του Θεόδωρου Νικολοβγένη

(απόστρατου Αξιωματικού, αποφοίτου ΕΚΠΑ και υποψήφιου διδάκτορος Γεωπολιτικής )

Συμπληρώνονται φέτος πέντε χρόνια από την πρώτη Ελληνοτουρκική Ναυμαχία, μετά την Ναυμαχία της Λήμνου τον Ιανουάριο του 1913, αυτήν της φρεγάτας ΛΗΜΝΟΣ με την ναυαρχίδα του τουρκικού ναυτικού Kemal Reis.

Η περίφημη «επακούμβηση»[1], όπως βαπτίστηκε αρχικά για λόγους διπλωματικής αποσυμπίεσης και έμεινε τελικώς στην Ιστορία, έλαβε χώρα στις 12 Αυγούστου του 2020, στις 08:19 και μαζί με την απόκρουση εισβολής περί των 150.000 λαθρομεταναστών στον Έβρο λίγους μήνες πριν και την προσγείωση των Ελλαδικών F-16 στην Αεροπορική Βάση της Πάφου, καθώς και την καταστροφή των δύο τουρκικών F-16 στο Αεροδρόμιο του Νταλαμάν λίγες ημέρες μετά, αποτέλεσαν σημείο καμπής και ορόσημα στην Ελληνοτουρκική διένεξη[2].

Δυστυχώς ως  Έλληνες, παρουσιάζουμε μια υστέρηση στο να αντιληφθούμε την βαρύτητα των γεγονότων τη στιγμή που αυτά λαμβάνουν χώρα, αλλά θεωρούμε πως μια πενταετία μετά και έχοντας καταγράψει το πως εξελίχθηκαν τα γεγονότα επί του πεδίου αλλά και διπλωματικώς, έχουμε τη δυνατότητα να αποτυπώσουμε το ιστορικό και γεωπολιτικό πλαίσιο και να καταλήξουμε ποια ήταν η πραγματική αξία του περιστατικού.

Ιστορικό και Γεωπολιτικό Πλαίσιο

Για να αντιληφθούμε πλήρως τη σημαντικότητα του γεγονότος θα πρέπει να ιχνηλατήσουμε την Ελληνοτουρκική αντιπαράθεση από το «σημείο μηδέν», από τη στιγμή δηλαδή που τα στρατεύματα της Αυτοκρατορίας υπό τον Ρωμανό Διογένη ηττήθηκαν στις 26 Αυγούστου του 1071 μ.Χ. στο Μάτζικερτ της Μικράς Ασίας, από τους Σελτζούκους του Άλπ Αρσλάν[3].

Ας μην βιαστεί ο αναγνώστης να μας κατακρίνει που πιάνουμε το ιστορικό νήμα από το 1071. Οι Τούρκοι μας αναγνωρίζουν ως τους Βυζαντινούς της εποχής μας. Οι Τούρκοι ξέρουν. Ο ίδιος ο Ερντογάν την 29 Μαΐου 2022, στους εορτασμούς για την Άλωση, δήλωσε:

« Ελπίζω σήμερα, βήμα – βήμα να οικοδομήσουμε το όραμά μας για το 2053, υλοποιώντας τους στόχους μας για το 2023. Είσαστε έτοιμοι να βάλουμε τους Βυζαντινούς της εποχής μας και τις ίντριγκες που έχουν στηθεί, στο χρονοντούλαπο της ιστορίας ;»

Από τη νίκη στο Μάτζικερτ λοιπόν, χρειάστηκαν 382 χρόνια[4] ώστε οι Οθωμανοί να καταλάβουν τη Μικρά Ασία και την Πόλη των Πόλεων (1453 μ.Χ.) και να επιτελέσουν έτσι, την μεγαλύτερη διάρρηξη του «Αναχωματικού Δακτυλίου», 440 χρόνια πριν τη γέννηση του Nicholas Spykman του ανθρώπου δηλαδή, που καθιέρωσε τον όρο ως φιλοσοφία της Δυτικής Αρχιτεκτονικής Ασφαλείας[5].

