Γιώργος Τριπολιτσιώτης 

            Τα εισοδηματικά κριτήρια

Για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος η πολιτεία δεν έχει οργανωμένο σχέδιο και πυξίδα (1ο άρθρο μου), οι ίδιοι οι πολίτες έχουν πολύ μεγάλο μερίδιο ευθύνης για την σημερινή κατάσταση (2ο άρθρο), ενώ οι πολυμελείς οικογένειες αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητα προβλήματα και αντιμετωπίζονται ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας (3ο άρθρο).

            Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι σήμερα στην πατρίδα μας δεν υπάρχει κοινωνικό κράτος. Σαφώς υπάρχουν κράτη με καλύτερη κοινωνική πολιτική, όμως κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι στην Ελλάδα το κοινωνικό κράτος είναι ανύπαρκτο. Τα επιδόματα (τέκνων, φοιτητικά, ενοικίου, αλληλεγγύης κ.λπ.), οι κοινωνικές παροχές (μητρότητας, αναπηρίας, ανεργίας, οικογενειακές, κ.λπ.) το πρόγραμμα ΕΣΠΑ, τα κοινωνικά τιμολόγια (ρεύμα), οι επιστροφές φόρων (πετρέλαιο), τα επιδοτούμενα προγράμματα, οι παροχές από τους δήμους σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες κ.λπ., αποδεικνύουν ότι η χώρα μας τουλάχιστον δεν είναι ουραγός στον τομέα αυτό.

            Και όμως, ο πληθυσμός μειώνεται, οι πολυμελείς οικογένειες σταμάτησαν να κάνουν παιδιά και μειώνονται σε αριθμό, οι νέες οικογένειες δεν αποφασίζουν να κάνουν παιδιά, πόσο μάλλον να κάνουν περισσότερα από δύο. Που είναι λοιπόν η αποτελεσματικότητα του κοινωνικού κράτους και γιατί δεν αντιστρέφεται το ρεύμα; Ο κύριος λόγος είναι η θεσμοθέτηση των εισοδηματικών κριτηρίων, η οποία άλλαξε τον τρόπο υποστήριξης των οικογενειών από την πολιτεία. Τα παιδιά δεν αντιμετωπίζονται πλέον ισότιμα, αλλά με οικονομικούς όρους, εφόσον υπάρχει αναλογία των διάφορων προνομίων με το δηλωμένο εισόδημα.

            Αυτό κατ’ αρχήν ακούγεται λογικό, εφόσον οι φτωχοί είναι αυτοί που πρέπει να ενισχύονται, ενώ οι «έχοντες» δεν έχουν την ανάγκη του κράτους εφόσον μπορούν μόνοι τους να συντηρήσουν τις οικογένειές τους.^. Για να περάσει αυτή η άποψη στην κοινωνία, η πολιτεία εν μέσω οικονομικής κρίσης «πούλησε» το μήνυμα και η κοινωνία εύκολα το «αγόρασε»: ενισχύουμε τους αδύναμους, ενώ οι εύποροι ανάλογα με το εισόδημά τους θα ενισχύονται λιγότερο ή καθόλου. Έτσι, τα επιδόματα που δίνονται για τα παιδιά είναι τριών κατηγοριών ανάλογα με το δηλωμένο εισόδημα, σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει σε προηγμένες χώρες όπως στη Γερμανία, όπου κάθε παιδί δικαιούται την ίδια υποστήριξη. Το ίδιο με τα επιδόματα τέκνων συμβαίνει με τα διάφορα προνόμια που δίνονται στις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Όλα εξαρτώνται από το δηλωμένο εισόδημα.

Όμως, από τη συνεχιζόμενη και επιταχυνόμενη γήρανση και μη ανανέωση του πληθυσμού, αποδεικνύεται ότι τα εισοδηματικά κριτήρια όχι μόνο δεν είναι δίκαια αλλά αποτελούν την κύρια αιτία για τη συρρίκνωση των πολυμελών οικογενειών, την περαιτέρω μείωση του πληθυσμού και τη μεγέθυνση του δημογραφικού προβλήματος.

Ας πάρουμε για παράδειγμα μία πολυμελή οικογένεια της λεγόμενης μεσαίας τάξης με δύο εργαζόμενους γονείς και με πέντε παιδιά. Σύμφωνα με τα ισχύοντα για τη χορήγηση του επιδόματος τέκνων, αν το ετήσιο εισόδημα είναι μέχρι 16500 €, τότε η οικογένεια δικαιούται 560 € τον μήνα, αν είναι μέχρι 27500 τότε τα € είναι 336 μηνιαίως και αν φτάνουν μέχρι τα 41250 τότε το ποσό ανέρχεται στα 224 €. Επάνω από 41250 € δεν δικαιούται επίδομα.

