Γειά σας, αγαπημένοι μου φίλοι και φίλες,

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!

Σήμερα το θέμα μας θα είναι τι άλλο; ο εορτασμός του Πάσχα στην μακρυνή Φλόριντα. Σαν πρώτη παρατήρηση που έχω να κάνω είναι ότι δεν έχω να σας πώ τίποτα αλλιώτικο από αυτό που συμβαίνει στην πατρίδα μας. Είτε βρισκόμουνα στον Αγ. Δημήτριο της Αγ. Παρασκευής, που είναι η ενορία μου, για Πάσχα είτε στον Αγ. Μάρκο εδώ που βρίσκομαι, είναι ένα και το αυτό. Η μόνη διαφορά είναι το μέγεθος των εκκλησιών, κάτι αντίστοιχο σε κάποιο βαθμό με το μέγεθος των δύο χωρών. Κυρίως όμως έγκειται και στο γεγονός ότι οι εδώ εκκλησίες απευθύνονται σε πολύ μεγαλύτερη έκταση ενορίας σε σχέση με αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας, όπου σχεδόν σε κάθε γειτονιά υπάρχει και ένας ναός.  

Τα εγκώμια του Επιταφίου, όπως και το «Χριστός Ανέστη» έψαλλε όλο μαζί το εκκλησίασμα, από ιλλουστρασιόν βιβλιαράκια, που είχαν φροντίσει οι υπεύθυνοι του ναού να μοιράζουν σε κάθε προσερχόμενο. Ήταν γραμμένα σε τρείς στήλες, στα ελληνικά, επίσης στα ελληνικά αλλά με εγγλέζικο αλφάβητο (για όσους δυσκολευόντουσαν ή δεν γνώριζαν την ελληνική γλώσσα) και στα αγγλικά. Τα πολύ αγαπητά στον λαό αυτά μικρά τροπάρια, ψαλλόντουσαν εκ περιτροπής στα ελληνικά και στα αγγλικά ανά δεύτερο. Κατά το βράδυ της Αναστάσεως και λίγο πριν την Ανάσταση ένας από τους ιερείς στάθηκε μπροστά από την Ωραία Πύλη και αφού πλησίασαν τρείς γυναίκες, ανακοίνωσε στο εκκλησίασμα την μεταστροφή τους στην Ορθοδοξία από την Πρεσβυτεριανή εκκλησία η μία και από την Καθολική οι άλλες δύο. Όλο το εκκλησίασμα μαζί είπε όρθιο το Πάρερ Ημών, έγινε ένα τελετουργικό που δεν μπορώ να το ερμηνεύσω και ούτε έβλεπα πολύ καλά λόγω πολυκοσμίας, και συνεχίστηκε κανονικά η θεία Ακολουθία. 

Υπήρχε μεγάλη ευταξία και πραγματική μυσταγωγία, όπως εξάλλου συμβαίνει και τις απλές Κυριακές, τηρώντας κατά γράμμα το τελετουργικό της εκκλησίας μας, όπως για παράδειγμα να γονατίζουν οι πάντες όταν ο ιερέας λέει «Τα σα εκ των σων σοι προσφέρομεν….». Θα πρέπει όμως να πω, ότι υπάρχει πρόβλεψη επ’αυτού στα καθίσματα, ώστε να διευκολύνεται το εκκλησίασμα. Και  πρέπει ακόμα να προσθέσω για την ηθική προσέγγιση του θέματος, ότι στο εκκλησίασμα περιλαμβάνονται από απλοί μέχρι και πολύ επώνυμοι διαπρεπείς επιστήμονες ομοεθνείς μας. Ανάμεσα σ αυτούς μπορώ να αναφέρω έναν καρδιολόγο με πολύ μεγάλο όνομα στην περιοχή, τον κ. Θωμά Μπαρτζώκη (Dr. Thomas Bartzokis), απόφοιτο του Harvard Medical School, ειδικευμένο στα Καρδιαγγειακά Νοσήματα (Cardiovascular Disease). Επίσης τον συνεργάτη του, νεότερης ηλικίας και ομοίως απόφοιτο του ιδίου πανεπιστημίου, κ. Στέφανο Ζερβό (Dr. Stephen Servoss), τον οδοντίατρο Dr. Thomas Copulos, κάποιον Καθηγητή Πανεπιστημίου που δεν συγκράτησα το όνομά του, αλλά όπως μου είπαν όλοι κρέμονται από τα χείλη του όταν κάνει τις ομιλίες του και πολλοί-πολλοί άλλοι.

