Η 3η Επιλαρχία Αναγνώρισης συγκροτήθηκε το 1934. Αποτέλεσε οργανική μονάδα της 3ης Μεραρχίας Πάντσερ (ΜΠα). Το 1941 όμως αποσπάσθηκε στην 5η Ελαφρά Μεραρχία, την μετέπειτα 21η ΜΠα, στις τάξεις της οποίας έδρασε, υποδειγματικά, στη βόρεια Αφρική. Η δράση του στα πρώτα στάδια της γερμανικής εμπλοκής στο βορειοαφρικανικό μέτωπο υπήρξε μοναδική στα χρονικά.

Στις 14 Φεβρουαρίου 1941 το πρώτο τμήμα αυτού που έμελλε να εξελιχθεί στο περίφημο Afrika Korps αφίχθη στην αφρικανική ήπειρο. Ήταν η 3η Επιλαρχία Αναγνώρισης επικεφαλής του οποίου ήταν ο ταγματάρχης βαρώνος Ίνφριντ φον Βέχμαρ. Πατώντας το πόδι του στην ξηρά ο Βέχμαρ είδε μπροστά του έναν παράξενα ντυμένο αξιωματικό, ο οποίος όμως έφερε τον Σταυρό των Ιπποτών, αλλά και το περίφημο Pour le Merite, το ανώτατο παράσημο της αυτοκρατορικής Γερμανίας. Ήταν φυσικά ο Έρβιν Ρόμελ.

Σαν πύραυλοι…

Ο Βέχμαρ, μαζί με άλλους αξιωματικούς, αποβιβάστηκε από το πλοίο. Αμέσως κλήθηκαν από τον Ρόμελ. Ο Βέχμαρ παρουσιάστηκε πρώτος στον παράξενο στρατηγό. «Βέχμαρ πρέπει να αποβιβάσεις τη μονάδα σου και να είσαι έτοιμος να ξεκινήσεις εντός, το αργότερο, πέντε ωρών. Μόλις είσαι έτοιμος ανάφερέ μου», είπε κοφτά ο Ρόμελ στον έκπληκτο ταγματάρχη.

Όλα έγιναν όπως περίμενε ο Ρόμελ. Έξι ώρες αργότερα ο στρατηγός επιθεωρούσε την 3η Επιλαρχία συνοδευόμενος από υψηλόβαθμους Ιταλούς αξιωματικούς. Ευχαριστημένος από το παράστημα των ανδρών είπε στον Βέχμαρ και τους άνδρες του: «Μόνο μπροστά παιδιά, μόνο μπροστά».

Η επιλαρχία διέθετε τετράτροχα τεθωρακισμένα οχήματα Sd. Kfz 221, Sd. Kfz 222 και ασυρματοφόρα Sd. Kfz 223, αλλά και οκτάτροχα Sd. Kfz. 231 και Sd. Kfz. 232, μοτοσυκλέτες και φορτηγά γενικής χρήσεως. Κατόπιν ο Ρόμελ κάλεσε τον Βέχμαρ και αφού τον «καλωσόρισε στην έρημο» του ανέθεσε να καλύψει το δεξιό πλευρό της Ιταλικής Μεραρχίας Πεζικού Pavia και παράλληλα να εκτελέσει αναγνώριση μέχρι την Ελ Αγκέιλα, σε απόσταση μεγαλύτερη των 300 χλμ. από την Τρίπολη της Λιβύης όπου βρισκόταν!

«Το κωδικό σας όνομα είναι Τίγρης. Ελπίζω να το δικαιολογήσεις Βέχμαρ και να μου αποδείξεις πως αξίζεις να είσαι στην Αφρική», είπε ο Ρόμελ.Έτσι η 3η ξεκίνησε. Ο Βέχμαρ διέταξε τον ανθυπολοχαγό φον Φάλοϊς, να προηγηθεί με τον ουλαμό βαρέων τεθωρακισμένων οχημάτων. Αποστολή του ουλαμού ήταν να φτάσει μέχρι τη Εν Νοφίλια, μια μικρή πολίχνη στο μέσο, σχεδόν, της απόστασης Τρίπολης – Ελ Αγκέιλα.

