Η πορεία προς την αλλαγή του τουρκικού πολιτεύματος αγγίζει και τις ευρωπαϊκές χώρες. Άλλες λίγο, άλλες πολύ και άλλες καθόλου.
Για παράδειγμα, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει χρειαστεί να ανησυχήσει μέχρι τώρα για το ενδεχόμενο να μεταφερθεί η έντονη και θορυβώδης προεκλογική εκστρατεία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), ήτοι του κυβερνώντος κόμματος, εντός των δικών του συνόρων. Ίσως συμβεί στο μέλλον. Πάντως, έως τώρα, μάλλον δικαιώνονται οι αναλυτές που ερμηνεύουν την ανωτέρω προσεκτική στάση της Άγκυρας απέναντι στην Μεγάλη Βρετανία με όρους συμφερόντων.
Συγκεκριμένα, όλοι θυμόμαστε ότι η Βρετανίδα Πρωθυπουργός Τερέζα Μαίη πριν λίγο καιρό επισκέφθηκε την Τουρκία, όπου αφού επαναβεβαίωσε τον Πρόεδρο Ερντογάν για τις στρατηγικές σχέσεις των δύο χωρών, συνήψε και εμπορική συμφωνία που αφορά στην κατασκευή τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών. Αυτό ήταν το ανακοινώσιμο πεδίο συμφωνίας από τις συνομιλίες που προηγήθηκαν. Όπως και να’ χει, ο Τούρκος Πρόεδρος δεν έχει φέρει σε δύσκολη θέση την Βρετανίδα Πρωθυπουργό. Επαναλαμβάνουμε: μέχρι τώρα. Αν θα το κάνει μέχρι και την ημερομηνία διεξαγωγής του δημοψηφίσματος μένει να το δούμε.
Αντιθέτως, και στον αντίποδα της ευεξήγητης «αυτοκρατορικής» μεταχείρισης του ΗΒ, η Τουρκία έχει κατορθώσει να μεταβάλει σε πολέμιούς της αρκετές χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου. Στην Σουηδία, προφανώς με έναν αριστοτεχνικό διπλωματικό χειρισμό, δεν χρεώθηκε το επίσημο κράτος την ακύρωση συγκέντρωσης στην οποία θα μιλούσε αξιωματούχος του ΑΚΡ. Αντ’ αυτού, ο ιδιοκτήτης του χώρου που είχε παραχωρηθεί για να φιλοξενήσει την εκδήλωση ακύρωσε το συμβόλαιο… Στην Δανία, επίσης δεν φιλοξενήθηκε τουρκική εκδήλωση, με τον Πρωθυπουργό Λαρς Ράσμουσεν να ζητάει από τον Τούρκο ομόλογό του Μπιναλί Γιλντιρίμ να αναβάλει την εκδήλωση εξαιτίας της έντασης που προκλήθηκε με την Ολλανδία. Για την Αυστρία ούτε λόγος, δεδομένου του γεγονότος, ότι ο Αυστριακός Καγκελάριος Κρίστιαν Κερν ζήτησε να επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση καθολική και πλήρης απαγόρευση των τουρκικών προεκλογικών εκδηλώσεων, οποιασδήποτε μορφής. Στην Ελβετία οι αρχές της χώρας διχάστηκαν, καθώς απερρίφθη από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση το υποβληθέν από το καντόνι της Ζυρίχης αίτημα για απαγόρευση παρόμοιας συγκέντρωσης. Ο Γάλλος Πρόεδρος Ολάντ επέτρεψε την τουρκική προεκλογική εκστρατεία στην χώρα του. Αυτό σε μεγάλο βαθμό οφείλεται σε μια τεταμένη, αν όχι έκρυθμη, κοινωνική κατάσταση που υφέρπει στην Γαλλία και στους φόβους της εξουσίας για την σπίθα που μπορεί να προκαλέσει πυρκαϊά και