Θα σταθώ για λίγο ακόμα στον ιατρικό κόσμο της περιοχής, για να σας αναφέρω κάτι που με έχει εντυπωσιάσει από το παρελθόν.  Σε προηγούμενες επισκέψεις μου είχα δεί τον Dr.Paul Christakis να διακονεί στο ιερό της εκκλησίας την ώρα της θείας λειτουργίας και αυτό μου είχε προξενήσει εντύπωση. Επρόκειτο για έναν παιδίατρο περί τα εξήντα του χρόνια με περισσότερα από δέκα παιδιά. Αυτή τη φορά τον είδα να έχει χειροτονηθεί ιερέας και να ιερουργεί μαζί με τους υπόλοιπους ιερείς. Ο αδελφός του είναι επίσης γιατρός με έντονη παρουσία στην εκκλησία και προέρχονται από ιατρική διαπρεπή οικογένεια. Στο πόδι του στην διακονία υπάρχει σήμερα ένας άλλος νεότερος γιατρός που μοιάζει να ακολουθεί τα χνάρια του. Γενικά η αίσθηση της διακονίας και του επιτρόπου μιάς εκκλησίας εδώ πέρα διαφέρει αρκετά από αυτή που έχουμε εμείς στο νού μας της απλής εκκλησάρισσας και του απλού επιτρόπου. Δεν ξέρω πώς διάγει τον βίο του το εκκλησίασμα, πάντως η εικόνα που δείχνει με την παρουσία του στην εκκλησία, είναι αυτή του μεγάλου σεβασμού προς την παράδοση του έθνους μας.

Το θέμα που θα μπορούσα να πω ότι χωλαίνει, με πολύ επιφύλαξη στην κρίση μου, είναι εκείνο της ψαλτικής τέχνης. Υπάρχει μιά χορωδία ψαλτών με αρκετά πρόσωπα που εναλλάσονται και κατά την άποψή μου μοιάζουν μάλλον ερασιτέχνες. Υπάρχουν όμως αρκετοί νέοι, μεγαλύτερης ηλικίας και αρκετά προχωρημένης που προσφέρονται για την ανάγνωση των ιερών κειμένων.

Εκκλησιαστική γλώσσα

Ένα άλλο θέμα που μου έκανε τρομερή εντύπωση και δεν το άφησα να περάσει απαρατήρητο είναι και το εξής. Όταν ακούς τους ιερείς να ψέλνουν και κλείσεις τα μάτια σου, δεν καταλαβαίνεις ότι βρίσκεσαι σε ξένη χώρα. Νομίζεις ότι βρίσκεσαι στην εκκλησία της γειτονιάς σου. Ο ορθός λόγος, η άρθρωσή του, ο τονισμός, η εκφορά του, έχουν τέτοια αρτιότητα  που δεν διακρίνεις καμία ξένη προφορά ανθρώπου, ο οποίος μπορεί να μην έχει πατήσει ποτέ το πόδι του στην Ελλάδα. Αν τώρα με το ίδιο πρόσωπο πιάσεις ελεύθερη συζήτηση μαζί του στην ελληνική γλώσσα, καταλαβαίνεις από την πρώτη στιγμή ότι η ελληνική είναι η δεύτερή του γλώσσα, στην οποία και δυσκολεύεται κάπως να εκφραστεί. Σε σχετική ερώτηση, δόθηκε η εξής απάντηση: «Μα Κυρία μου, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι την σωστή ελληνική γλώσσα την μαθαίνουμε στην εκκλησία. Για τα άλλα παρακαλούμε διορθώστε μας».

Αυτό με έκανε να αναλογιστώ την συμβολή της εκκλησιαστικής γλώσσας στην ακέραιη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας, για την αλλοίωση της οποίας με επίσημες κρατικές παρεμβάσεις  όλο και περισσσότεροι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας μας εκφράζουν την ανησυχία τους.

Αναζήτησα και απλά υπενθυμίζω λόγια μεγάλων Ελλήνων για την διατήρηση της γλώσσα μας:

Ο Οδυσσέας Ελύτης στο αριστούργημά του ”Άξιον Εστί” γράφει: «Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική.  Το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου… Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου… Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου με τα πρώτα λόγια του Ύμνου…..»