Χωρίς να συναντήσει αντίσταση ο βαρύς ουλαμός έφτασε στην Εν Νοφίλια και ενημέρωσε τον Βέχμαρ. Αμέσως αυτός κίνησε το υπόλοιπο του τάγματος και μαζί με ένα γερμανικό τάγμα αντιαρματικών και ένα ιταλικό τάγμα έφτασαν στη μικρή πόλη.

Η ασταμάτητη επιλαρχία

Κατόπιν η 3η συνέχισε την κίνησή της προς την Ελ Αγκέιλα. Κατά την πορεία το τάγμα συγκρούστηκε, για πρώτη φορά, με τους Βρετανούς. Στη συμπλοκή που ακολούθησε μεταξύ γερμανικών και βρετανικών τεθωρακισμένων οχημάτων, τρία βρετανικά καταστράφηκαν από τα πυροβόλα των 20 mm των γερμανικών οχημάτων.

Ο Βέχμαρ, που στο μεταξύ προήχθη σε αντισυνταγματάρχη, διέταξε τον λόχο μοτοσικλετιστών του να κινηθεί ως εμπροσθοφυλακή του τάγματος κατά μήκος της παραλιακής οδού, της περίφημης Βία Μπάλμπια. Οι μοτοσικλετιστές κινήθηκαν μέσα στη νύκτα και όταν πλησίασαν στις βρετανικές θέσεις σταμάτησαν και διανυκτέρευσαν ενώπιον αυτών, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί.

Ο επικεφαλής τους, υπολοχαγός Μπερ, απέστειλε πεζές περιπόλους μέχρι τα προάστια της Ελ Αγκέιλα. Οι περίπολοι ανέφεραν την παρουσία ασθενών βρετανικών δυνάμεων στην πόλη. Αμέσως ο Μπερ ενημέρωσε το τάγμα και σύντομα έφτασαν στις θέσεις που κατείχε και ένας ουλαμός τεθωρακισμένων οχημάτων υπό τον ανθυπολοχαγό Ζέιμπελ.

Άμα τη αφίξει των ενισχύσεων ο Βέχμαρ διάταξε τον Μπερ να επιτεθεί αμέσως, λέγοντάς του ότι ακολουθεί και ο ίδιος με το υπόλοιπο τάγμα και τέσσερα άρματα μάχης, υπό διοίκηση. Έτσι και έγινε οι Γερμανοί εφόρμησαν με τα οχήματα και τις μοτοσυκλέτες και καταλαμβάνοντας εξαπίνης τους Βρετανούς, κυρίευσαν την πόλη.

Μετά από την επιτυχία αυτή ο Ρόμμελ διέταξε την 3η να συνεχίσει την προς Ανατολάς κίνησή της και παρακάμπτοντας την Αγκεντάμπια, να κινηθεί κατά μήκος της Βία Μπάλμπια, προς Ανατολάς. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης αυτής τα γερμανικά τεθωρακισμένα οχήματα βρέθηκαν αντιμέτωπα με ελαφρά βρετανικά άρματα, εξοπλισμένα μόνο με πολυβόλα. Απέναντι στα άρματα αυτά τα γερμανικά οχήματα, τα φέροντα πυροβόλα των 20mm, είχαν σαφές πλεονέκτημα.

Καθώς όμως η επιλαρχία άρχισε να δέχεται πυρά πυροβολικού ο Βέχμαρ διέταξε τον λοχία Πλέτσερ να κινηθεί, με τρία οχήματα και να πλευροκοπήσει το βρετανικό δεξιό. Ο Πλέτσερ πράγματι κινήθηκε και έφτασε στο πλευρό των Βρετανών. Βλέποντας ένα βρετανικό αρματίδιο διέταξε αμέσως πυρ. Το βλήμα των 20 mm διαπέρασε την ελαφρά θωράκιση του άρματος, το οποίο πήρε φωτιά, αμέσως. Ακολούθως κατέστρεψαν ένα βρετανικό αρματίδιο το οποίο κανόνιζε τις βολές του βρετανικού πυροβολικού.

Μετά τις επιτυχίες αυτές οι γερμανικές δυνάμεις συνέχισαν την προέλασή τους. Στόχος του Ρόμμελ ήταν η άμεση κατάληψη του Τομπρούκ. Το μεσημέρι της 3ης Απριλίου 1941 η 3η κινείτο προς τη Βεγγάζη. Ο Βέχμαρ, ως συνήθως, βρισκόταν στην εμπροσθοφυλακή ώστε να σχηματίζει ίδια αντίληψη για την τακτική κατάσταση.