για την οποία σπίθα προσφέρονται οι όποιας αιτιολογίας και σύνθεσης πορείες και διαδηλώσεις. Στην Γερμανία το ζήτημα ήταν εξαρχής ξεκαθαρισμένο, διότι ο Υπουργός Εσωτερικών Τόμας ντε Μαιζιέρ είχε διαμηνύσει πως «μια τουρκική προεκλογική εκστρατεία δεν έχει καμία δουλειά στην Γερμανία». Αποτέλεσμα, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου να καταλήξει να απευθύνεται στους ψηφοφόρους από το προαύλιο του τουρκικού προξενείου στο Αμβούργο. Τέλος, προς το παρόν, η ένταση σχετικά με τις πολιτικές εκδηλώσεις της Τουρκίας στο εξωτερικό κορυφώθηκε δια της διαμάχης με την Ολλανδία. Οι ολλανδικές αρχές δεν έδωσαν άδεια στο αεροσκάφος του Μεβλούτ Τσαβούσογλου να προσγειωθεί για να αποφύγουν μια προεκλογική εκδήλωση. Στον ελιγμό δε που επιχείρησε το τουρκικό κράτος να μεταβεί στην Ολλανδία οδικώς η Υπουργός Οικογενειακών Υποθέσεων Φατμά Μπετούλ Σαγιάν Καγιά, οι ολλανδικές αρχές απάντησαν δυναμικά μη επιτρέποντάς της την προσέγγιση στο τουρκικό προξενείο του Ρόττερνταμ. Στη συνέχεια, κατ’ ουσίαν απέλασαν την Τουρκάλα υπουργό. Σημειώνεται, ότι ο δήμαρχος του Ρότερνταμ Αχμέντ Αμπουταλέμπ (γεννηθείς στο Μαρόκο και μουσουλμανικού θρησκεύματος) αποκάλυψε ότι ο Τούρκος γενικός Πρόξενος στην Ολλανδία προσπάθησε να παραπλανήσει τις ολλανδικές αρχές σχετικά με τον πραγματικό σκοπό της επίσκεψης της Καγιά, υπουργού Οικογενειακών Υποθέσεων. Ο Τούρκος Πρόξενος είχε ενημερώσει για μια απλή επίσκεψη της εν λόγω υπουργού, ενώ στην πραγματικότητα η ίδια θα έκανε ομιλία υποστηρίζοντας το «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου στην Τουρκία.
Η Τουρκία αντέδρασε με άγριους βρυχηθμούς αποκαλώντας όσους της εναντιώθηκαν «ΝΑΖΙ» και «ρατσιστές». Μάλιστα, η διεθνής κοινή γνώμη έγινε μάρτυρας και του πρωτόγνωρου για τα διπλωματικά ειωθότα συμβάντος να εισβάλουν στο ολλανδικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη διαδηλωτές και να ανεβάζουν την τουρκική σημαία στον ιστό, αφού πρώτα είχαν υποστείλει την ολλανδική. Διέρρευσε στα ελεγχόμενα από το κράτος τουρκικά ΜΜΕ ότι δεν εισέβαλαν διαδηλωτές στο ολλανδικό προξενείο, αλλά ότι σε αυτήν την διπλωματική ασχήμια προέβη υπάλληλός του, πράγμα που αν είναι έτσι καθιστά πιο άμεση και σοβαρή την απειλή ασφαλείας που αντιμετωπίζουν οι ξένες αποστολές στο τουρκικό έδαφος.
Στην πολεμική συμπεριφορά της Τουρκίας η Ευρωπαϊκή Ένωση αντέδρασε παγώνοντας τον Προενταξιακό Μηχανισμό Βοήθειας προς την Τουρκία και τα γεγονότα έκαναν ακόμη και τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε να δηλώσει ότι «είναι δύσκολη η συνέχιση της συνεργασίας με την Τουρκία στο θέμα της οικονομικής βοήθειας», καλώντας συγχρόνως την Άγκυρα «να επιστρέψει στην λογική.»!