Ο Νικ. Βρεττάκος στη συλλογή του ”Εκκρεμής δωρεά” γράφει: «Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως θα ελιχθώ προς τα πάνω όπως ένα ρυακάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν ανάμεσα στους γαλάζιους δρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική».

Ο Στέλιος Ράμφος στο βιβλίο του ”Στάσιμα και έξοδος” γράφει: « Οι Ρώσοι άφησαν την ”αγία γλώσσα” τους και τη γραφή τους ανέπαφες, οι Άραβες ούτε διανοούνται αλλαγή, οι Εβραίοι νεκρανάστησαν τη βιβλική τους διάλεκτο, οι Κινέζοι δεν θίγουν τα πατροπαράδοτα ιδεογράμματα, που θεωρούν αναπόσπαστο τμήμα της ιστορικής τους ταυτότητας, οι Ινδοί επίσης χρησιμοποιούν την δική τους παραδόσιμη γραφή, οι ιλιγγιωδώς αναπτυσσόμενοι Ιάπωνες δεν αγγίζουν την περίπλοκη γραφή τους… Μόνο εμείς στη βαθιά κρίση ταυτότητας που υφιστάμεθα και τη μανία αυτοκαταστροφής που μας έχει καταλάβει, αρνούμεθα ως ”αχθοφόροι μεγάλου ονόματος” την προγονική κληρονομιά και υπονομεύουμε τη γλώσσα μας, αδιαφορώντας εάν έτσι παίρνουμε δρόμους, οι οποίοι μπορεί να αποδειχθούν χωρίς επιστροφή».

Μελανή τραγωδία με ιερέα

Επειδή το κακό πολύ συχνά μπλέκεται με το καλό και μάλιστα εκεί που δεν το φαντάζεται κανείς, θα σας πάω πίσω σε μιά παλαιότερη ιστορία με έναν ιερέα που έγραψε μελανή σελίδα στην ιστορία του ως άνω ναού. Κάποιος ιερέας της εκκλησίας του Αγ. Μάρκου μερικά χρόνια πριν, αφού τελείωσε την θεία λειτουργία στάθηκε μπροστά στο ιερό βήμα και απευθυνόμενος στο εκκλησίασμα είπε: «Με βλέπετε για τελευταία φορά. Έχω εμπλακεί σε ερωτική ιστορία. Παρατάω εκκλησία και σπίτι και πάω να ζήσω με την γυναίκα που αγαπώ». Όντως αποχώρησε και αποσχηματίστηκε.  Είχα δεί μερικές φορές αυτόν τον ιερέα σε προηγούμενη επίσκεψή μου εδώ πέρα. Έμοιαζε 45άρης, ήταν δεινός ιεροκήρυκας, αλλά δεν έβγαζε πνευματικότητα. Ήταν παντρεμένος και είχε τρία παιδιά. Η σύζυγός του εργαζόταν στο FAU (Florida Atlantic University), ένα πολύ καλό πανεπιστήμιο της περιοχής, η οποία και συνέχισε με τα παιδιά της να εκκλησιάζεται στον Ι.Ν. του Αγ. Μάρκου. Ενάμιση χρόνο μετά τον αποσχηματισμό του, ο ιερέας επιστρέφοντας στο σπίτι που έμενε με την ασιάτισσα ερωμένη του και την κόρη της από προηγούμενο γάμο, βρήκε και τις δυό γυναίκες αυτοκτονημένες μέσα στο ίδιο τους το σπίτι! Δεν αποδόθηκε καμία ευθύνη στον ίδιον για την τραγωδία και σήμερα λένε ότι εργάζεται σε κάποια υπηρεσία κοινωνικής πρόνοιας. Το θέμα μιλάει από μόνο του, προκαλεί θλίψη, αλλά ο καθένας μας ας κάνει την ενδοσκόπησή του.

