Ελλάδα
, Οικονομική Κρίση
13 Ιουνίου 2017
Μας αρέσει η “ρήτρα ανάπτυξης”;
Μια “ρήτρα ανάπτυξης” δεν είναι ούτε απολύτως καλή ούτε απολύτως κακή. Το πόσο καλή ή κακή είναι “φαίνεται από τη νεκροψία”, δηλαδή όταν ενεργοποιηθεί ή όταν συσσωρευθούν τα αποτελέσματά της. Ας πούμε, το πρόβλημα με τον Ισημερινό το 2008 ήταν αποτέλεσμα μιας ρήτρας ανάπτυξης. Στην αναδιάρθρωση του χρέους του 2000 μπήκε στα νέα ομόλογα ρήτρα ανάπτυξης – το μέγιστο ποσοστό του upside της ανάπτυξης πήγαινε στους πιστωτές.Έλα μου ντε που το πετρέλαιο από $10/βαρέλι το 2000 βρέθηκε στα $150/βαρέλι το 2007-08 και η εκουατοριάνικη οικονομία δούλευε για τους πιστωτές. Αντίστοιχες περιπτώσεις έχουμε πολλές στη Λατινική Αμερική. Άλλως τε και τα δικά μας ομόλογα μετά το PSI έχουν ρήτρα ανάπτυξης. Θα μπορούσαν να φθάσουν μέχρι 4.6% (από 3% που είναι τώρα) – ευτυχώς (!!!) δεν αναπτυσσόμεθα.
Οι ρήτρες είναι σαν τους σερβομηχανισμούς. Καλές και άγιες για να επαναφέρουν στο “επιθυμητό σημείο” περιορισμένες αποκλίσεις. Δυνητικά καταστροφικές όμως σε μεγαλύτερες αποκλίσεις – γιατί μεγεθύνουν αντί να απορροφούν το πρόβλημα.
Ο πρωθυπουργός σήμερα στο Υπουργικό Συμβούλιο μετέφερε ότι διεκδικεί ρύθμιση του χρέους με ρήτρα ανάπτυξης – τη νέα γαλλική φόρμουλα που μας έφερε ο ΛεΜερ. Είναι άριστη λύση εάν η Ελλάδα δεν βγει στις αγορές τα επόμενα “νι παραγοντικό” χρόνια. Τι γίνεται όμως εάν η χώρα πρόκειται να βγει πλήρως στις αγορές – δηλαδή χρόνος μπαίνει, χρόνος βγαίνει πρέπει να αντλεί τουλάχιστον 12% του ΑΕΠ της από τις αγορές; [Σημείωση: το Σύνολο Χρηματοδοτικών Αναγκών, ΣΧΑ, θα είναι 15% – αργότερα 20% – και με πρωτογενές πλεόνασμα 3.5% οι πρόσθετες ανάγκες είναι 11.5% μέχρι το 2022, 12.5%-13% μέχρι το 2028, και 17.5%-18% μετά].
Η ενεργοποίησή της ρήτρας (μη πληρωμή υποχρεώσεων προς τους θεσμικούς δανειστές) μειώνει το ΣΧΑ για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, όμως για το υπόλοιπο είναι σήμα αδυναμίας πληρωμής και στέλνει το ρίσκο στα ουράνια. Υπάρχει ο κίνδυνος (κατά τη γνώμη μου, βεβαιότητα), κάθε ενεργοποίηση να αποκλείει τη χώρα από τις αγορές για περίοδο τριών ετών τουλάχιστον.