Αυτές οι εξελίξεις είναι τεκτονικές, μια και η όξυνση των σχέσεων μεταξύ ΕΕ-Τουρκίας είναι άνευ προηγουμένου. Είναι γεγονός, ότι οι ευρωπαϊκές χώρες αναγκάσθηκαν το 2016 να καταλήξουν σε συμφωνία με την Τουρκία εξαιτίας του τεράστιου μεταναστευτικού ρεύματος που μεθοδευμένα απελευθερώθηκε προς την Ευρώπη. Είναι, επίσης, γεγονός ότι ο φόβος της μονομερούς – από την Τουρκία – ακύρωσης αυτής της συμφωνίας για πρόσφυγες και μετανάστες ανάγκαζε τους Ευρωπαίους ηγέτες να επιφυλάσσουν ειδική μεταχείριση στην Τουρκία και στα ανομήματά της. Η τετελεσμένη και βαρειά καταστρατήγηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το κλείσιμο των ΜΜΕ που δεν υπάκουσαν στα κυβερνητικά κελεύσματα, οι φυλακίσεις αντιφρονούντων πολιτικών, δημοσιογράφων, πανεπιστημιακών, δικαστών, δικηγόρων και γενικά η δίωξη οιουδήποτε αντιτίθεται στην μεταμόρφωση της τουρκικής δημοκρατίας σε απολυταρχία δεν είχαν σταθεί έως και χθες ικανά για να συγκινήσουν τους Ευρωπαίους ηγέτες. Είναι εξίσου αλήθεια ότι λόγω της μεταναστευτικής συμφωνίας, και της αναγκαιότητας αποτροπής από τις τουρκικές αρχές των ροών των μεταναστών, η Τουρκία είχε πιάσει την ΕΕ από τον λαιμό και εκβίαζε για την παροχή προνομίων (απελευθέρωση βίζας στους Τούρκους πολίτες) και την καταβολή χρημάτων (6 + 6 δις Ευρώ).
Τώρα, οι ευρωπαϊκές χώρες πιέστηκαν να ανοίξουν τα μάτια και τα αυτιά τους στις εικόνες καταπίεσης και στις κραυγές των θυμάτων της αντιδημοκρατικής μεταχείρισης στην Τουρκία. Εμμέσως και από «σπόντα», βέβαια, αλλά έστω κι έτσι βλέπουν το πραγματικό πρόσωπο της εξουσίας της σημερινής Τουρκίας. Αυτής της ίδιας εξουσίας που πριν πολλά χρόνια είχε πει το εξής τρομερό: «Η δημοκρατία είναι ένα τραμ, πηγαίνει ως εκεί που πάμε εμείς. Εκεί αποβιβαζόμαστε. Η δημοκρατία είναι ένα μέσο δεν είναι στόχος, σκοπός»*.
