Στις 24 Ιουλίου 2025, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Νίκος Δένδιας ανακοίνωσε τη Β΄ Φάση της μεταρρύθμισης «Ατζέντα 2030», παρουσιάζοντας εκτεταμένες παρεμβάσεις στη δομή και την οργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων με στόχο τον εκσυγχρονισμό τους.

Σύμφωνα με την παρουσίαση, οι αλλαγές στοχεύουν στη δημιουργία ενός πιο ευέλικτου και σύγχρονου μοντέλου διοίκησης, στη μείωση της γραφειοκρατίας, στην εξοικονόμηση πόρων και στη βελτίωση των συνθηκών για τα στελέχη.

Ωστόσο, πίσω από αυτή τη ρητορική, αναδύονται σοβαρά ερωτήματα για τον πραγματικό αντίκτυπο των αλλαγών στην επιχειρησιακή ετοιμότητα, τη στρατηγική συνοχή και την αποτρεπτική ικανότητα της χώρας.

Οι κύριες αλλαγές

• Κατάργηση της 1ης Στρατιάς και των ενδιάμεσων επιπέδων διοίκησης.

• Κατάργηση της ΑΣΔΕΝ και μεταφορά αρμοδιοτήτων στη νέα Ανώτατη Στρατιωτική Διοίκηση Αιγαίου και Ανατολικής Μεσογείου (ΑΣΔΑΜ).

• Συγκρότηση τεσσάρων νέων Ανώτατων Στρατιωτικών Διοικήσεων (Θράκης, Ηπείρου–Μακεδονίας, Αιγαίου–Ανατολικής Μεσογείου, ΑΣΔΥΣ).

• Ενίσχυση της Γενικής Επιθεώρησης Στρατού.

• Δημιουργία Διοικήσεων Μη Επανδρωμένων Μέσων σε όλα τα Όπλα και Σώματα.

• Κλείσιμο δεκάδων στρατοπέδων και στρατιωτικών δικαστηρίων.

• Από το 2026, η κατάταξη στρατευσίμων θα γίνεται αποκλειστικά στον Στρατό Ξηράς.

• Υλοποίηση προγράμματος οχυρωματικών έργων στα νησιά και στον Έβρο, στο πλαίσιο του δόγματος «αυτόνομα νησιά».

Το αφήγημα και οι πραγματικές προκλήσεις

Ο κ. Δένδιας στηρίζει τη μεταρρύθμιση στην ανάγκη προσαρμογής στις γεωπολιτικές προκλήσεις και στα διδάγματα των πολέμων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή. Ωστόσο, η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει ούτε στατική σύγκρουση τύπου Ουκρανίας, ούτε πόλεμο μέσω αντιπροσώπων όπως το Ισραήλ, αλλά μια αναθεωρητική δύναμη με αποβατική ικανότητα και σαφή πολιτική βούληση επιθετικότητας.

Η άκριτη υιοθέτηση ξένων προτύπων, χωρίς εξειδίκευση στις ιδιαιτερότητες της τουρκικής απειλής και του αρχιπελαγικού μας χώρου, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους.

Γιατί η κατάργηση της 1ης Στρατιάς είναι κρίσιμο ζήτημα

Η 1η Στρατιά δεν είναι απλώς ένας διοικητικός σχηματισμός.
Αποτελεί το μοναδικό Επιχειρησιακό Στρατηγείο του Ελληνικού Στρατού, εξασφαλίζοντας:

• Στρατηγική συνοχή και συντονισμό σε Θράκη, Μακεδονία και Θεσσαλία.

• Άμεση και συντονισμένη αντίδραση σε κρίσεις μεγάλης κλίμακας.

• Ρόλο στρατηγικής εφεδρείας στο ΝΑΤΟ για τη ΝΑ Ευρώπη.

Η κατάργησή της δημιουργεί κενό διοίκησης και ελέγχου (C2) και αποδυναμώνει την ετοιμότητα σε χερσαίο επίπεδο.

Η σημασία της ΑΣΔΕΝ και οι κίνδυνοι της κατάργησης

Η ΑΣΔΕΝ είναι ο βασικός θεσμικός φορέας άμυνας του Αιγαίου, με:

• Ενοποιημένη διοίκηση και επιχειρησιακή εποπτεία του νησιωτικού χώρου.

• Ικανότητα άμεσης αντίδρασης σε κρίση.

• Βαθιά γνώση των τοπικών ιδιαιτεροτήτων και υποδομών.

Η αντικατάστασή της από την ΑΣΔΑΜ κινδυνεύει να αποδυναμώσει τον εξειδικευμένο αποτρεπτικό ρόλο της και να προκαλέσει ασάφεια στη διακλαδική λειτουργία.

Στρατηγική πραγματικότητα και απειλές

Η Τουρκία διατηρεί:

• 4η Στρατιά στη Σμύρνη – κύρια αποβατική δύναμη.

