Παρακολούθησα με πόνο καρδιάς το ντοκιμαντέρ που έκανε το BBC κατά τη διάρκεια εκείνων των θερμών ημερών σε σχέση με την τουρκική στρατιωτική επιχείρηση του 1974. Η Αμμόχωστος δεν είχε καταληφθεί ακόμα από τον τουρκικό στρατό. Αναδύονται καπνοί από τα βομβαρδισμένα κτήρια. Καθώς εγκαταλείπει την Αμμόχωστο και η τελευταία ελληνοκυπριακή στρατιωτική μονάδα, τα τουρκικά τεθωρακισμένα οχήματα εισέρχονται στην πόλη από την πίσω πόρτα.

 Ο κόσμος τους υποδέχεται με μεγάλη χαρά. Αγκαλιάζει και φιλάει τους στρατιωτικούς διοικητές. «Ήμασταν στα καταφύγια υπό πολιορκία και έριχναν βροχή πάνω μας όλμους οι Ελληνοκύπριοι, ενώ ελεύθεροι σκοπευτές μας πυροβολούσαν. Δεν μπορούσαμε να βγούμε στον δρόμο. Τώρα σωθήκαμε», λένε στον Άγγλο ανταποκριτή. Ένας Τουρκοκύπριος που μιλούσε καλά αγγλικά βγάζει τα εσώψυχά του: «Τους μέτρησα, μας έριξαν ακριβώς 125 όλμους. Μπορείτε να το διανοηθείτε;» Η ελληνοκυπριακή ένοπλη μονάδα που αποσυρόταν θέλει να περάσει μέσα από τις Βρετανικές Βάσεις αλλά οι Άγγλοι αξιωματούχοι δεν της το επιτρέπουν, λέγοντας ότι θα μπορούσε να τους χτυπήσει ο τουρκικός στρατός και ότι πρέπει να τις παρακάμψουν. Ο Άγγλος κινηματογραφιστής χτενίζει τα σοκάκια του Βαρωσιού που είχαν εκκενωθεί. Δεν ακούγεται άχνα. Ούτε κουδούνι, ούτε πόρτα. Οι άμαχοι Ελληνοκύπριοι, οι οποίοι πήραν τους δρόμους για να σώσουν την ζωή τους, ακόμα δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν το τρομερό σοκ που βίωσαν. «Μόλις είδαμε τα τανκς αφήσαμε όλα τα υπάρχοντά μας και φύγαμε, δεν μπορέσαμε να πάρουμε τίποτα μαζί μας», λένε. Ο ανταποκριτής Jonathan ρωτάει: «Αν οι Τούρκοι σας έλεγαν επιστρέψτε στα σπίτια σας και ζήστε εκεί, θα επιστρέφατε;» «Ποτέ. Μόνο άμα φύγουν εκείνοι θα επιστρέψουμε. Οι Τούρκοι είναι βάρβαροι. Σκότωσαν ακόμα και ηλικιωμένους», λένε. Ένας νεαρός Ελληνοκύπριος λέει: «Στο δικό μας χωριό σκότωσαν διακόσια άτομα». Δεν είναι εύκολο να παρακολουθήσει κανείς αυτό το ντοκιμαντέρ που είναι γεμάτο απελπισία, απόγνωση και πόνο. Αυτά δεν συνέβησαν κάπου μακριά, αλλά στη δική μου την πατρίδα. Άλλη μια ερώτηση προς τους Ελληνοκύπριους πρόσφυγες που έφευγαν: «Κατά τη γνώμη σας, οι Ελληνοκύπριοι θα προσπαθήσουν να ανακαταλάβουν αυτά τα εδάφη ή μήπως θα αποδεχτούν ότι εκεί υπάρχει τουρκικός έλεγχος;» «Όχι, οι νέοι θέλουν να πάρουν πίσω τα εδάφη τους». «Δηλαδή θα πολεμήσετε;» «Ναι!»

Ο ανταποκριτής του BBC υποβάλλει αυτό το ερώτημα και στον Γλαύκο Κληρίδη. Ο Κληρίδης παρακολουθεί την προέλαση του τουρκικού στρατού έχοντας μπροστά του έναν τεράστιο χάρτη της Κύπρου. «Κατά τη γνώμη σας, πώς είναι η κατάσταση κ. Κληρίδη;» Θεωρώ πολύ ενδιαφέρουσα την απάντηση που έδωσε. «Θα χρειαστεί να πολεμήσουμε πάνω στο βουνό», λέει, και συνεχίζει ως εξής: «Νομίζω ότι θα γίνει και χειρότερη η κατάσταση. Ακόμα δεν είδαμε το τέλος αυτής της τραγωδίας. Η δική μου εκτίμηση για την κατάσταση είναι ότι, παρά την απόφαση για κατάπαυση του πυρός που ανανεώθηκε, οι τουρκικές δυνάμεις που αποβιβάστηκαν στην Κύπρο συνεχίζουν να προελαύνουν για να καταλάβουν το σύνολο του χώρου κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφαιρώντας σιγά – σιγά το καμουφλάζ για τους λόγους της επέμβασής τους».