Billy Graham (Ευαγγελιστής)

Θα μεταφερθούμε τώρα για λίγο στους Ευαγγελιστές με αφορμή τον πρόσφατο θάνατο του επικεφαλής Αμερικανού Πάστορα  Μπίλλυ Γκράχαμ (Billy Graham). Πέθανε τον περασμένο Φεβρουάριο (21/2) σε ηλικία 99 ετών. Χαρακτηρίστηκε ως ένας από τις εμβληματικότερες μορφές του σύγχρονου Προτεσταντισμού και ένας από τους πιό διάσημους ιεροκήρυκες του 20ου αιώνα. Υπήρξε έμπιστος σύμβουλος, πνευματικός καθοδηγητής και με μεγάλη επιρροή σχεδόν σε όλους τους Προέδρους της Αμερικής των τελευταίων 60 ετών, από τον Τρούμαν μέχρι τον Ομπάμα. Συνήθιζε να παίζει γκολφ με τον Αϊζενχάουερ και βοήθησε τον Μπους τον νεότερο να ξεπεράσει τον αλκοολισμό, ο οποίος ήταν φίλος του γιού του Φράνκλιν Γκράχαμ (Franklin Graham) με παρόμοια συμπεριφορά και συνεχιστής του σήμερα. Είναι ο μοναδικός θρησκευτικός ηγέτης που η η σορός του τοποθετήθηκε ακόμα και στο Καπιτώλιο και παρέμεινε για 10 ημέρες μέχρι να ταφεί.

Είναι γνωστό ότι οι Ευαγγελιστές στις ΗΠΑ αποτελούν την κυρίαρχη σήμερα εκδοχή του Προτεσταντισμού με μεγάλη οικονομική και πολιτική ισχύ, ενώ το ποσοστό τους εκτιμάται πάνω από το 25% του πληθυσμού. 

Δεν θα είχα κανένα λόγο να αναφερθώ στο θέμα, αν δεν γνώριζα ότι το σύνταγμα της χώρας επιτρέπει την ελεύθερη άσκηση της θρησκείας, αλλά απαγορεύει ρητώς την οποιαδήποτε άσκηση θρησκευτικής εξουσίας. Οπότε το ερώτημα που παραμένει αναπάντητο είναι πώς η συνταγματική απαγόρευση συνάδει με τον σφιχτό εναγγαλισμό του επικεφαλής με τους Προέδρους.

Εκδήλωση αποστράτων αεροπόρων

Σε διοργανωμένη εκδήλωση αποστράτων αξιωματικών της Αεροπορίας την Πέμπτη 5/4 και ενώ ο κύριος ομιλητής διάβαζε γραπτό κείμενο, υπήρξαν έντονες αντιδράσεις παρευρισκομένων με αποτέλεσμα να αμαυρωθεί και να διακοπεί η εκδήλωση. Ο λόγος της αντίδρασης ήταν ότι ο ομιλητής ανέφερε την λέξη -Θεός- (επίκληση God bless….) και μάλιστα περισσότερες από μία φορά. Την επόμενη μέρα ο απόστρατος ομιλητής εμφανίστηκε στην τηλεόραση με τον δικηγόρο του λέγοντας ότι έχει στραφεί νομικά εναντίον αυτών που δημιούργησαν τα επεισόδια, εναντίον της διοργανώτριας αρχής και οποιουδήποτε άλλου ευθύνεται για το θέμα. Δεν παρακολούθησα το θέμα στις λεπτομέρειές του, όμως η ουσία είναι αυτή που αναφέρω. Σημειώνω ακόμα ότι ο αριθμός των Αμερικανών που αυτοχαρακτηρίζονται ως αγνωστικιστές, ως άθεοι, εκτιμάται γύρω στο 15%.

”Η άλλη όψη του φεγγαριού”

“Opα”, “Mykonos“, “Eros“, “To Kyma“ είναι μερικά ονόματα  ελληνικών μαγαζιών που προσφέρουν φαγητό και διασκέδαση στην Φλόριντα. Και σε ότι αφορά το φαγητό, όλα καλά. Προσφέρουν καλό ελληνικό φαγητό σε αμερικάνικες μερίδες και με σχετικά προσιτές τιμές για τους εδώ. Σε ότι αφορά όμως την διασκέδαση, τα πράγματα μπερδεύονται λίγο, γιατί ξεφεύγουν από το καθαρά ελληνικό και πάνε στο Τουρκομπαρόκ.

