Της Kristi Raik

Ο κρύος καιρός τον Μάρτιο στην Εσθονία αποκρύπτει ένα πολιτικό κλίμα που, από τις κοινοβουλευτικές εκλογές της 3ης Μαρτίου, έχει γίνει όλο και περισσότερο θερμό. Η ενσωμάτωση στις δυτικές δομές και μια δέσμευση στην δημοκρατία και στο κράτος δικαίου, έχουν υπάρξει τα βασικά συστατικά της επιτυχίας της χώρας από την ανάκτηση της ανεξαρτησίας, το 1991. Ωστόσο οι πολιτικές εξελίξεις στον απόηχο των εκλογών, έχουν ρίξει σκιές σε αυτό το μοντέλο. Οι διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό μιας νέας κυβέρνησης συνασπισμού ίσως τραβήξουν για πολύ και ίσως προκαλέσουν περισσότερες εκπλήξεις αλλά μέχρι τώρα, υποδηλώνουν ότι υπήρξε μια σημαντική μεταβολή στο πολιτικό περιβάλλον της Εσθονίας προς μια πιο συντηρητική, εσωστρεφή και σχεδόν εθνικιστική ατζέντα.

Είναι ενδεικτικό ότι, στην έναρξη των διαβουλεύσεων, τα τρία κόμματα είχαν μια μακρά συζήτηση για θέματα εξωτερικής πολιτικής που οδήγησε στην κοινή άποψη ότι η Εσθονία θα παραμείνει μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Αυτή η άσκηση ήταν απαραίτητη εξαιτίας της αυστηρά αντιευρωπαϊκής στάσης που έχει λάβει το EKRE στο παρελθόν. Πραγματικά, το κόμμα τώρα επιμένει ότι το ζήτημα τώρα της αποχώρησης από την ΕΕ, βρίσκεται έξω από το τραπέζι.

Το να συμπεριληφθεί το EKRE, είναι η πιο αμφιλεγόμενη πτυχή της διαδικασίας οικοδόμησης συνασπισμού. Ορισμένοι Εσθονοί σχολιαστές έχουν διατυπώσει επιχειρήματα υπέρ της συμμετοχής του: το EKRE θα ήταν πιο επικίνδυνο στην αντιπολίτευση, η ευθύνη της διακυβέρνησης θα βοηθούσε στο να εξομαλυνθεί το κόμμα, και δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει τους ανθρώπους -περίπου το ένα πέμπτο των ψηφοφόρων- που υποστήριξαν το κόμμα στις εκλογές. Επιπλέον, το EKRE κατέγραψε την μεγαλύτερη άνοδο στις εκλογές, αυξάνοντας το ποσοστό του στο 18% από το 8% του 2015.

Ωστόσο, οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι περισσότεροι Εσθονοί δεν επιθυμούν να δουν το EKRE στην κυβέρνηση. Οι κύριες διαχωριστικές γραμμές βρίσκονται μεταξύ ανοιχτών και κλειστών, φιλελεύθερων και συντηρητικών. Ωστόσο ακόμη και πολλοί άνθρωποι με μετριοπαθείς συντηρητικές αξίες, αντιπαθούν έντονα το EKRE. Την ίδια στιγμή, οι φιλελεύθερες πολιτικές δυνάμεις δυσκολεύονται να παράγουν ένα συναρπαστικό αφήγημα που συνδυάζει τον πατριωτισμό με τις φιλελεύθερες αξίες και το “άνοιγμα” στον κόσμο.

