Δεν 
άφησε το κατεστημένο του Βατικανού να γίνει πάπας ο Πόντιος καρδινάλιος
από την Τραπεζούντα, επειδή είχε… γένια!

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη

[email protected]

Ο Βησσαρίων ο
Τραπεζούντιος, υπήρξε από τις φωτεινές μορφές του Ελληνισμού του Πόντου με
φιλοσοφική (πλατωνική) και θεολογική μόρφωση. Διανοητής που υποστήριζε στη
διαμάχη Πλατωνικών και Αριστοτελικών την ύπαρξη κοινών σημείων ανάμεσα στους
δύο μεγάλους φιλοσόφους. Αυτή η τεράστια μόρφωση του, τον έφερε  ως καρδινάλιο δυο φορές  στα σκαλιά του Βατικανού για να  εκλεγεί Πάπας, αλλά και τις  δύο φορές τον εμπόδισε το κατεστημένο του
Καθολικισμού. Πάντα εύρισκαν αφορμή να τον εμποδίσουν, χωρίς βεβαίως οι
καρδινάλιοι να αποκρύπτουν τον σεβασμό και τον θαυμασμό τους  προς την προσωπικότητα του.

 Ο Βησσαρίων γεννήθηκε το 1403 στην Τραπεζούντα,
από φτωχούς γονείς και βαπτίσθηκε Βασίλειος. Ευφυής και φιλομαθής, ακολούθησε
τον μοναχικό βίο με την προτροπή του τότε μητροπολίτου Τραπεζούντος Δοσιθέου
του Δωριέα. Πήγε στην Κωνσταντινούπολη και κατόπιν εστάλη στην Πελοπόννησο,
όπου εθήτευσε στον Μυστρά, δίπλα στον περίφημο δάσκαλο, Γεώργιο
Γεμιστό-Πλήθωνα. Τον θαύμαζαν όλοι για την σεμνότητα του, τη λιτότητα της ζωής
του, τις γνώσεις και την ευφράδεια του.

Επέστρεψε στην
Κωνσταντινούπολη και χειροτονήθηκε μητροπολίτης Νικαίας και μετά έφυγε στη Ρώμη
συνοδεύοντας τον πατριάρχη Ματθαίο για να πάρουν μέρος στη Σύνοδο της Φεράρας-
Φλωρεντίας, που είχε ως θέμα την ένωση των εκκλησιών. Βλέποντας την παρακμή του
Βυζαντίου, ο Βησσαρίων μετέβη ξανά στη Ρώμη, όπου χειροτονήθηκε επίσκοπος
Σαβίνης και Τουσκούλων από τον πάπα Νικόλαο τον Ε’ . Το 1455, όταν πέθανε ο
πάπας Νικόλαος, προτάθηκε ως υποψήφιος πάπας και θα εκλεγόταν αν δεν είχε
εναντίον του την εχθρική στάση του καρδιναλίου Αλάνου που διεκήρυσσε ότι δεν
μπορεί να εκλεγεί πάπας της Ρώμης ο καρδινάλιος Βησσαρίων, ένας Έλλην πρώην
σχισματικός, με τη γενειάδα και το μουστάκι…

Φυσικά
εναντίον της εκλογής του στάθηκε και η ανάμνηση ενός άλλου Έλληνα πάπα τον
Πέτρο Φίλαργου του Κρητός που εκλέχθηκε  στις 26 Ιουνίου 1409 πάπας με το όνομα
Αλέξανδρος Ε΄. Ορισμένα όμως κράτη της Ευρώπης 
δεν τον αναγνώρισαν και η θητεία του κράτησε μόνο έναν χρόνο, καθώς
πέθανε ξαφνικά την νύχτα  της 3ης
προς την 4η Μαΐου 1410. Είχαν κυκλοφορήσει τότε έντονες φήμες  ότι δηλητηριάστηκε! Εκείνο το βράδυ, ήταν
μαζί του ο καρδινάλιος Μπαλτάσαρ Κόσσα στην Μπολώνια, ο οποίος τον διαδέχτηκε
μετά, ως πάπας Ιωάννης 23ος…

Ο  πάπας Αλέξανδρος Ε΄ γεννήθηκε στην Κάντια,
στην Κρήτη το 1339 ως Πέτρος Φίλαργος και όταν μετέβη στην Ιταλία  τον πολιτογράφησαν ως  Πιέτρο Ντι 
Κάντια. Η εκλογή του στο παπικό αξίωμα συνδέθηκε με την ελπίδα, να
υποταχθεί η Ανατολική στη Δυτική εκκλησία, χωρίς βεβαίως τελικώς να επιτευχθεί.

Το 1471, όταν
πέθανε ο πάπας Παύλος ο Β’, έγινε ξανά πρόταση στον Βησσαρίωνα να είναι
υποψήφιος πάπας,  λόγω της μεγάλης του
μορφώσεως και σοφίας. Τη φορά αυτή, επειδή δεν έκανε ένα ρουσφέτι σ’ έναν άλλο
καρδινάλιο που θα τον ψήφιζε, έχασε την εκλογή αλλά και από μια περίεργη
πλαστογραφία που του αφαίρεσε την τιάρα… Έτσι εξελέγη πάπας ο Φραγκίσκος, τον
οποίο είχε χειροτονήσει επίσκοπο ο ίδιος ο Βησσαρίων!

Στα τέλη του
1471, ο πάπας  ανέθεσε στον Βησσαρίωνα
μία αποστολή στο Παρίσι με αναφορά στον κίνδυνο που αποτελεί ο σουλτάνος Μωάμεθ
Β΄ για την Δύση με τις αλλεπάλληλες κατακτήσεις εδαφών σε Πελοπόννησο, Εύβοια,
Κρήτη, και Τραπεζούντα, πατρίδα του Βησσαρίωνα, αν οι ηγεμόνες αδιαφορήσουν και
δεν συμβάλλουν στην εξουδετέρωσή του. Όμως ο Γάλλος  βασιλιάς, λόγω προβλημάτων που είχε με τον
πάπα για εκκλησιαστικά ζητήματα, τον υποδέχτηκε ψυχρά  και η επίσκεψη του απέτυχε. Κατά την  επιστροφή του 
στην Ιταλία ο Βησσαρίων αρρώστησε βαριά και πέθανε στη Ραβέννα στις 19
Νοεμβρίου 1472.

Με
μεγαλοπρέπεια έγινε η κηδεία του και ετάφη στο ναό των Αγίων Αποστόλων στην
Ρώμη, που ήταν της δικαιοδοσίας του, μέσα σε μνημείο που ο ίδιος είχε κτίσει εν
ζωή με την ελληνική  επιγραφή: «Τούτ’ έτι Βησσαρίων ζών ήνυσα σώματι σήμα,
πνεύμα δε φευξείται προς Θεόν αθάνατον», δηλαδή,  όταν ζούσα, ανήγειρα αυτό το μνημείο για το
σώμα, το δε πνεύμα θα πάει στον αθάνατο Θεό. Αλλά και πάνω στον τάφο του
χαράχτηκε η εξής επιγραφή: «Η Ελλάδα με
γέννησε, η ακτή της Ιταλίας με περιέθαλψε, η Ρώμη με προστάτευσε, κατά τη ζωή
μου είμαι Νουμάς, κατά την τέχνη Πλάτωνας».