Η 3η κινείτο με ταχύτητα κατά μήκος της Βία Μπάλμπια και έφτασε στη Βεγγάζη τα μεσάνυχτα της ίδιας ημέρας. Μετά από σύντομη ανταλλαγή πυρών με βρετανικές περιπόλους, οι τελευταίες υποχώρησαν βιαστικά.
Ξαφνικά ένα αυτοκίνητο φάνηκε. Ήταν ο Ρόμελ. Ο Βέχμαρ πήγε να του μιλήσει.

«Λοιπόν Βέχμαρ, τι σου λένε οι περίπολοί σου;», τον πρόλαβε ο Ρόμμελ. «Ελαφρά επαφή με τον εχθρό, στρατηγέ μου», απάντησε αυτός. «Τις ίδιες πληροφορίες έχω και από την αεροπορία. Προχώρα λοιπόν προς τη Βεγγάζη, αλλά με προσοχή. Μπορεί να υπάρχουν Τόμυδες στην πόλη. Θα σου δώσω μια ίλη αρμάτων και έναν ουλαμό πυροβολικού. Δηλαδή θα διοικείς το ήμισυ του DAK (Deutsches Afrikakorps = Γερμανικό Σώμα Αφρικής)», είπε γελώντας και κυριολεκτώντας ο Ρόμελ, καθώς, ακόμα, ελάχιστες γερμανικές δυνάμεις βρίσκονταν στο αφρικανικό έδαφος.

Λίγες στιγμές αργότερα ο υπολοχαγός Βολφ επέστρεψε με την περίπολο της οποίας ήταν επικεφαλής μεταφέροντας την πληροφορία πως οι Βρετανοί εκκενώνουν τη Βεγγάζη. Μερικές ώρες αργότερα αφίχθη η ίλη αρμάτων και το πυροβολικό που ο Ρόμελ είχε υποσχεθεί στον Βέχμαρ.

Τα οχήματα και οι μοτοσυκλέτες της επιλαρχίας ανεφοδιάστηκαν σε καύσιμα και πυρομαχικά. Αμέσως μετά ο Βέχμαρ διέταξε τον λόχο μοτοσικλετιστών του υπολοχαγού Μπερ να κινηθεί προς τη Βεγγάζη και αν αυτό ήταν εφικτό να την καταλάβει.

Με το πρώτο φως της 4ης Απριλίου οι μοτοσικλετιστές του Μπερ έφτασαν στη Βεγγάζη και την κατέλαβαν χωρίς αγώνα, καθώς οι Βρετανοί είχαν υποχωρήσει. Ο Μπερ κινήθηκε ανατολικά της πόλης και περίμενε εκεί το υπόλοιπο τάγμα, έχοντας ενημερώσει για τις εξελίξεις τον διοικητή του. Λίγο αργότερα έφτασε στη Βεγγάζη και ο Ρόμελ και διάταξε την συνέχιση της προς Ανατολάς κίνησης. Η 3η όφειλε να ξεκινήσει και πάλι το αργότερο το μεσημέρι της 4ης Απριλίου. Στόχος του ήταν η περιοχή της Μπενίνα και το εκεί παλαιό φρούριο.

Τρελός αγώνας δρόμου

Η επιλαρχία πράγματι συνέχισε την, κυριολεκτικά, τρελή του πορεία, φτάνοντας στη Μπενίνα, με εμπροσθοφυλακή τους μοτοσικλετιστές του, από όπου δέχτηκε πυρά από παρακείμενο λόφο. Η προέλαση ανακόπηκε και ο Βέχμαρ διέταξε τα άρματά μάχης που είχε υπό διοίκηση να κινηθούν μπροστά. Οι μοτοσικλετιστές του Μπερ άφησαν τις μοτοσυκλέτες τους και πεζή ακολούθησαν τα άρματα μάχης.

Ξαφνικά ακούστηκαν τρεις εκρήξεις. Αν και το βρετανικό πυροβολικό έβαλλε εναντίον τους, τα άρματα δεν επλήγησαν από το πυροβολικό. Είχαν εισέλθει σε ναρκοπέδιο και τρία από αυτά ακινητοποιήθηκαν με τις ερπύστριές τους «κομμένες».