Ένας συνασπισμός του Κεντρώου Κόμματος, του EKRE, και του Pro Patria, θα μπορούσε να έχει σοβαρές επικίνδυνες συνέπειες. Πρώτον στην εξωτερική πολιτική, μια μικρή χώρα όπως η Εσθονία δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να υπερασπιστεί στενά τα εθνικά της συμφέροντα και να εμπλακεί σε διεθνή συνεργασία μόνο όταν αυτό έχει άμεσα, προφανή οφέλη. Αλλά τα ηγετικά μέλη του EKRE θαυμάζουν ανοικτά τον Αμερικανό πρόεδρο Donald Trump και έχουν υιοθετήσει την ρητορική του στη διεθνή συνεργασία. Η έμφασή τους σε εγωιστικά εθνικά συμφέροντα αποτυγχάνει να ισορροπήσει την αξία των ισχυρών δυτικών θεσμών στα μικρά κράτη, ιδιαίτερα σε ένα διεθνές περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αυξημένο ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων.

Οι Εσθονοί λαϊκιστές θέτουν το εύστοχο ζήτημα ότι οι πολιτικοί της χώρας τους θα μπορούσαν να κάνουν καλύτερη δουλειά για να καθορίσουν και να προστατεύσουν τις εθνικές τους θέσεις και τα συμφέροντα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο το EKRE φαίνεται να αμφισβητεί τη βασική πεποίθηση της ευρωπαϊκής πολιτικής της Εσθονίας-ότι δηλαδή μια ισχυρή και εύρυθμη λειτουργικά ΕΕ είναι ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντα της χώρας. Αυτή η πεποίθηση αντανακλάται στην τελευταία έρευνα-ευρωβαρόμετρο, η οποία διαπιστώνει ότι το 69% των Εσθονών πολιτών υποστηρίζουν την συμμετοχή στην ΕΕ.

Δεύτερον, ένας συνασπισμός που περιλαμβάνει το Κεντρώο Κόμμα και το EKRE απειλεί να αποσταθεροποιήσει την εσθονική πολιτική, περιορίζοντας τους ρωσόφωνους (που αντιστοιχούν στο ένα τέταρτο του πληθυσμού). Μέχρι στιγμής, οι περισσότεροι ρωσόφωνοι έχουν υποστηρίξει το Κεντρώο Κόμμα, ενώ κανένα από τα κόμματα της Εσθονίας δεν έχει αντιπροσωπεύει συγκεκριμένα τους ρωσόφωνους- μια κατάσταση που έχει βοηθήσει να εξομαλυνθεί η πολιτική αντιπαράθεση σε εθνικό επίπεδο. Αλλά το Κεντρώο Κόμμα τώρα όλο και περισσότερο χάνει την παραδοσιακή βάση στήριξής του μεταξύ των ρωσόφωνων, καθώς αντιτίθενται στις προσπάθειές του να σχηματίσει συνασπισμό με το EKRE.

Τέλος και πιο θεμελιωδώς, η άνοδος ενός κόμματος που είναι διάσημο για το ότι διατυπώνει ανοιχτά ρατσιστικές θέσεις έχει αμφισβητήσει την ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος, βάζει μια σκιά σε μια πολιτική τάξη που βασίζεται στην φιλελεύθερη δημοκρατία και στο κράτος δικαίου. Η Εσθονία δεν πρόκειται να γίνει μια δεύτερη Πολωνία -πολύ λιγότερο μια δεύτερη Ουγγαρία, όπου η άνοδος του ακροδεξιού λαϊκισμού έχει δημιουργήσει συστημικές προκλήσεις στο κράτος δικαίου. Η Εσθονία επωφελείται ακόμη από σημαντικό πολιτικό πλουραλισμό και τα συστημικά κόμματα κυριαρχούν στην πολιτική της ζωή. Ωστόσο ο συχνός λόγος μίσους και τα ρατσιστικά σχόλια από μέλη μιας κοινοβουλευτικής ομάδας, υποδηλώνουν ότι η αντοχή της δημοκρατικής της τάξης δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη. Ούτε μπορεί η σταθερότητα της εξωτερικής πολιτικής, εάν τα θεμέλιά της στους δυτικούς οργανισμούς και οι κοινές δημοκρατικές αξίες, αρχίσουν να διαβρώνονται.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://www.ecfr.eu/article/commentary_estonias_cold_conservative_spring

Πηγή: capital.gr