• 1η Στρατιά στην Ανατολική Θράκη – τρία Σώματα Στρατού έτοιμα για ταχεία δράση στον Έβρο.

Η αποδόμηση των ελληνικών θεμελιωδών σχηματισμών, σε συνδυασμό με την ενίσχυση των τουρκικών, δεν είναι «ευελιξία», αλλά παραχώρηση πρωτοβουλίας στον αντίπαλο.

Θεσμικό έλλειμμα στη «μεταρρύθμιση»

Χωρίς επικαιροποιημένη Πολιτική Εθνικής Άμυνας (ΠΕΑ), εγκεκριμένη από το ΚΥΣΕΑ, δεν υπάρχει θεσμικό υπόβαθρο για τόσο βαθιές αλλαγές στη δομή δυνάμεων.
Η Δομή Δυνάμεων πρέπει να απορρέει από σαφή στρατηγικό σχεδιασμό, όχι να προκύπτει από αποσπασματικές αποφάσεις.

Συμπέρασμα

Ο εκσυγχρονισμός είναι αναγκαίος, αλλά:

• Πρέπει να βασίζεται σε στρατηγική καθοδήγηση.

• Να λαμβάνει υπόψη τη συγκεκριμένη απειλή.

• Να ενισχύει, όχι να αποδυναμώνει, την αποτρεπτική ισχύ.

Η κατάργηση της 1ης Στρατιάς και της ΑΣΔΕΝ, ειδικά σε περίοδο αυξημένων απειλών, συνιστά στρατηγικό λάθος με δυνητικά ανεπανόρθωτες συνέπειες για την εθνική ασφάλεια.

Κωνσταντίνος Π. Μπαλωμένος
Πολιτικός Επιστήμονας – Διεθνολόγος
Πρώην Γενικός Διευθυντής – Γενικής Διεύθυνσης Πολιτικής Εθνικής Άμυνας και Διεθνών Σχέσεων (ΓΔΠΕΑΔΣ), ΥΠΕΘΑ

Doureios.com

Μια ισχυρή διακομματική πρωτοβουλία στο αμερικανικό Κογκρέσο επιχειρεί να μπλοκάρει κάθε σενάριο επιστροφής της Τουρκίας στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35. Σαράντα Αμερικανοί νομοθέτες, με αιχμή τέσσερις Ελληνοαμερικανούς βουλευτές –τον Κρις Πάππας (Νιου Χάμσαϊρ), τον Γκας Μπιλιράκη (Φλόριντα), την Ντίνα Τάιτους (Νεβάδα) και τη Νικόλ Μαλλιωτάκη (Νέα Υόρκη)– απέστειλαν επιστολή στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ ζητώντας να παραμείνει κλειστή η «πόρτα» για την Άγκυρα.

Ως πρόεδροι και αντιπρόεδροι του Hellenic Caucus, οι τέσσερις βουλευτές ηγήθηκαν της κινητοποίησης, προειδοποιώντας για τον σοβαρό κίνδυνο που εγκυμονεί η ταυτόχρονη παρουσία των ρωσικών αντιαεροπορικών S-400 και της προηγμένης τεχνολογίας των F-35 στο τουρκικό οπλοστάσιο. Η συνύπαρξη αυτή, τονίζουν, θα μπορούσε να εκθέσει κρίσιμα αμερικανικά στρατιωτικά μυστικά στις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών και να διαβρώσει την εμπιστοσύνη των συμμάχων στις μελλοντικές αμερικανικές εξαγωγές οπλικών συστημάτων.

Η Τουρκία είχε αποπεμφθεί από το πρόγραμμα το 2019, επί προεδρίας Τραμπ, λόγω της αγοράς των S-400, και εξακολουθεί να τελεί υπό καθεστώς κυρώσεων βάσει του νόμου CAATSA. «Δεν πρόκειται για κομματική αντιπαράθεση», ξεκαθαρίζουν οι υπογράφοντες. «Το Κογκρέσο, ανεξαρτήτως κυβέρνησης, έχει στηρίξει σταθερά τις κυρώσεις και τον αποκλεισμό της Άγκυρας. Η κυβέρνηση οφείλει να τηρήσει τη νομοθεσία, να προστατεύσει τα αμυντικά μας συμφέροντα και να διαφυλάξει την τεχνολογική μας υπεροχή».

Η επιστολή κλείνει με ένα σαφές μήνυμα προς την αμερικανική εκτελεστική εξουσία: «Στεκόμαστε ακλόνητα στο πλευρό των Ενόπλων Δυνάμεων, της αμυντικής μας βιομηχανίας και της ηγετικής θέσης των ΗΠΑ στην παγκόσμια αεροναυπηγική – και σας καλούμε να πράξετε το ίδιο».