Οι μοτοσικλετιστές, παρόλα αυτά, συνέχισαν την επίθεση και υποχρέωσαν τους Αυστραλούς που αμύνονταν στον λόφο σε υποχώρηση, μετά από άγρια, σώμα με σώμα σύγκρουση με υποπολυβόλα, χειροβομβίδες, κοντάκια και ξιφολόγχες.

Οι Γερμανοί μοτοσικλετιστές κατέλαβαν τον λόφο κυριεύοντας και έξι πυροβόλα και εγκαταστάθηκαν αμυντικά σε αυτόν. Την ίδια ώρα η διμοιρία Μηχανικού της επιλαρχίας είχε αρχίσει να εκκαθαρίζει, με εντατικό ρυθμό, το ναρκοπέδιο, ενώ οι διμοιρία επισκευών βοηθούσε τα πληρώματα των ακινητοποιημένων αρμάτων να τα επισκευάσουν.

Όταν ησύχασε η κατάσταση ο Μπερ αντιλήφθηκε πως μια ολόκληρη διμοιρία του είχε χαθεί! Ήταν η διμοιρία του ανθυπολοχαγού Λάνγκερμαν, η οποία ήταν η πρώτη που είχε επιτεθεί στους Αυστραλούς. Όλοι πίστεψαν τότε πως η διμοιρία είχε καταστραφεί. Ωστόσο τίποτα τέτοιο δεν είχε συμβεί.

Ο Λάνγκερμαν και οι άνδρες του απλώς συνέχισαν να καταδιώκουν τους υποχωρούντες Αυστραλούς προς το φρούριο Μπενίνα. Είχε νυκτώσει όταν έφτασαν ενώπιον του φρουρίου. Τότε άκουσαν φωνές στα αγγλικά, πίσω τους. Ήταν φανερό πως είχαν αποκοπεί. Χωρίς να χάσει την ψυχραιμία του, ο Λάνγκερμαν διέταξε τους άνδρες του να καλυφθούν και να μη ανασαίνουν καν.

Οι Αυστραλοί που έρχονταν από πίσω τους δεν τους αντελήφθησαν και πέρασαν μπροστά τους οδεύοντας προς το φρούριο. Ο Λένγκερμαν αμέσως αποφάσισε να εκμεταλλεύεται την ευκαιρία. Σιωπηλά, έδωσε τις διαταγές του στους άνδρες του και αυτοί, πιστά, τον ακολούθησαν.

Περπατώντας, κυριολεκτικά, στις άκρες των δακτύλων τους, οι Γερμανοί, βάδισαν πίσω από τους Αυστραλούς και κατάφεραν να πλησιάσουν το φρούριο. Ωστόσο οι Αυστραλοί ήταν πολλοί και έτσι ο Λάνγκερμαν αποφάσισε να αποσυρθεί λίγο πιο πίσω και να αναπτύξει τη διμοιρία σε γραμμή μάχης, αναμένοντας το ξημέρωμα.

Μόλις ο ήλιος άρχισε να ανατέλλει ένα διέταξε τα πολυβόλα του να ανοίξουν πυρ. Οι Αυστραλοί αιφνιδιάστηκαν και θεωρώντας πως αντιμετωπίζουν μια πολύ ισχυρότερη γερμανική δύναμη υποχώρησαν άμεσα. Ο Λάνγκερμαν και η «χαμένη» διμοιρία κατάλαβαν το φρούριο, αμέσως μετά την αποχώρηση των αντιπάλων τους.

Στόχος η Μπάρντια

Ο Ρόμελ, στο μεταξύ, διέταξε τον Βέχμαρ να συνεχίσει, χωρίς ανάπαυλα, την κίνησή του. Το τάγμα, πράγματι, κινήθηκε και πάλι, αφού πρώτα περισυνέλεξε το πλήρωμα ενός Stuka που είχε καταρριφθεί και είχε με επιτυχία εγκαταλείψει το αεροσκάφος.

Το πλήρωμα του αεροσκάφους τους ενημέρωσε το τάγμα για την παρουσία βρετανικών αρμάτων στην κατεύθυνση που κινείτο. Η 3η κινείτο με τα τεθωρακισμένα οχήματα εμπρός, τα φορτηγά στο μέσο και τους μοτοσικλετιστές στην οπισθοφυλακή.

