκαταστάσεων της Λιβύης. Μετά από μια προσπάθεια πώλησης του πετρελαίου το 2018 στις ΗΠΑ, ο Χάφταρ επανέφερε τον έλεγχο του πετρελαίου στην national oil corp και τα έσοδά της στην κεντρική τράπεζα. Τον Απρίλιο συνέχισε την προέλασή του προς την πόλη.

2. Τι συνέβη από τότε;

Οι γραμμές μάχης έχουν σχεδόν μετατοπιστεί. Υποστηριζόμενοι από τα τουρκικά αεροσκάφη οι μαχητές του Σαράζ είχαν αρκετές επιτυχίες επανάκτησης της πόλης Gharyan, της περίοπτης βάσης του Χάφταρ. Μετά από αυτό το γεγονός κατά την διάρκεια του καλοκαιριού αγωνίστηκαν να κρατήσουν το έδαφός τους εκατοντάδες μισθοφόροι σημειώνοντας σημαντικές επιτυχίες. Έφεραν τεχνογνωσία στις μάχες του εδάφους που είχαν χρησιμοποιηθεί τόσο στην Συρία όσο και στην Ουκρανία. Υποστηριζόμενοι επίσης από σουδανούς μισθοφόρους και αεροσκάφη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων οι δυνάμεις του Χάφταρ πέρασαν μήνες προσπαθώντας να παραβιάσουν τις εθνικές γραμμές. Κατάφεραν να ελέγξουν πλήρως τα περίχωρα της πρωτεύουσας και να καταλάβουν την παραλιακή πόλη της Σίρτης.

3. Ποιές είναι οι πιθανότητες για ειρήνη;

Οι δυνάμεις του Χάφταρ ανακοίνωσαν στις 11 Ιανουαρίου ότι σταματάνε τις ένοπλες επιθέσεις τους, παρ’ αυτά ο Χάφταρ έφυγε από τις συνομιλίες στην Μόσχα χωρίς να εμπλέξει το όνομά του σε μία μόνιμη συμφωνία εκεχειρίας που είχε υπογράψει ο Σάραζ. Η Γερμανία σχεδίασε μία παρόμοια Διάσκεψη τον Ιανουάριο με όλες τις εμπλεκόμενες χώρες της Λιβύης (πράγμα που δεν έγινε). Τελική επίσημη απόφαση ήταν η τήρηση του εμπάργκο όπλων στην Λιβύη σύμφωνα με ένα ψήφισμα του ΟΗΕ έτσι ώστε να βρουν μετέπειτα μία πολιτική λύση. Οι αναλυτές υποστηρίζουν πως δεν είναι ακόμα έτοιμο το τοπίο για εκεχειρία. 

4. Που εντάσσονται η Τουρκία και η Ρωσία;

Αρχικά η Ρωσία προωθούσε καιτις δύο πλευρές ιδιαιτέρως τον υιό του Καντάφι, τον Σαϊρ. Ωστόσο μέχρι τον Σεπτέμβριο η Ρωσία μετατόπισε την υποστήριξή της στον Χάφταρ παρά το γεγονός ότι συνεργαζόταν με την CIA καθώς είχε διαμείνει για 20 χρόνια στις ΗΠΑ. Περισσότεροι από 1.000 μισθοφόροι της εταιρείας Wagner με επικεφαλής έναν έμπιστο άνδρα του Πούτιν βοηθούν τον Χάφταρ στην Λιβύη. Η Τουρκία και ο πρόεδρός της έχουν εξασφαλίσει καλές σχέσεις με τον Σάραζ, διασφαλίζοντας έτσι ένα άτυπο μνημόνιο μεταξύ των δύο κρατών με αμφιλεγόμενες απαιτήσεις στην ανατολική Μεσόγειο και στα φυσικά της αποθέματα.