Η κατάληψη του μεγαλύτερου από τους δύο χερσαίους πνεύμονες της Αυτοκρατορίας και η απαγόρευση (deny)[6] πρόσβασής της στον έλεγχο των κύριων χερσαίων εμπορικών αξόνων, σε συνδυασμό με την παρακμή του άλλοτε παντοδύναμου Βυζαντινού Ναυτικού — παρακμή που ξεκίνησε επί Κωνσταντίνου του Μονομάχου (1042–1055 μ.Χ.) — οδήγησαν την Αυτοκρατορία στην εκχώρηση δικαιωμάτων στις ναυτικές δυνάμεις της ιταλικής χερσονήσου, οι οποίες διέθεταν ήδη ισχυρούς εμπορικούς στόλους. Έτσι ξεκίνησε η σταδιακή απώλεια της κυριαρχίας επί των θαλασσίων εμπορικών οδών του Ιονίου, του Αιγαίου και της Μεσογείου.

Εν ολίγοις, η Αυτοκρατορία που είκοσι μόλις χρόνια πριν το Μάτζικερτ είχε ανέλθει στον κολοφώνα της δόξας της υπό την βασιλεία ορισμένων εκ των κορυφαίων ηγετών της παγκόσμιας ιστορίας (Νικηφόρος Φωκάς, Ιωάννης Τσιμισκής, Βασίλειος ΄Β Βουλγαροκτόνος) υπέστη γεωπολιτική ασφυξία από μια χερσαία ( Σελτζούκοι – Μικρά Ασία) και μια ναυτική δύναμη (ναυτικές δυνάμεις ιταλικής χερσονήσου – Ιόνιο, Αιγαίο, Μεσόγειος) με αποτέλεσμα να πεθάνει.

Για τους επόμενους τέσσερις σχεδόν αιώνες, ο Ελληνισμός επέδειξε μια άνευ προηγουμένου αντοχή (resilience)[7] και κατόρθωσε εν τέλει να ανακτήσει τον έλεγχο ενός μικρού μέρους της Αυτοκρατορίας και να ξεκινήσει με τον τρόπο αυτόν το «ξήλωμα του pullover» των Οθωμανών. Η ειδοποιός διαφορά της Επανάστασης του ’21 με τις προηγούμενες 120 επαναστάσεις που είχαν λάβει χώρα την εποχή της τουρκοκρατίας, ήταν ότι οι Έλληνες κατίσχυσαν του τότε πανίσχυρου οθωμανικού ναυτικού και απαγόρευσαν (deny) την ενίσχυση των χερσαίων οθωμανικών στρατευμάτων από θαλάσσης[8]. Ο δε Ιμπραήμ, όταν εισήλθε στον αγώνα, εισήλθε έχοντας ισχύ και στην θάλασσα, γεγονός που καταδεικνύει ότι όσοι ήθελαν να είναι παράγοντες στην περιοχή έχτιζαν ισχυρά ναυτικά.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, απώλεσε σταδιακά τον έλεγχο των θαλασσίων οδών στο νότιο Ιόνιο και το νότιο Αιγαίο άρα και την πρόσβαση στην Μεσόγειο (deny) από τους Έλληνες οι οποίοι ως γνήσια ναυτική δύναμη επανήλθαν στο γεωπολιτικό προσκήνιο ως παράγοντες της περιοχής.

Και φτάνουμε έτσι, στο σημείο απ’ όπου ξεκινήσαμε την παρούσα ανάλυση. Στις ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου, όπου η ακάθεκτος ορμή του Πολεμικού Ναυτικού εκκαθάρισε το βόρειο και Ανατολικό Αιγαίο κλείνοντάς τους στα Στενά (deny) με αποτέλεσμα την εκτόπιση των Οθωμανών από ολόκληρο σχεδόν το ευρωπαϊκό έδαφος.

Από την Εθνεγερσία του ‘ 21 και την Ναυμαχία του Γέροντα ( 29 Αυγ 1824) μέχρι την ναυμαχία της Λήμνου παρήλθε σχεδόν ένας αιώνας, όσο δηλαδή από την Ναυμαχία της Λήμνου μέχρι την «Επακούμβηση» της φρεγάτας ΛΗΜΝΟΣ στην Kemal Reis.