Κάποια στιγμή το τάγμα πλησίασε σε έναν λόφο, στους πρόποδες του οποίου σταμάτησε. Ο Βέχμαρ διέταξε τον Φάλοϊς να ανέβει στον λόφο και να ελέγξει το πεδίο. Ο υπολοχαγός πράγματι ανέβηκε στον λόφο και εντόπισε 40 περίπου βρετανικά άρματα να πλησιάζουν. Τα άρματα όμως, ξαφνικά, σταμάτησαν ενώπιον της ανατολικής πλαγιάς του λόφου.

Οι Γερμανοί δεν αντέδρασαν και περίμεναν να πέσει η νύκτα. Όταν σκοτείνιασε μια περίπολος με επικεφαλής τον υπολοχαγό Μπερ κινήθηκε προς τα βρετανικά άρματα. Ο Μπερ και οι άνδρες του βρέθηκαν ενώπιον ενός ουλαμού πέντε βρετανικών αρμάτων.

Τρία από τα άρματα είχαν εγκαταλειφθεί. Τα πληρώματα των άλλων δύο αιχμαλωτίσθηκαν από τους Γερμανούς, χωρίς να ακουστεί το παραμικρό. Η ανάκριση των αιχμαλώτων αποκάλυψε τον λόγο για τον οποίο τα βρετανικά άρματα είχαν σταματήσει. Είχαν μείνει από καύσιμα και τα πληρώματά τους, τα περισσότερα τουλάχιστον, τα είχαν εγκαταλείψει.

Το επόμενο πρωί ο Βέχμαρ έλαβε διαταγή, απευθείας από τον Ρόμελ, κυριολεκτικά, εξ ουρανού, καθώς ο Γερμανός στρατηγός αναγνώριζε το πεδίο της μάχης επιβαίνων σε ένα αεροσκάφος Fieseler Storch. Η διαταγή του Ρόμμελ ήταν απλή. Αρκέστηκε να πει: «Κινηθείτε ταχύτερα. Στόχος σας η Ντέρνα». Παράλληλα ενημέρωσε τον Βέχμαρ πως το 8ο Τάγμα Πολυβόλων μαχόταν ήδη στην πόλη αυτή.

Για να εκτελέσει τη διαταγή του Ρόμελ, ο Βέχμαρ αποφάσισε να κινηθεί από το συντομότερο δυνατό δρομολόγιο. Δυστυχώς όμως το δρομολόγιο αυτό ήταν ναρκοθετημένο. Ένα μικρό όχημα ανατινάχθηκε, αλλά αμέσως έπιασαν δουλειά οι σκαπανείς του τάγματος και σε μερικές ώρες είχαν ανοίξει έναν ευρύ διάδρομο εν μέσω του ναρκοπεδίου. Η εκκαθάριση όμως στοίχισε στους σκαπανείς τρεις νεκρούς και έξι τραυματίες.

Κατόπιν αυτού η προέλαση συνεχίστηκε και μερικές ώρες αργότερα το τάγμα έφτασε στη Ντέρνα. Αμέσως μετά ο Ρόμελ διέταξε τον Βέχμαρ να συνεχίσει προς το Τομπρούκ και τη Μπάρντια. «Συνεχώς 60 Βέχμαρ. Μια επιλαρχία αναγνώρισης που δεν κάνει 60 την ημέρα δεν αξίζει τίποτα», διέταξε ο Ρόμμελ τον Βέχμαρ, εννοώντας πως το τάγμα όφειλε, ημερησίως, να καλύπτει τουλάχιστον 60 χλμ.

Η επιλαρχία πράγματι έφτασε στο Τομπρούκ, το παρέκαμψε και έφτασε στη Μπάρντια. Εκεί σταμάτησε από τον ήχο εκρήξεων. Οι Βρετανοί ανατίναζαν τις εγκαταστάσεις τους στην παράκτια πόλη καθώς υποχωρούσαν. Η 3η εισήλθε στην πόλη και κινήθηκε ακόμα ανατολικότερα από αυτή, αποκόπτοντας, οριστικά, την αυστραλιανή φρουρά του Τομπρούκ.

HISTORY-POINT