5. Πως συμμετάσχουν οι άλλες χώρες;

Τα αραβικά κράτη αρχικά είχαν αμφιβολίες σχετικά με τα σχέδια υποστηρίξεως του Χάφταρ. Τον βλέπουν ως αξιόπιστο σύμμαχο που θα μπορούσε να τερματίσει το χάος στην Λιβύη και να αντιταχθεί σε μερικούς ισλαμιστές υποστηριχτές του Σαράζ στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης και της Μουσουλμανικές Αδελφότητας, η οποία χαρακτηρίζεται ως μη βίαιη αλλά θεωρείται ανατρεπτική από κάποιες κυβερνήσεις στην Μέση Ανατολή. Η εμπλοκή των ΗΠΑ έχει στείλει μεικτά μηνύματα και στις δύο πλευρές υποστηρίζοντας μία λύση μέσω του ΟΗΕ.

6. Γιατί ο Χάφαρ ξεκίνησε την μάχη;

Ο Χάφταρ είχε αποπειραθεί να ανέλθει στην εξουσία μέσα από ένα αποτυχημένο πραξικόπημα το 2014 , έτσι ξεκίνησε δημιουργώντας βάση στα ανατολικά. Οι ΗΠΑ ευελπιστούν να απωθήσουν μία κατάληψη της Τρίπολης ενισχύοντας τον διπλωματικό διάλογο μέσω του ΟΗΕ και μέσω μίας πολιτικής εκεχειρίας. Οι σύμβουλοι του Χάφταρ δήλωσαν πως δεν εμπιστεύονται τον Σάραζ και τις δηλώσεις του περί αναίμακτης ειρήνης στην περιοχή. Επίσης δήλωσαν πως οι ισλαμιστές συνεργάτες του είναι ανέντιμοι στο να διεξάγουν τίμιες δημοκρατικές εκλογές. Παραπονέθηκαν σχετικά με την άδικη κατανομή των εσόδων του πετρελαίου, εις βάρος των κατοίκων των ανατολικών περιοχών. Η κυβέρνηση Σάραζ επαληθεύει τα λεγόμενα περί εξτρεμισμού μιλώντας για συνεργασία με τρομοκράτες που δρουν εναντίον των ΗΠΑ και πιστους του Ισλαμικού κράτους της Σίρτης όπου είχε διάγει μία εξέγερση το 2016. Καταδικάζει τον Χάφταρ λέγοντας πως θα επιδιώξει σθεναρή δικτατορία. 

7. Ποιός υποστηρίζει τις δύο πλευρές τοπικά;

Ο Χάφταρ έχει την υποστήριξη των κυριότερων πολιτοφυλακών της ανατολής και μερικών της Δύσης συμπεριλαμβανομένης και της Tanuha η οποία γειτονεύει με την Τρίπολη. Ο Σάραζ υποστηρίζεται από τις πολιτοφυλακές της Τρίπολης, της Μισράτα και τις δυνάμεις του πρώην υπουργού άμυνας Osama Juwaili  από το Ζιντάν. Και οι δύο πλευρές βασίζονται κυρίως σε ξένες ένοπλες δυνάμεις.

8. Τι συμβαίνει με την παραγωγή πετρελαίου;

Η Λιβύη βρίσκεται στην κορυφή των πετρελαϊκών αποθεμάτων της Αφρικής. Ο πρόεδρος της national oil corp προειδοποίησε πως η μάχη στην Τρίπολη θα μπορούσε να καταστρέψει την παραγωγή. Η χώρα έχει υποστεί μεγάλες διαταραχές πετρελαίου κατά την διάρκεια των αναταραχών και η παραγωγή του έχει σταθεροποιηθέι σε 1 εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως, πολύ μικρότερο νούμερο από αυτό που παρήγε πριν το 2011. Η προέλαση του Χάφταρ στην Τρίπολη είναι ανασφαλής. Η νόμιμη κυβέρνηση δηλώνει πως θα απαντήσει ηχηρά σε οποιαδήποτε κίνηση στο πεδίο του El-Feel στο νότο προκαλώντας προσωρινό τερματισμό των επιχειρήσεων.

Μετάφραση Χωριανόπουλου Άγγελου

Πηγή: Wasington Post