Στον αιώνα αυτό, οι Οθωμανοί είδαν την αυτοκρατορία τους να πεθαίνει και να παραχωρεί τη θέση της στην τουρκική λεγόμενη δημοκρατία, η οποία κυβερνήθηκε από τον Μουσταφά Κεμάλ και τις διάδοχες καταστάσεις έχοντας ως φάρο, τον Εθνικό Όρκο (Mîsâk-ı Millî) (το πρώτο γεωπολιτικό σημείο καμπής) που στις 28 Ιανουαρίου 1920 ψηφίστηκε από το τελευταίο οθωμανικό κοινοβούλιο και που ουσιαστικά όρκιζε τις επόμενες τουρκικές κυβερνήσεις να ανακτήσουν τα εδάφη της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα οποία απωλέσθηκαν με την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης[9].

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός οτι ο Εθνικός Όρκος ψηφίστηκε την ώρα που ο Ελληνικός Στρατός είχε αποβιβασθεί στη Σμύρνη και γενικότερα η Μικρά Ασία είχε διαχωριστεί σε ζώνες επιρροής, κάτι που καταδεικνύει την εμμονή των Τούρκων στο να επιστρέψουν στις παλαιές δόξες. Αυτό είναι κάτι που δεν θα πρέπει να αγνοείται στην μελέτη της Ελληνοτουρκικής διελκυστίνδας. Οι Τούρκοι είναι ορκισμένοι να επιστρέψουν στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο Αύγουστος και Σεπτέμβριος του 1922, ουσιαστικά αποτελεί το δεύτερο Μάτζικερτ, το οποίο επί του πεδίου είχε απότοκο τον ξεριζωμό πλέον του 1,5 εκατομμυρίου Ελλήνων από τις Αρχέγονες Πατρογονικές Εστίες της Μικράς Ασίας.

Η Μικρασιατική Καταστροφή, θα αφήσει πλέον τον Ελληνισμό χωρίς τον μεγάλο του πνεύμονα που προαναφέρθηκε (Μικρά Ασία) και κατά συνέπεια αυτός, θα πρέπει πλέον να ζήσει μόνο με τον άλλον (Ηπειρωτική Ελλάδα – Αιγαίο) που σημαίνει ότι από εκείνο το σημείο κι έπειτα, δεν θα είχε την «πολυτέλεια» να απωλέσει κάτι περισσότερο. Το γεγονός αυτό, καταδεικνύει και την σημαντικότητα της διατήρησης του Αιγαίου με την Γαλανόλευκη επηρμένη, αλλά επεξηγεί και την εμμονή της τουρκικής υψηλής στρατηγικής εναντίον μας.

Επιπλέον όμως η καταστροφή στη Μικρά Ασία, αποτελεί το σημείο καμπής όσον αφορά το φρόνημα των δυο λαών καθώς από τότε κι έπειτα, άρχισε να καλλιεργείται η ηττοπάθεια στους Έλληνες και η δημιουργία μια επίπλαστης εικόνας της «πτωχής πλην τίμιας Ελλάδος» και της πανίσχυρης Τουρκίας.

Παράλληλα, το Ελληνικό πολιτικό σύστημα την δεκαετία εκείνη εισήγαγε την έννοια της Ελληνοτουρκικής προσέγγισης που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Έτσι, από τις προτάσεις για Νόμπελ Ειρήνης στον σφαγέα του Μικρασιατικού Ελληνισμού επί πρωθυπουργίας του παππού, διήλθαμε από το Mea Culpa, την Μαδρίτη, τις κουμπαριές, τα ζειμπέκικα, τις δακρύβρεχτες αγκαλιές μετά τους σεισμούς, τη Διακήρυξη των Αθηνών και μέχρι τις υποκύψεις των φιλελλήνων υπουργών επί πρωθυπουργίας εγγονού.

Η προσέγγιση αυτή, τέθηκε σε προσωρινή παύση λόγω του ΄Β Παγκοσμίου Πολέμου στον οποίο η Τουρκία δεν έλαβε μέρος. Με το πέρας αυτού, η Ελλάδα εισήλθε σε έναν νέο χειρότερο ίσως πόλεμο, τον εμφύλιο. Το γεγονός λοιπόν είναι πως τη δεκαετία του ’40 η Ελλάδα η οποία ανάγκασε όλον τον πλανήτη να ομιλεί για τους Amazing Greeks, να εξέλθει καθημαγμένη από δυο πολέμους, ενώ η Τουρκία εν ειρήνη είχε ξεκινήσει να βρίσκει τα «πατήματά» της.