Ας υποθέσουμε ότι τα πέντε παιδιά έχουν γονείς έναν ένστολο και μία εργαζόμενη στον τομέα υγείας με καθαρό συνολικό εισόδημα 42000 €. Αυτή η οικογένεια που δεν μπορεί να κρύψει τα εισοδήματά της, δεν λαμβάνει καθόλου βοήθημα και η κατάσταση έχει ως εξής: Μηναίο καθαρό εισόδημα 3500 €, δηλαδή πληρωτέο (πλην φόρο εισοδήματος και εισφορά αλληλεγγύης) περίπου στα 2800 €. Λαμβανομένων υπόψη των πάγιων εξόδων για εφτά άτομα (τηλεφωνία, ρεύμα, ΕΝΦΙΑ, νερό, αυτοκίνητο-α, ενοίκιο ή δάνειο, φροντιστήρια, ξένες γλώσσες κ.λπ. – ανάλογα και με την ηλικία των τέκνων, κοιτάξτε το προηγούμενο άρθρο μου) τότε παραμένουν για σίτιση, ρουχισμό, λοιπές αγορές και έκτακτες ανάγκες όχι παραπάνω από 1800 € τον μήνα, δηλαδή περίπου στα 250 € κατά κεφαλήν. Αυτή είναι η θεωρούμενη ως «εύπορη» οικογένεια από την πολιτεία και αποκλεισμένη από το επίδομα τέκνων. Αξίζει τον κόπο να δει κάποιος στο διαδίκτυο για το εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας.

            Να σημειωθούν ακόμα τα εξής: Πρώτον, η οικογένεια λόγω υψηλής φορολογικής δήλωσης έχει αποκλειστεί από οποιαδήποτε προνομιακή μεταχείριση (ρεύμα, πετρέλαιο, κοινωνικά επιδόματα, διευκολύνσεις στους δήμους, επιδοτούμενα προγράμματα κ.λπ.). Δεύτερον, οι μισθοί των γονέων της οικογένειας είναι ακριβώς ίδιοι με αυτοί άλλων εργαζομένων στους ίδιους τομείς με ένα ή δύο παιδιά, λόγω της φορολογίας. Συνεπώς, επειδή το πληρωτέο ποσό των 2800 € θεωρείται πολύ υψηλό και την αποκλείει από οποιαδήποτε πρόνοια, υπάρχει κατάφωρη ανισότητα, αδικία και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής, διότι αντιμετωπίζεται ακριβώς όπως μια οικογένεια με ένα, δύο ή και χωρίς παιδιά.

Συμπερασματικά ήθελα να τονίσω τα εξής:

• Το πρόβλημα δεν αφορά κυρίως την ύπαρξη κοινωνικού κράτους και πρόνοιας. Αυτή εν μέρει υπάρχει, αλλά με τα εισοδηματική κριτήρια έχουν αποκλειστεί οι οικογένειες της μεσαίας τάξης που αν μπορούσαν θα έκαναν πολλά παιδιά και θα στήριζαν τη χώρα.

• Οι γονείς που παρουσιάζουν υψηλά εισοδήματα, στην πλειοψηφία τους είναι μισθωτοί (μεσαία τάξη) και δεν μπορούν να τα αποκρύψουν. Αυτοί δεν ενθαρρύνονται να κάνουν ακόμα περισσότερα παιδιά, εφόσον αποκλείονται από τα προνόμια.

• Τα εισοδηματικά κριτήρια αποτελούν σοβαρό κίνητρο φοροδιαφυγής για τους εργαζόμενους στο ελεύθερο επάγγελμα για να δηλώνουν λιγότερα για να απολαμβάνουν όλες τις πρόνοιες του κράτους. Για παράδειγμα οικογένεια με τρία παιδιά, εάν έχει εισόδημα μέχρι 13500 Ευρώ εντάσσεται στην α’ εισοδηματική κλίμακα και λαμβάνει 280 € μηνιαίως. Τότε οι γονείς, εάν έχουν τη δυνατότητα, δηλώνουν 13500 μείον 1 Ευρώ και λαμβάνουν όλο το ποσό.

• Τα εισοδηματικά κριτήρια απογοητεύουν τους γονείς που έχουν πολλά παιδιά και δεν μπορούν να κρύψουν τα εισοδήματά τους, οι οποίοι επιπλέον βλέπουν γύρω τους πολίτες (Έλληνες και αλλοδαπούς) με λιγότερα παιδιά από αυτούς να απολαμβάνουν όλα τα προνόμια και να ζουν ασύγκριτα πιο άνετα από ότι αυτοί.

Ας φανταστούμε την παραπάνω οικογένεια να λαμβάνει 560 € μηνιαίως ως επίδομα τέκνων, ενώ ως ελάχιστη συμβολή στη συνέχεια του έθνους να απολαμβάνει και τα υπόλοιπα προνόμια που αναφέρθηκαν παραπάνω. Τότε σίγουρα αυτή η οικογένεια θα προχωρούσε στην απόκτηση περισσότερων παιδιών, αλλά και οι νέες οικογένειες θα είχαν πολύ σοβαρά κίνητρα να γίνουν πολυμελείς.

Αφού η σημερινή διάκριση των πολιτών με βάση τα εισοδήματα είναι δίκαιη, γιατί η δημογραφική συρρίκνωση διογκώνεται; Τα εισοδηματικά κριτήρια έχουν διαλύσει τη μεσαία τάξη που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του έθνους. Σε μία χώρα με τεράστιο δημογραφικό πρέπει επειγόντως να καταργηθούν. Ολοκληρωμένες προτάσεις – κίνητρα όμως για την αντιμετώπιση του δημογραφικού σε επόμενο άρθρο μου.