του Yaşar Yakış*
Μετάφραση: Σάββας Καλεντερίδης
Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας την εβδομάδα αυτή βρέθηκε σε επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία και συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Στη συνέντευξη τύπου που ακολούθησε της συνάντησης, οι δυο ηγέτες υπογράμμισαν τα θέματα που θεωρούσαν ως σοβαρά. Από τη συνάντηση δεν προέκυψε κάποια σοβαρή εξέλιξη, όμως αυτή η προσέγγιση είναι σε θέση να δώσει ώθηση στις σχέσεις των δύο χωρών.
Η επίσκεψη Τσίπρα στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, προκάλεσε περισσότερο το ενδιαφέρον από την ίδια τη συνάντηση κορυφής, γιατί ήταν η πρώτη επίσκεψη Έλληνα πρωθυπουργού στο Σχολή.
Η Σχολή άρχισε να λειτουργεί επίσημα το 1844 και έκλεισε το 1971, όταν το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε όλες οι ιδιωτικές θεολογικές σχολές που λειτουργούσαν στην Τουρκία, να υπαχθούν στα κρατικά πανεπιστήμια. Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης δεν δέχτηκε να υπαχθεί σε κάποιο πανεπιστήμιο και από τότε παραμένει κλειστή.
Η τουρκική κυβέρνηση δέχεται πολλές πιέσεις από ξένες χώρες για να ανοίξει ξανά η Σχολή, ειδικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 1998, το Κογκρέσο των ΗΠΑ, ψήφισε μια πρόταση, καλώντας την Τουρκία να ανοίξει εκ νέου τη Θεολογική Σχολή. Η ΕΕ επίσης ενέταξε το θέμα της επαναλειτουργίας της Σχολής στο πλαίσιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Οι πρόεδροι των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον και Μπαράκ Ομπάμα και η υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον, όταν επισκέφθηκαν την Τουρκία, έθεσαν επίσης το θέμα της επαναλειτουργίας της Σχολής . Εν τω μεταξύ, αν και υπάρχουν πότε πότε ενθαρρυντικές υποσχέσεις κάποιων πολιτικών προσώπων στην Τουρκία, αυτές δεν στάθηκαν αρκετές για να επαναλειτουργήσει ο Σχολή της Χάλκης.
Ο Τσίπρας δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι ο Ερντογάν του είπε πως δεν θα υπογραφεί καμία συμφωνία σ’ αυτή τη σύνοδο κορυφής. Δεν είναι ξεκάθαρο αν η αναφορά αυτή ήταν έκφραση παραπόνου ή αν χρησιμοποίησε αυτήν την φράση για να διατυπώσει αυτά που έχει το μυαλό του για την επόμενη σύνοδο κορυφής. Είπε ότι ελπίζει ότι έχει σημειωθεί πρόοδος στα δικαιώματα των Τούρκων που ζουν σε πόλεις της βόρειας Ελλάδας.
Ένα άλλο ζήτημα που αναφέρθηκε έμμεσα κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου ήταν το διεθνές καθεστώς του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Το θέμα αυτό είχε γίνει αντικείμενο σοβαρών αντεγκλήσεων μεταξύ της Τουρκίας και των χωρών της Αντάντ, κατά τις συνομιλίες που οδήγησαν στην Συνθήκη της Λοζάνης.  Η Τουρκία τότε, έστω και χωρίς να το θέλει πραγματικά, υποχρεώθηκε να δεχτεί  να παραμείνει στην  στην Κωνσταντινούπολη το Πατριαρχείο, υπό την προϋπόθεση ότι θα λειτουργεί ως εθνικός φορέας υπαγόμενος στο τουρκικό κράτος. αυτό έχει ως αποτέλεσμα, η Άγκυρα να μην αποδέχεται τον Οικουμενικό χαρακτήρα του Πατριαρχείου, επιμένοντας ότι είναι ένας εθνικός θρησκευτικός φορέας της Τουρκίας. Για το λόγο αυτό θέτει ως όρο, τα μέλη της Ιεράς Συνόδου και ο Πατριάρχης να είναι Τούρκοι πολίτες.