Το δεύτερο Γεωπολιτικό Σημείο καμπής, είναι η 18^η Φεβρουαρίου του 1952[10] και η κοινή είσοδος Ελλάδος και Τουρκίας στην Βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ) με αμφότερες τις δυο χώρες να συνορεύουν με κράτη μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Από εκείνη την ημέρα, η Ελληνοτουρκική διελκυστίνδα αλλάζει μορφή. Πλέον δεν επιτρέπονται οι πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ των δυο χωρών, καθώς είναι σύμμαχοι με κοινό εκ βορρά εχθρό.

Και ενώ θα ανέμενε κανείς να υπάρξει σύγκλιση, η Τουρκία συνέχισε να υλοποιεί τους Στρατηγικούς της Στόχους κερδίζοντας συνεχώς έδαφος σε αέρα και θάλασσα χωρίς να «ρίξει ντουφεκιά». Παράλληλα, φρόντισε να εξαφανίσει τους εναπομείναντες Ελληνικούς πληθυσμούς στην Πόλη και την Μ. Ασία , πάντα με την ανοχή των Ελληνικών Κυβερνήσεων.

Η αντιπαράθεση από πλευράς Τουρκίας κλιμακώνεται από την δεκαετία του ’60 καθώς η δημιουργία του Κυπριακού κράτους μετέβαλλε τα γεωπολιτικά δεδομένα. Η Τουρκία, η οποία παρά το γεγονός ότι με τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923) είχε παραιτηθεί των δικαιωμάτων της από την Κύπρο[11], είχε κατορθώσει να επανέλθει ως εκπρόσωπος της τουρκοκυπριακής κοινότητας αρχικά (συνομιλίες Ζυρίχης 1959) και ως εγγυήτρια δύναμη μετέπειτα (1960). Παρόλα αυτά όμως, υλοποιώντας το σχέδιο του Νιχάτ Ερίμ κλιμάκωσε την ρητορική και με την τουρκανταρσία του Δεκεμβρίου του ’63  ξεκίνησε να πατάει πόδι στο νησί μέσω της ΤΜΤ[12] και των θυλάκων.

Η μέθοδος που ακολουθείται από τότε, είναι:

• Βήμα 1^ο: Η ανακοίνωση στη δημόσια σφαίρα της παράλογης απαίτησης, περιτυλιγμένης όμως με νομιμοφανείς δικαιολογίες
• Βήμα 2^ο: Η επί του πεδίου υποστήριξη της απαίτησης, και λέγοντας πεδίο εννοούμε πάντοτε τον άξονα Αιγαίο – Κύπρο ως συγκοινωνούντα δοχεία, με επιθετικές ενέργειες χωρίς την ανταλλαγή πυρών στο Αιγαίο, αλλά με κανονικό πόλεμο στην Κύπρο καθώς η Κυπριακή Δημοκρατία δεν αποτελούσε μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, με στόχο την διασπορά των Ελληνικών Δυνάμεων και τη σπορά εσωτερικών ερίδων μεταξύ των δυο Ελληνικών κρατών, ώστε πάση θυσία να διαρραγεί ο άξονας Ελλάδος – Κύπρου.
• Βήμα 3^ο (μετά το 1987): Τραπέζι διαπραγματεύσεων και κέρδη από εκεί, ακόμη και αν επί του πεδίου υπήρχαν απώλειες.

Έτσι λοιπόν, έλαβαν χώρα:

1962 -1963-1964: EW45 στο Αιγαίο[13] – Τουρκανταρσία και βομβαρδισμοί της Τηλλυρίας στην Κύπρο

1967: Γεγονότα Κοφίνου και απόσυρση Ελλαδικής Μεραρχίας από την Κύπρο και πρώτες παραβιάσεις του Ελλαδικού Εναερίου Χώρου από μαχητικά με υπερπτήσεις σε πολύ χαμηλό ύψος άνωθεν των Ελληνικών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου

1974: Εισβολή στην Κύπρο (τρίτο και μεγαλύτερο σημείο γεωπολιτικής καμπής) και NOTAM 714 στο Αιγαίο που αποτελεί την πρώτη τουρκική δημόσια διακήρυξη των απαιτήσεών της στο Αιγαίο.

