Οι βασικές αρχές του φορολογικού δικαίου –οι αρχές της αναλογικότητας και της προσφορότητας– αποτελούν σχετικά νέα κατάκτηση. Συνδέονται με τη θέσπιση συνταγματικών χαρτών στα κράτη που κάπως γενικευτικά αποκαλούμε “Δύση” και είναι απόρροια της γενικότερης πίστης των πατέρων του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού στη δύναμη της ανθρώπινης λογικής. 

Η αρχή της αναλογικότητας συνδέει το ύψος των φορολογικών επιβαρύνσεων των πολιτών με το ύψος των εισοδημάτων τους. Κάθε φορολογική επιβάρυνση που υπερβαίνει ένα ορισμένο ύψος, ουσιαστικά κάθε επιβάρυνση που απειλεί τη διατήρηση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου ζωής, δικαιολογεί την “ανάκτηση” των “φυσικών δικαιωμάτων”, και αυτόχρημα καθιστά την εξουσία “τυραννική”, σύμφωνα με το σχετικό σκεπτικό του John Locke. Εξάλλου, η αρχή της προσφορότητας συνδέει τον προσδιορισμό του ύψους του φόρου αφενός με την επίτευξη ενός ορισμένου ύψους δημοσίων εσόδων που επιτρέπουν την απρόσκοπτη λειτουργία του κράτους και, αφετέρου, με τη βιωσιμότητα του ίδιου του φορολογικού συστήματος.