Αντώνης Στ. Στυλιανού    
Επ’ αφορμή της εναρκτήριας δήλωσης του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στα πλαίσια της 73ης Συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στις 25 Σεπτεμβρίου 2018, κρίνεται σημαντικό όπως αναλυθεί το μείζον ζήτημα που έθεσε ο κ. Γκουτέρες όσον αφορά στον ρόλο των νέων τεχνολογιών στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Αξίζει να σημειωθεί ότι, γενικά, η ομιλία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ εστιάστηκε σε δύο άξονες, ήτοι τις κλιματικές αλλαγές και τις νέες τεχνολογίες. Από το πλέον επίσημο βήμα του ΟΗΕ, ο Γενικός Γραμματέας έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, τα οφέλη που μπορούν να δημιουργήσουν αλλά και τις προκλήσεις που το διεθνές δίκαιο αντιμετωπίζει από την αλόγιστη ανάπτυξή τους.
Προεξέχουσας σημασίας κρίνεται η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, αν και σε επίπεδο διεθνούς δικαίου δεν υπάρχουν σαφείς κανόνες που να αφορούν στον έλεγχο τους. Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, υπάρχουν σημαντικά οφέλη από την ανάπτυξή τους, με συγκεκριμένες αναφορές στην ανάπτυξη των τεχνολογιών των επιστημών, των νέων ερευνητικών μεθόδων και των λύσεων που μπορούν να δώσουν στα προβλήματα που μαστίζουν την υφήλιο, όπως για παράδειγμα τη θεραπεία ασθενειών, την επίλυση ζητημάτων που αφορούν στον υποσιτισμό, τη διασύνδεση των επιχειρήσεων, της τεχνογνωσίας κ.ο.κ.
Μάλιστα, σημαντικότατη κρίνεται η επισήμανση ότι οι ραγδαία αναπτυσσόμενες τεχνολογίες της τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), του blockchain και της βιοτεχνολογίας έχουν τη δυνατότητα να «απογειώσουν» την υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDG) που έχουν τεθεί από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.
Η ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών πρέπει να συμβαδίζει, φυσικά, με ένα νομικό πλαίσιο που να διέπει τη χρήση τους σε τομείς που αφορούν στο διεθνές δίκαιο. Όπως επισημαίνει ο ΟΗΕ, οι νέες τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν από δίκτυα τρομοκρατών αλλά ακόμη και σε νέες τεχνικές πολέμου. Η χρήση, για παράδειγμα, της τεχνολογίας της τεχνητής νοημοσύνης για πολεμικούς σκοπούς αποτελεί μια από τις σύγχρονες ανησυχίες που εκφράζονται στο διεθνές δίκαιο. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο εμπειρογνώμονες από κράτη – μέλη του ΟΗΕ συναντήθηκαν τον Αύγουστο του 2018 στη Γενεύη για να συζητήσουν τις προϋποθέσεις χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης στον πόλεμο.
Είναι γεγονός ότι η τεχνολογία και η ανάπτυξή της ξεπερνούν τα χρονικά όρια που τίθενται σε διεθνές επίπεδο. Η ραγδαία ανάπτυξή τους έχει επωφελήσει ήδη τις διάφορες κοινωνίες σε μεγάλο βαθμό και η εκτίμηση είναι ότι θα αλλάξει άρδην τα δεδομένα όπως τα γνωρίζουμε σήμερα, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής μας και συμβάλλοντας στην περαιτέρω ανάπτυξη των ανθρώπινων κοινωνιών. Παραμένει, φυσικά, το ζήτημα της αλόγιστης χρήσης των νέων τεχνολογιών για σκοπούς πέραν της ανθρώπινης ανάπτυξης, γεγονός που ανησυχεί τον ΟΗΕ, που προσδοκά σε ένα κανονιστικό πλαίσιο που να απαγορεύει ή να θέτει όρους ως προς τη χρήση τους για σκοπούς πέραν της ειρηνικής ανάπτυξης.
*Λέκτορας Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL. BLaw (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.