1976: Πρώτη προσπάθεια στην Κύπρο για την ανακήρυξη του ψευδοκράτους και η Κρίση του Χόρα στο Αιγαίο

1982 – 1983: Η ανακήρυξη του ψευδοκράτους στην Κύπρο και οι έναρξη των παραβιάσεων από οπλισμένα μαχητικά στο Αιγαίο

1987: Τοποθέτηση στρατιωτικών ραντάρ στα κατεχόμενα και Κρίση του Σισμίκ στο Αιγαίο – Mea Culpa

1995 – 1996 : Το Casus Beli και η Κρίση των Ιμίων στο Αιγαίο και οι δολοφονίες των Ισαάκ και Σολωμού στην Κύπρο – Μαδρίτη και κατάργηση επί του πεδίου του δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου.

Η είσοδος στον  21ο αιώνα, βρίσκει την Ελλάδα ενταγμένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχοντας έτσι εντάξει και στην ρητορική, το «θα μας προστατεύσει η Ευρώπη» και το «μα αφού υπάρχει το Casus Beli, τι θέλετε; Να κάνουμε πόλεμο;» στο ήδη προβληματικό «φτωχή πλην τίμια Ελλάς» και «με την Τουρκία είμαστε σύμμαχοι» και το πολιτικό σύστημα να αποπροσανατολίζει τον Ελληνικό λαό με τα χρηματιστήρια και άλλα σχετικά σκάνδαλα.

Η Κυπριακή Δημοκρατία ευτύχισε να έχει στο τιμόνι τον Τάσο Παπαδόπουλο οποίος διαβλέποντας μακριά, φρόντισε και υπέγραψε Συμφωνία ΑΟΖ με την Αίγυπτο με τη μέθοδο της μέσης γραμμής, κήρυξε ΑΟΖ και έστρωσε το δρόμο στις επόμενες κυβερνήσεις να υπογράψουν ΑΟΖ με την μέση γραμμή με το Ισραήλ και τον Λίβανο.

Παράλληλα, η Κυπριακή Δημοκρατία εισήλθε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως Κύπρος εν τω συνόλω με αναστολή εφαρμογής του ευρωπαϊκού κεκτημένου στα κατεχόμενα. Έναν μήνα πριν, ο Κυπριακός Ελληνισμός είχε πει το τελευταίο των Ελλήνων μεγάλο ΟΧΙ στο Σχέδιο Ανάν, το οποίο αν εγκρίνονταν θα ολοκλήρωνε την Εισβολή του ’74 και θα τουρκοποιούσε ολόκληρο το νησί. Θα έδινε επίσης στις βρετανικές βάσεις δικό τους Εναέριο Χώρο και Χωρικά Ύδατα καθώς και ΑΟΖ[14].

Κάτι τέτοιο, θα εξαφάνιζε τον Ελληνισμό από την Ανατολική Μεσόγειο και θα πολλαπλασίαζε την Γεωπολιτική Αξία της Τουρκίας και της Βρετανίας. Επίσης θα έδινε την δυνατότητα στην Τουρκία να «συνενώσει» την Ασία με την Αφρική και να επιτελέσει άλλη μια διάρρηξη στον Αναχωματικό Δακτύλιο του Spykman, όπως θα δούμε και πιο κάτω.

Η Τουρκία είχε την τύχη, να αναλάβει την Πρωθυπουργία αρχικώς και μετέπειτα την Προεδρία ένας οραματιστής (Ντ. Ερντογάν). Την περίοδο αυτή, είδε το φως της δημοσιότητας το πόνημα του στρατηγιστή Αχμέτ Νταβούτογλου « Το Στρατηγικό Βάθος – Η διεθνής θέση της Τουρκίας»[15].