Ruhban Okulu’nun kapatılması ayrıca dolaylı yoldan Batı Trakya’daki (Yunanistan’ın kuzeyi) etkin Türk toplumunun hakları ve Atina’daki cami inşaatıyla da alakalı.
Ο Ερντογάν, στη συνέντευξη τύπου, είπε ότι η Τουρκία έδειξε την καλή της προαίρεση απέναντι στο Πατριαρχείο, αφού ο ίδιος ζήτησε τα ονόματα των υποψηφίων μελών της Ιεράς Συνόδου, για να τους χορηγηθεί κατ’ εξαίρεσιν η τουρκική υπηκοότητα και έτσι να μπορεί να λειτουργεί η Ιερά Σύνοδος.
Όσον αφορά την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, την συνέδεσε δια της πλαγίας, με τα δικαιώματα της τουρκικής κοινότητας στη Δυτική Θράκη και με την κατασκευή του τζαμιού στην Αθήνα.
Οι δύο ηγέτες αποφάσισαν να πραγματοποιήσουν την επόμενη συνάντησή τους στη Θεσσαλονίκη στη Βόρεια Ελλάδα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους η πόλη αυτή  επιλέχθηκε ως τόπος συνάντησης: Οι δύο χώρες σχεδιάζουν να ξεκινήσουν τακτικα ακτοπλοϊκά δρομολόγια μεταξύ της Σμύρνης και της Θεσσαλονίκης και να συνδέσουν την Κωνσταντινούπολη και τη Θεσσαλονίκη με σιδηρόδρομο. Ο Ερντογάν εξέφρασε επίσης την προσδοκία του για τη βελτίωση της κατάστασης των Ελλήνων πολιτών τουρκικής καταγωγής που ζουν στη Βόρεια Ελλάδα.
Η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης εγκαθίδρυσε μια ισορροπία στον τομέα των θρησκευτικών δικαιωμάτων μεταξύ των τουρκικής καταγωγής κατοίκων της Δυτικής Θράκης και των Ορθοδόξων Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης. Ενώ η Άγκυρα επιτρέπει στους Ορθόδοξους Έλληνες στην Κωνσταντινούπολη να επιλέγουν τους δικούς τους θρησκευτικούς ηγέτες, η Αθήνα αρνείται να αναγνωρίσει τον Μουφτή της τουρκικής κοινότητας, και διορίζει το δικό της Μουφτή. Μάλιστα, το 1990 διατάχθηκε η σύλληψη του εκλεγμένου Μουφτή Mehmet Emin Aga, με το της αντιποίησης αρχής του Μουφτή που είχε διορίσει το ελληνικό κράτος.
Εάν στην επόμενη σύνοδο κορυφής σημειωθεί πρόοδος σε αυτό το πολύπλοκο ζήτημα, θα έχει σίγουρα θετικές επιπτώσεις σε πολλά άλλα θέματα μεταξύ αυτών των δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ.

*Ο Γιασάρ Γιακίς είναι πρώην διπλωμάτης και πολιτικός και διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας. Θεωρείται από τους μετριοπαθείς πολιτικούς, με πολύ καλή προαίρεση και άποψη για την Ελλάδα. Το βιογραφικό του ΕΔΩ.
**Ο όρος “τουρκικός” που χρησιμοποιείται για τους μουσουλμάνους της Θράκης είναι του συγγραφέα του άρθρου και σε καμία περίπτωση η μετάφραση δεν σημαίνει και αποδοχή της από τον μεταφραστή και από το ιστολόγιο.
Πηγή: https://ahvalnews-com.cdn.ampproject.org/c/s/ahvalnews.com/tr/node/38622?amp