«Εννοείτε ότι θα μετατρέψουν την Κύπρο σε κομμάτι της Τουρκίας;»
«Θα μετατρέψουν την Κύπρο σε τουρκική αποικία στον 20ό αιώνα και θα θέσουν το 80% του ελληνοκυπριακού πληθυσμού υπό τον ζυγό του 18% του τουρκοκυπριακού πληθυσμού».
«Αν οι Τούρκοι το κάνουν αυτό, αν επιχειρήσουν να πάρουν το σύνολο του νησιού, δεν υπάρχει κάτι που θα μπορέσετε να κάνετε γι’ αυτό, έτσι δεν είναι;»
«Μπορεί να καταλάβουν στρατιωτικά ολόκληρο το νησί. Αλλά αυτή η κατοχή δεν θα γίνει παίρνοντας όλους μας αιχμάλωτους. Θα πολεμήσουμε. Και θα έρθει η στιγμή που ο κ. Ετζεβίτ δεν θα μπορεί να χρησιμοποιεί τα τεθωρακισμένα του οχήματα, διότι θα πολεμήσουμε οπωσδήποτε πάνω στα βουνά!»
«Μιλάτε για ανταρτοπόλεμο;» «Μιλώ για έναν μακροχρόνιο αγώνα που θα διεξαχθεί από πάνω στα βουνά».
«Δηλαδή, αυτό που λέτε είναι ότι σε περίπτωση που δεν αποσυρθούν σε σημαντικό βαθμό είναι πολύ απίθανο να εξευρεθεί μια ειρηνική λύση και θα συνεχίσει ο πόλεμος;»
«Αυτό ακριβώς λέω. Αν δεν αποσυρθούν, ο σκοπός τους είναι να αφήσουν στους Ελληνοκύπριους μια τόσο άγονη περιοχή που να αναγκαστούν να μεταναστεύσουν σιγά – σιγά για να μπορέσουν να ζήσουν. Έτσι θα μετατρέψουν την Κύπρο σε τουρκικό νησί».
Ο Jonathan υπέβαλε μιαν τελευταία ερώτηση στον Κληρίδη: «Ποιο είναι το πιο ισχυρό σας συναίσθημα αυτή τη στιγμή;»
«Αυτή τη στιγμή το πιο ισχυρό μου συναίσθημα είναι η απέχθεια», είπε. «Απέχθεια για τις χώρες που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, αλλά αντί να το πράξουν αυτό κάθισαν και πέρασαν μόνο αποφάσεις που ικανοποιούν τον εαυτό τους».
Κατέγραψα αυτή τη συνέντευξη παρακολουθώντας το ζωντανό ντοκιμαντέρ. Δεν ξέρω αν υπάρχει και μέσα στα βιβλία. Αυτό που προκάλεσε περισσότερο το ενδιαφέρον μου είναι εκείνο που είπε ο Κληρίδης. «Θα πολεμήσουμε, θα πολεμήσουμε στα βουνά», λέει. Αυτά ήταν τα συναισθήματα που ένιωθαν την πρώτη στιγμή και οι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τα χώματά τους. Και εκείνοι είπαν «θα πολεμήσουμε». Όμως, δεν έγινε κάτι τέτοιο. Δεν θα μπορούσε να γίνει άλλωστε. Δεν θα μπορούσαν να πολεμήσουν. Δεν είχαν πίσω τους μεγάλες δυνάμεις. Νομίζω ότι αυτό ήταν το μεγαλύτερο λάθος του Μακάριου, ο οποίος δεν θεωρούσε πιθανό ότι θα μπορούσε ποτέ να έκανε μια τέτοια απόβαση στο νησί ο τουρκικός στρατός.

Κοιτάξτε πού φτάσαμε τώρα, 44 χρόνια μετά από τότε. Εκείνοι που έχασαν τα σπίτια και τα χώματά τους δεν μπόρεσαν να επιστρέψουν ξανά εκεί. Η εισβολή και η κατοχή μονιμοποιήθηκε. Όμως, δεν νομίζω ότι θα μείνει έτσι για πάντα. Είναι θλιβερό και προκαλεί πόνο και ανησυχία να θυμάται κανείς το 1974. Τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν δεν είναι τέτοια που μπορούν να παραγραφούν. Ελπίζω ότι τα αισθήματα μίσους και εκδίκησης θα νικηθούν από την αγάπη για την ειρήνη. Πότε η τουρκική πλευρά, η οποία ζει μέσα στον διαρκή φόβο της ψύχωσης επειδή υπερισχύει το αίσθημα της ενοχής και ζητά εγγυητές, θα μπορέσει να ξεπεράσει αυτό τον φόβο; Μόνο όταν παραδώσει στην άλλη πλευρά αυτό που δικαιούται!

Πηγή: http://politis.com.cy/article/egklimata-pou-den-mporoun-na-paragrafoun