Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστή*   

Πολύς λόγος γίνεται τελευταίως για τον τρόπο που η Ελλάδα χειρίζεται το θέμα των προσφύγων και των οικονομικών μεταναστών. Από την μια είναι εκείνοι που εκθειάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά των Ελλήνων, κυρίως στα νησιά όπου είναι οι πλείστοι χώροι υποδοχής τους, και από την άλλη βρίσκονται κάποιοι λιγοστοίευτυχώς (η Άγκυρα για την ακρίβεια), που αναφέρονται σε άσχημες συμπεριφορές που φθάνουν μέχρι και την κακοποίηση τους. Στην Άγκυρα μάλιστα υποστηρίζουν ότι σε αρκετές περιπτώσεις, οι Έλληνες πυροβολούν τις βάρκες των προσφύγων, τις βυθίζουν στο Αιγαίο και τους στέλνουν με τη βία, τραυματισμένους, πίσω στην Τουρκία. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μελβούτ Τσαβούσογλου κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Γερμανό ομόλογό του, Χάικο Μας, κατηγόρησε τις ελληνικές αρχές πως ανοίγουν πυρ κατά λέμβων που εντοπίζονται στο Αιγαίο στις οποίες επιβαίνουν πρόσφυγες. Εξ ιδίων κρίνουν τα αλλότρια, οι τούρκοι.
Ηχηρή ήταν η απάντηση της Αθήνας στην ελεεινή αυτή στάση και συμπεριφορά της Γείτονος. Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε με οργισμένη ανακοίνωση στις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου: «Απορρίπτουμε κατηγορηματικά τις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών. Ανάλογοι ανυπόστατοι ισχυρισμοί περί δήθεν πρακτικών σε βάρος προσφύγων εκθέτουν όσους τους προβάλλουν, ενώ προσβάλλουν τόσο τα στελέχη των εμπλεκόμενων ελληνικών Αρχών όσο και τους Έλληνες πολίτες που καταβάλλουν καθημερινά τιτάνιες προσπάθειες για να σώζουν ζωές», «Η Ελλάδα», σημειώνεται ακόμη στην ανακοίνωση,«είναι μία ευνομούμενη, δημοκρατική πολιτεία που επιτηρεί αποτελεσματικά τα σύνορά της με πλήρη σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και με υψηλή αίσθηση ανθρωπισμού. Περί του αντιθέτου ισχυρισμοί δεν χρησιμεύουν παρά μόνον για να καλύψουν την απροθυμία αυτών που διακινούν τους ισχυρισμούς αυτούς να τηρήσουν τις διεθνείς τους δεσμεύσεις».

Πέραν, ωστόσο, όλων των παραπάνω, η πραγματικότητα λέει πως από την αρχή της προσφυγικής κρίσης, ψαράδες, νοικοκυρές, συνταξιούχοι, δάσκαλοι, εθελοντές, όλοι οι κάτοικοι των νησιών του Αιγαίου… άνοιξαν την αγκαλιά τους και τα σπίτια τους σε πρόσφυγες πολέμου. Οι Έλληνες ακρίτες, με τις πράξεις τους «έπνιξαν» το φόβο και το ρατσισμό (και όχι τους πρόσφυγες) σε ένα κύμα αλληλεγγύης και απέδειξαν ότι σε στιγμές δύσκολες, σε στιγμής κρίσης, οι Έλληνες στεκόμαστε ως μία, ενωμένη ανθρωπότητα. Αυτό το μήνυμα οφείλουμε και πρέπει να καταβάλουμε κάθε προσπάθεια ώστε να ακουστεί σε κάθε γωνιά της υφηλίου και να γίνει παράδειγμα.