Ενώ η Ευρώπη , λοιπόν, ξυπνάει από τον λήθαργο ένεκα του σαματά που προξενεί η Τουρκία, και επιτέλους παίρνει τα μέτρα της εναντίον της τουρκικής επιθετικότητας, εμφανίζεται σε μια πραγματικά ακατανόητη ενέργεια ο αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος και με δήλωσή του προσκαλεί στην πραγματικότητα τους Τούρκους κυβερνώντες να έλθουν στην Ελλάδα και να διοργανώσουν προεκλογικές εκδηλώσεις ενόψει του δημοψηφίσματος της 16ης Απριλίου. Ο κύριος αναπληρωτής, του οποίου ο ρόλος είναι η προστασία των εθνικών συμφερόντων, προφανώς δεν έχει ακούσει για τις καθημερινές παραβιάσεις στις οποίες προβαίνει η γείτων χώρα. Δεν έχει ακούσει κατά τα φαινόμενα ούτε για την απαράδεκτη κινητικότητα και δράση του τουρκικού προξενείου στο λίαν ευαίσθητο εθνικό έδαφος στη Θράκη. Προφανώς δεν θα έχει μάθει ότι η Τουρκία δεσμεύει, με ασυνήθιστη συχνότητα πλέον, μεγάλες περιοχές στο Αιγαίο για να πραγματοποιήσει ασκήσεις. Ούτε θα έχει πληροφορηθεί ότι χρησιμοποίησε πραγματικά πυρά πριν από μερικές ημέρες κοντά στο Φαρμακονήσι. Προδήλως θα έχει παντελή άγνοια από τις τουρκικές προκλήσεις σχετικά με τα Δωδεκάνησα ή με τα 18 νησιά που δήθεν κατέλαβε η Ελλάς – της οποίας είναι αναπληρωτής υπουργός ο ίδιος – και φυσικά δεν θα έχει ακόμη υποπέσει στην αντίληψή του, ότι οι διεκδικήσεις των απέναντι κρατούντων είναι πολυεπίπεδες και επιδιώκονται με κάθε πρόσφορο μέσο. Και ασφαλώς είναι απολύτως βέβαιο, ότι ο κύριος αναπληρωτής έχει λησμονήσει την παράνομη εισβολή και κατοχή της Κύπρου. Λογικό. Είναι πολλά τα χρόνια που έχουν παρέλθει…
Υπήρξε φημολογία ότι ο η δήλωση αυτή έγινε για να προλάβει ένα αντίστοιχο αίτημα από πλευράς της Τουρκίας. Αντί να εξαγγελθεί πρώτα από την Άγκυρα ότι θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση σε ελληνικό έδαφος και να φαίνεται ότι η ελληνική κυβέρνηση σύρεται πίσω από τα γεγονότα, ανίκανη να αρνηθεί, ο κύριος αναπληρωτής υπουργός έστρωσε μόνος του το χαλί για να προλάβει μια επικοινωνιακή ήττα.
Ωστόσο, ανεξαρτήτως αυτού, η θέση της χώρας μας στο μείζον ζήτημα που έχει δημιουργηθεί στην Ευρώπη από την αχαρακτήριστη πολιτική της Άγκυρας θα έπρεπε να είναι ήδη ορισμένη. Η πατρίδα μας θα έπρεπε να εκμεταλλευθεί την συγκυρία ώστε να προβάλει εκ νέου και αποτελεσματικά τις αντίθετες με το Διεθνές Δίκαιο αξιώσεις της Άγκυρας, οι οποίες τείνουν να καταστούν μόνιμες, με σκοπό την πανευρωπαϊκή καταδίκη τους. Συγχρόνως, θα έπρεπε να ταχθεί στο πλευρό των περισσότερων χωρών της Ευρώπης και να αρνηθεί να παραχωρήσει χώρο στους Τούρκους κυβερνώντες για πραγματοποίηση προεκλογικών εκδηλώσεων.
Άλλωστε, πώς μπορεί να συμβαδίζει με την λογική, να επιτρέπουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, μεταξύ των οποίων και η ελληνική, να προωθείται η απολυταρχία σε μια γειτονική χώρα που συνεχώς αποτελεί απειλή για τα ευρωπαϊκά και εθνικά μας συμφέροντα; Πόσο δημοκράτης τελικά είναι κάποιος που ανοίγει στον άλλον τον δρόμο προς τον ολοκληρωτισμό; Οι απαντήσεις επ’ αυτών των ερωτημάτων θα επηρεάσουν καταλυτικά και την ίδια την Ευρώπη.
Υ.Γ.: Αν οι υπουργοί της ελληνικής κυβέρνησης με δηλώσεις και πράξεις τους διευκολύνουν τον τουρκικό ολοκληρωτισμό, καλύτερα να αποφεύγουν και τις δηλώσεις και τις πράξεις.
*Απόσπασμα από συνέντευξη που είχε παραχωρήσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όταν ήταν Δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης στην εφημερίδα Μιλλιέτ, 1996.