Με διάθεση φιλοσοφική πάνω στην έννοια του χρόνου, και διδασκόμενοι από τις καιρικές συνθήκες, το ποντιακό δίστιχο για τον Δεκέμβριο αποκτά και χαρακτήρα γνωμικού.

Ο Κ. Τσαντεκίδης, σε άρθρο του στην Ποντιακή Εστία του 1959, περιγράφει το χειμώνα στη Σάντα: τον Νοέμβριο πέφτει το πρώτο χιόνι· τον Δεκέμβριο ο παγωμένος αέρας δημιουργεί χιονοθύελλες, η συγκοινωνία διακόπτεται, τα σχολεία κλείνουν. Τα Φώτα φέρνουν και το αποκορύφωμα του ψύχους.

Στην ποντιακή διάλεκτο ο Δεκέμβριος παίρνει το όνομά του από τη μεγάλη γιορτή της χριστιανοσύνης, τη γέννηση του Χριστού. Στα Κοτύωρα, την Τραπεζούντα, τη Σάντα και τη Χαλδία είναι ο Χριστιανάρτ’ς ή Χριστιενάρτ’ς. Στην Ινέπολη είναι και ο Σαρανταήμερος (από τη νηστεία των 40 ημερών για τα Χριστούγεννα). Στην Κερασούντα και στην Τρίπολη είναι ο Χριστιενάρης και στη Ροδόπολη ο Χριστουγενάρτ’ς.

Το… εορτολόγιο του Δεκεμβρίου ξεκινά στις 4 του μήνα με τη γιορτή της Αγίας Βαρβάρας, της αγίας από τη Μερζιφούντα Αμάσειας του Πόντου. Στις 5 γιορτάζει ο Άγιος Σάββας, από τη Μουταλάσκη του νοτικοδυτικού Πόντου, και στις 6 ο Άγιος Νικόλαος, από τα Πάταρα του δυτικού Πόντου. Τα «Νικολοβάρβαρα», όπως είναι γνωστά, και στον Πόντο αντιστοιχούν σε ημέρες που το ψύχος είναι ιδιαίτερα δριμύ. Η Έλσα Γαλανίδου-Μπαλφούσια στο βιβλίο τηςΛαογραφικά Πόντου καταγράφει ένα τρίστιχο που έλεγαν στη Μούζενα, στην περιοχή της Αργυρούπολης: «Άε-Βαρβάρα φύσα / Άε-Σάββα χιόντσον / Άε-Νικόλα άνοιξον (ή σκέπασον)».

Στις 9 Δεκεμβρίου γιορτάζει η Αγία Άννα, στις 10 Δεκεμβρίου ο Άγιος Μηνάς, στις 12 ο Άγιος Σπυρίδωνας και στις 15 ο Άγιος Ελευθέριος. Στις 26 Δεκεμβρίου γιορτάζει ο Μανώλης και στις 27 ο Στέφανος.

http://www.pontos-news.gr/article/144096/hristianarts-alla-kai-hristoygenarts-o-dekemvrios-einai-edo