Η φιλοξενία είναι μια πράξη που χαρακτηρίζει πρωτίστως τους Έλληνες. Στην Αρχαία Ελλάδα η φιλοξενία εθεωρείτο πράξη αρετής. Τους ξένους προστάτευαν ο Ξένιος Δίας και η Αθηνά η Ξενία, όπως και οι Διόσκουροι Κάστωρ και Πολυδεύκης. Υπήρχε θεία απαίτηση για την περιποίηση των ξένων και εθεωρείτο αμάρτημα η κακή αντιμετώπισή τους. Η φιλοξενία ακολουθούσε μία ιεροτελεστία και παρέχονταν σε κάθε ξένο, ο οποίος ανεξάρτητα από την τάξη που ανήκε, μπορούσε να μείνει σε ειδικό δωμάτιο στον «ξενώνα». Η φιλοξενία είχε σημαντική κοινωνική δύναμη… Η παραπάνω αναφορά,όμως, έχει να κάνει με ξένους που έρχονταν στη χώρα για συγκεκριμένο σκοπό και σίγουρα εντελώς νόμιμα.
Δυστυχώς, όμως, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει σήμερα, γιατί οι περισσότεροι από αυτούς που μπαίνουν στη χώρα δεν είναι πρόσφυγες (κάθε ανοχή σε πρόσφυγες αποτελεί υποχρέωση), με τη σχετική έννοια του όρου, όπως καθορίζεται μέσα από τις διεθνείς συνθήκες. Αλλά, είναι οικονομικοί μετανάστες, κυρίως από χώρες της Αφρικής, που βλέπουν την Ελλάδα και την Κύπρο ως χώρες μόνιμης εγκατάστασης ή ενδιάμεσους σταθμούς για πέρασμα (την Ελλάδα κυρίως) στην υπόλοιπη Ευρώπη. Κατά τα φαινόμενα, στις χώρες, κυρίως της Αφρικής κυκλοφορεί η φήμη, ότι η Ελλάδα είναι πολύ εύκολη χώρα για προσωρινή και μόνιμη εγκατάσταση ή διέλευση για την Ευρώπη. Κι αυτό διότι δώσαμε δείγματα  ότι έχοντας τεράστια θαλάσσια σύνορα δεν μπορούμε να τα διαφυλάξουμε αποτελεσματικά. Και συνεπώς, αποτελούμε την ασφαλέστερη και φθηνότερη δίοδο για μετανάστευση σε άλλη χώρα ή μόνιμη εγκατάσταση και εργασία. 
Στους Έλληνες,ωστόσο, υπάρχει δικαιολογημένα ο φόβος. Για το άγνωστο, για την ποιότητα αρκετών μεταναστών, για την τρομοκρατία, για τη σύγκρουση μεταξύ των φυλών και πάει λέγοντας. Τα υπόλοιπα είναι όλα ερμηνείες αυθαίρετες με μια συγκεκριμένη πολιτική σκοπιμότητα ή από ενδεχόμενη άγνοια κινδύνου. Κατά συνέπια: Όσοι δικαιούνται προστασία, να την έχουν στο ακέραιο και γρήγορα. Οι πρόσφυγες να προστατευθούν. Αυτό επιτάσσει το νόμιμο, το ανθρώπινο, το δίκαιο και το ορθό. Οι υπόλοιποι πρέπει να επιστέψουν στις χώρες τους. Ο ανθρωπισμός δεν έχει σχέση με φθηνές προσεγγίσεις και στοίβαγμα ψυχών σε άθλια παραπήγματα. Κανένας δεν υποστηρίζει ότι η επιστροφή των μεταναστών στις χώρες τους είναι μια εύκολη υπόθεση. Τουλάχιστον, όμως, ας κάνουμε κάτι για να σταματήσουμε την ανεξέλεγκτηείσοδο τους στη χώρα μας. Έχουμε υποχρέωση να στείλουμε το μήνυμα πως η Ελλάδα δεν είναι ξέφραγο αμπέλι.Και να μη διαφεύγει της προσοχής μας, ότι, εκτός από τους κατατρεγμένους ανθρώπους που μπαίνουν στη χώρα μας, μπαίνουν κι άλλα πολλά πράγματα. Μαζί με τους μετανάστες μπαίνουν και τζιχαντιστές, μπαίνουν και ναρκωτικά, μπαίνουν και δολοφόνοι, μπαίνουν τα πάντα.
Συμπέρασμα: Η φύλαξη των συνόρων είναι αυτονόητη υποχρέωση απέναντι στους Έλληνες και τους υπόλοιπους ευρωπαίους. Αρκεί και η Ευρώπη να αναλάβει το δικό της ρόλο στο πρόβλημα. Αν παρ’ όλα αυτά εξακολουθήσουμε να βλέπουμε το ζήτημα με παρωπίδες, με μικρότητες και επιπόλαια, σίγουρα πολύ σύντομα θα κλαίμε όλοι μαζί, επί των ερειπίων.

*Αναπλ. Καθηγητής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
[email protected]
Φιλελεύθερος