Τα παραπάνω είναι τα “τεχνικά”. Υπάρχουν και τα ουσιαστικά, σχετικά με το χρέος. Εξαρτάται από τις ειδικές προβλέψεις της ρήτρας ανάπτυξης. Υψηλές πληρωμές με υψηλή ανάπτυξη, καταλήγουν σε σκηνικό ανάλογο του Ισημερινού – η ανάπτυξη πληρώνει το χρέος. Περιορίζεται δηλαδή η παρεμβατική δυνατότητα του δημοσίου προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης (ας πούμε, δημόσιες επενδύσεις για μεγάλα έργα υποδομών). Ενώ παρέχει “διαχειριστική σταθερότητα” γίνεται αντιαναπτυξιακό μέτρο. Σε περίπτωση ενεργοποίησης της “χαριστικής περιόδου”, ο τρόπος επιστροφής σε τροχιά έχει σημασία. Πληρωμή των αναβληθεισών υποχρεώσεων με την επιστροφή στην ανάπτυξη είναι βαρίδι. Μετάθεσή τους στο απώτερο μέλλον προσθέτει χρέος, πέραν του κόστους.
Εάν οι μελέτες βιωσιμότητας χρέους είναι στον αέρα με τις προβλέψεις ανάπτυξης για 40 χρόνια, η ρήτρα ανάπτυξης βάζει πρόσθετες παραμέτρους αβεβαιότητας. Μπορεί να (φαίνεται πως) λύνει το αδιέξοδο, όμως μπορεί να καταλήξει σε διαιώνιση της εξάρτησης από τους θεσμούς και βαρίδι της ανάπτυξης.
Σε κάθε περίπτωση, η συμπερίληψη ρήτρας ανάπτυξης στη βεντάλια των μέτρων για το χρέος, προϋποθέτει την αποδοχή από τους δανειστές μιας κατάστασης η οποία είναι δυνατόν να μη μπορεί να περιορισθεί και άρα ανάληψη άγνωστων μελλοντικών υποχρεώσεων. Αυτό εξηγεί τη (δικαιολογημένη) αρνητική αντίδραση Σόιμπλε – είναι κάτι για το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να πάρει έγκριση κοινοβουλίου.
Να θυμίσω πως στο πακέτο των μέτρων ελάφρυνσης των υποχρεώσεων για το χρέος, εκτός των βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων, υπάρχουν και τα μακροπρόθεσμα. Αυτά αφορούν κυρίως μηχανισμό που θα λαμβάνει μέτρα όταν η συγκυρία το επιβάλει – ας πούμε σε περιβάλλον πανευρωπαϊκής ύφεσης, υψηλών επιτοκίων, ή άλλης κρίσης. Θα προσδιοριστεί κάποια στιγμή το 2018. Οι εταίροι ήδη “φροντίζουν” για την ενδεχόμενη στραβή. Η ρήτρα ανάπτυξης προσφέρει μόνον το πρόσχημα για να αποφασιαθεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Γνώμη μου είναι, πως μπορεί μεν να φέρει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα, όμως διώχνει τις αγορές (τουλάχιστον βάζει στους επενδυτές ένα πρόσθετο κίνδυνο που θα χτυπήσει στα spreads).
Ένα τελευταίο. Οι Γάλλοι, ανεξαρτήτως απόχρωσης της κυβέρνησής τους, είναι φοβεροί κρατιστές και τα προβλήματα (των άλλων) επιχειρούν να τα λύσουν σπρώχνοντάς τα κάτω από το χαλί – με ηγεμονικό τρόπο όμως. Θυμίζω τη “γαλλική φόρμουλα” μετακύλισης ομολόγων του Μαίου-Ιουνίου 2011. Η πρόταση αύξανε το χρέος και μας έσωσε η Moody’s δηλωνοντας πως ακόμη και αυτό θα το θεωρήσει “πιστωτικό γεγονός”.
Η ρήτρα ανάπτυξης είναι ταμάμ για προπαγανδιστική εκστρατεία. Δεν είναι σίιγουρο αν είναι εισιτήριο πρώτης θέσης στον Τιτανικό.
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις που αφορούν τα εθνικά θέματα, τις διεθνείς σχέσεις, την εξωτερική πολιτική, τα ελληνοτουρκικά και την εθνική άμυνα.
Ακολουθήστε το infognomonpolitics.gr στο Facebook
Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Facebook
Ακολουθήστε τον Σάββα Καλεντερίδη στο Twitter
Εγγραφείτε στο κανάλι του infognomonpolitics.gr στο Youtube