Στο σύγγραμμα αυτό, περιγραφόταν με απλό τρόπο το πάντρεμα του ονείρου της αναβίωσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (που θα υλοποιούσε έτσι το πρώτο ορόσημο του 2023), αλλά και το όνειρο του παντουρκισμού και πανισλαμισμού μέσω του οποίου θα υλοποιούνταν τα δύο επόμενα (2053 και 2071)[16].

Με λίγα λόγια, το βιβλίο αποτελεί μια μοντέρνα εμπλουτισμένη έκδοση του εθνικού όρκου που αναφέρεται ρητώς, αλλά παρηλλαγμένα, αφού το δόγμα εξωτερικής πολιτικής που προκρίνεται στο βιβλίο είναι αυτό «των μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονες. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται για την Κύπρο με την κατακλείδα να είναι διάσημη πλέον: «Αν δεν υπήρχε στην Κύπρο ούτε ένας Τούρκος, θα έπρεπε να τον εφεύρουμε».

Για την υποστήριξη επί του πεδίου των προαναφερθέντων θεωριών, η Τουρκία δημιούργησε (ξεκίνησε από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 και την άρση του αμερικανικού εμπάργκο) μια αξιοζήλευτη πολεμική βιομηχανία αλλά κυρίως την δημιουργία ισχυρού πολεμικού ναυτικού.

Με το Στρατηγικό Βάθος του Νταβούτογλου (2001) και την «γαλάζια πατρίδα» (2006) η Τουρκία ακολουθώντας πιστά τη μεθοδολογία που περιγράψαμε πριν, «δημοσίευσε» τις παράλογες απαιτήσεις της (βήμα 1^ο).

Επί του πεδίου (βήμα 2^ο), προχώρησε στο Αιγαίο σε διεμβολήσεις  σκαφών του λιμενικού, παραβίασε τα Ελληνικά Χωρικά Ύδατα με το πολεμικό της ναυτικό και τον αλιευτικό της στόλο καθώς και με την χρήση ερευνητικών σκαφών συνοδεία πολεμικών. Το ίδιο έπραξε και στην οριοθετημένη κυπριακή ΑΟΖ. Στον αέρα, έλαβε χώρα η δολοφονία του Σμηναγού Ηλιάκη (2006) η οποία οδήγησε την Ελλαδική Πολιτική Ηγεσία σε άτακτη φυγή και κατάργηση των σκληρών αναχαιτίσεων με την υιοθέτηση του προδοτικού Air Policing (βήμα 3^ο).

Η περίοδος από το 2006 και μετά, χαρακτηρίστηκε στην Ελλάδα από την εμφάνιση των γνωστών Think Tanks που μας ταλαιπωρούν έως και σήμερα, που έσπερναν την ηττοπάθεια και το δόγμα της προσέγγισης – εξημέρωσης της Τουρκίας. Την κατάσταση επιδείνωσε η υπερδεκαετής οικονομική κρίση η οποία επηρέασε την χώρα σε όλα τα επίπεδα (οριζόντια και κάθετα). Οι Ένοπλες Δυνάμεις και τα μέσα που αυτές διέθεταν, δεν ξέφυγαν από την κατάσταση αυτή.

Στην Κύπρο, η ανατίναξη του Μαρί, το κούρεμα των καταθέσεων, αλλά κυρίως οι πακτωλοί χρημάτων προερχόμενοι από την Βρετανία και την Τουρκία κατόρθωσαν να αποπροσανατολίσουν τον εκεί Ελληνισμό και να του καταρρακώσουν το φρόνημα και την δίψα για επιστροφή στα σπίτια του και Απελευθέρωση. Έτσι λοιπόν, η κατοχή έγινε διαίρεση, η Απελευθέρωση έγινε επανένωση, ο δολοφόνος έγινε συνομιλητής και ο κλέφτης έγινε χρήστης.

Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η εικόνα που εξέπεμπε ο μητροπολιτικός Ελληνισμός την εποχή εκείνη, ήταν για τους εκτός Ελλάδος Έλληνες αποκαρδιωτική, με αποτέλεσμα να αρχίσει πλέον να βρίσκει ανταπόκριση η βρετανοτουρκική προπαγάνδα καθώς « αφού η Ελλάδα δεν μπορεί να σώσει ούτε τον εαυτό της, πως θα σώσει εμάς»…

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ

ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΓΕΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