Όλες οι διαφημίσεις τους προβάλλουν ως τοπ διασκέδαση το Belly–Dancing, τον χορό της κοιλιάς δηλαδή, από αρτίστες αμφιβόλου ποιότητας και αισθητικής που χορεύουν κυκλοφορώντας ανάμεσα στα τραπέζια. Πίστα δεν υπάρχει. Όσοι άνθρωποι μερακλωθούν και θελήσουν να χορέψουν, θα πρέπει υποχρεωτικά να ανεβούν πάνω στο τραπέζι τους. Ελεύθερος χώρος δεν υπάρχει ούτε ανάμεσα στα τραπέζια. Οι σερβιτόροι και ιδιαίτερα οι σερβιτόρες πρέπει κι αυτές αναγκαστικά να χορεύουν τον χορό της κοιλιάς για να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους. Μερικές μάλιστα νεαρές μεν επαγγελματίες δε, όταν κρίνουν ότι πρέπει να ανεβάσουν λίγο την ατμόσφαιρα, ανεβαίνουν οι ίδιες πάνω στα τραπέζια ρίχνουν μερικά κουνήματα και ξανακατεβαίνουν για να συνεχίσουν το σερβίρισμα.

Όσο για την μουσική, είναι φυσικά ανάλογη με αυτή που απαιτεί το είδος του χορού. Για καλαματιανά, νησιώτικα και τσάμικα δεν μιλάμε. Για τσιφτετέλια όμως, άλλο τίποτα. Κι έτσι για ποικιλία παίζεται και κανένα ζεϊμπέκικο, που κι αυτό θα πρέπει να χορευτεί στο επί τόπου, δηλαδή με κινήσεις μόνο των χεριών. Αν κλείσεις τα μάτια σου, θα νομίσεις ότι είσαι σε σκυλάδικο της εθνικής οδού. Γιατί ως προς το ντεκόρ, δεν μπορώ να παραπονεθώ. Και τα βαρέλια του τα είχε, και τις νησιώτικες τοιχογραφίες του τις είχε, και αρκετό γαλάζιο χρώμα είχε, ακόμα και εικόνες της εκκλησίας μας είχε κρεμασμένες στον τοίχο και πολύ ελληνικό χρώμα είχε γενικά.

Σε παρατήρησή μου ότι το Belly-Dancing δεν είναι της ελληνικής κουλτούρας, η απάντηση ήταν ότι αν στον Έλληνα επιχειρηματία, που ίσως και να είναι ο ίδιος σε όλα τα μαγαζιά, το είδος αυτό του χορού φέρνει πράσινο δολλάριο, πολύ λίγο θα σκεφτεί αν ανήκει ή όχι στην παράδοσή μας. Άντε τώρα ν’ αλλάξεις την γνώμη του μέσου Αμερικανού, ο οποίος μάλιστα προχωράει και παραπέρα κάνοντας συνειρμούς με οθωμανικές πρακτικές. Είναι fun θα σου πει απλά και δεν θα νοιαστεί για παραπέρα, είναι ωραίο, είναι διασκεδαστικό δηλαδή. Θα έχει όμως απόλυτα άδικο;

Συμπέρασμα

Αδυνατώ να συνθέσω όλες τις παραπάνω αντιθέσεις και να καταλήξω σε ένα συγκεκριμένο συμπέρασμα, δεδομένου μάλιστα ότι πίσω από τις καταγραφές μου υποκρύπτονται θέματα μεγάλης ουσιώδους σημασίας. Στέκομαι απέναντί τους με σκεπτικισμό, διεισδυτικό πνεύμα και διερευνητική διάθεση. Επιθυμώ πάντως να διευκρινίσω ότι προσπαθώ να καταγράφω με απόλυτη ακρίβεια ότι το δικό μου μάτι βλέπει και ότι η δική μου αντίληψη αφομοιώνει, πάντα μέσα στον μικρόκοσμο στον οποίο κινούμαι. Τέλος, εκείνο, που θεωρώ βέβαιο είναι ότι οι ομοεθνείς μας εδώ πέρα ζώντας σε μία χώρα που αποτελεί μωσαϊκό εθνοτήτων, θα συνεχίσουν να τηρούν με ευλάβεια τις ελληνικές παραδόσεις μας και για ένα πολύ μακρυνό μέλλον που μπορώ να εκτιμήσω θα συμπορεύονται με την Ορθοδοξία.

Με την ευχή να μην μετανοήσουν όλοι μαζί οι ισχυροί όταν θα είναι πολύ αργά για την Συρία και για όλους μας,

Η φίλη σας η Φρίντα