Kelsey Campbell–Dollaghan

Ακούμε τακτικά ειδήσεις και ανταποκρίσεις για το ΙΚ που λεηλατεί και
καταστρέφει αρχαιολογικά τοπία  στο Ιράκ και τη Συρία. 

Αλλά στη Μεσόγειο, η λεηλασία αρχαιοτήτων θέτει επίσης πρόβλημα στην οικονομικά-στραγγισμένη
Ελλάδα.
 

Αύριο (19.8.2015) η Γερμανία θα ψηφίσει άλλο ένα πακέτο «διάσωσης», αλλά η Ελλάδα εξακολουθεί να
υποφέρει φρικτά από διαρθρωτικά προβλημάτα που κυμαίνονται από την έλλειψη τροφίμων και φαρμάκων μέχρι το πρόβλημα των αστέγων και της
φτώχειας. 

Η οικονομική κρίση ωθεί επίσης μια πάρα πολύ μεγάλη πολιτιστική κρίση,
σύμφωνα με μια έκθεση εις βάθος από το National Geographic, η οποία μιλά για Έλληνες ειδικούς
οι οποίοι αγωνίζονται για να ανακόψουν τη ροή των ομοιωμάτων και αρχαιοτήτων
από τα σύνορά της.

Εικόνα: AP Photo / Θανάσης Σταυράκης

Το 2012, μάθαμε ότι η οργανωμένη λεηλασία ήταν σε άνοδο
στην Ελλάδα, με αναφορές για διαρρήξεις σε μουσεία και ιδρύματα όπου εκλάπησαν
ανεκτίμητης αξίας αρχαιότητες. Στην εικόνα παραπάνω, δύο αρχαία αγάλματα ανακτήθηκαν μετά το σκάψιμο υους
από λαθρεμπόρους το 2010.

Αλλά τώρα, φαίνεται ότι δεν είναι μόνο εγκληματίες που πραγματοποιούν τη
λεηλασία –αλλά φυσιολογικοί άνθρωποι χωρίς αναφορές από την αστυνομία, σύμφωνα
με το National Geographic. Για παράδειγμα, η ελληνική κυβέρνηση λέει ότι οι αιτήσεις για ανιχνευτές
μετάλλων έχουν εκτιναχθεί στα ύψη. Και όταν αντικείμενα ανακαλύπτονται
σε κάποιο ιδιωτικό οικόπεδο η φάρμα, είναι σχεδόν αδύνατο για την αστυνομία να
γνωρίζει τι βρέθηκε και πού κατάληξε, ειδικά τώρα, που είναι λίγα τα διαθέσιμα χρήματα
για τη χρηματοδότηση των προσπαθειών παρακολούθησης.

Ένα από τα πιο συνταρακτικό πράγματα σχετικά με την έκθεση, όμως, δεν είναι
για ποια αντικείμενα αποκαλύπτονται στην Ελλάδα. Περισσότερο είναι για αυτά που
συμβαίνουν όταν αναχωρούν από την Ελλάδα -και πώς ορισμένα μουσεία προσπαθούν
ενεργά να ξεφύγουν από τους Έλληνες αξιωματούχους που προσπαθούν να ανακτήσουν
αυτά τα αντικείμενα. Σύμφωνα με το Νικ Ρομέο του NatGeo, υπάρχει ένας αργός, σταθερός
τρόπος για να νομιμοποιηθούν αντικείμενα που λεηλατήθηκαν: Όπως περνούν από πωλητή
σε πωλητή, ένα αντικείμενο θα αποκτήσει «ιστορία» νομιμότητας  -ίσως θα εκτεθεί σ’ ένα μικρό μουσείο, γεγονός
το οποίο ανοίγει τη πόρτα για έναν έμπορο να ισχυριστεί ότι έχει μια νόμιμη προέλευση. Εξηγεί:

«Δεν συνεργάζονται πραγματικά», δήλωσε κα Σταματούδη, για τους δυο
κορυφαίους οίκους δημοπρατήσεων. «Ακολουθούν περισσότερο το νόμο
κατά γράμμα και όχι το πνεύμα του νόμου. Μπορεί να σας πουν κάτι σαν, «Ω
ναι, ανήκε σε κάποιο ευγενή Γάλλο του 17ου αιώνα, τώρα θα πρέπει να αποδείξετε ότι
προήλθε από την Ελλάδα». Ξέρουν ότι είναι δαπανηρά τα δικαστήρια».

Ορισμένα μουσεία είναι επίσης απρόθυμοι συνεργάτες. Το Μουσείο Γκετί, για παράδειγμα,
αρνήθηκε να ανταποκριθεί στα αιτήματα της ελληνικής κυβέρνησης για σχεδόν
τέσσερα χρόνια, μεταξύ 2002 και 2006. «Έπρεπε να τους απειλήσουμε με δίκη για
να πάρουμε απάντηση», είπε η κα Κόρκα.

Αρχαιότητες που επέστρεψαν στο Ιράκ νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι. Φωτογραφία AP / Χαλίντ Μοχάμεντ

Είναι εξοργιστικό το γεγονός ότι ένα από τα κυριότερα μουσεία όπως το Getty αγνοεί τα αιτήματα μιας χώρας
που επιθυμεί να παρακολουθήσει τον δρόμο της κλεμμένης της κληρονομιάς. Η συνεργασία όμως δεν είναι
ανήκουστη. Το 2014, το Getty επέστρεψε ένα αρχαίο χειρόγραφο
στην Ελλάδα. Και το 2013, η Γερμανία επέστρεψε αρχαία αντικείμενα που είχαν λεηλατηθεί από το Ιράκ κατά τη
διάρκεια της εισβολής του 2003. Νωρίτερα αυτό το καλοκαίρι, οι ΗΠΑ επέστρεψαν επίσης περίπου 400
αντικείμενα, που είχαν λεηλατηθεί από το ΙΚ, (εκτός του θέματος ότι μερικά απ’
αυτά μπορεί να είναι κάλπικα).

Εν τω μεταξύ, το Αφγανιστάν αγωνίζεται επίσης για την αποκατάσταση της
πολιτιστικής κληρονομιάς του μετά την λεηλασία του 80% των τεχνουργημάτων του Εθνικού Μουσείου του   -το 2012, το Βρετανικό Μουσείο επέστρεψε
περισσότερα από .

Ένα χρυσό αντικείμενο με ελληνικές επιγραφές, που ανακαλύφθηκε το 1978 στο
Αφγανιστάν. Φωτογραφία του Φρανσουά Durand / Getty Images.

Αλλά για κάθε παράδειγμα αποκατάστασης, υπάρχουν περισσότερες περιπτώσεις που
παραμένουν άλυτες. Το Ιράκ αυτή τη στιγμή αγωνίζεται για να σώσει τα περισσότερα από τη δική του ιστορία ενώπιον των απειλών του ισλαμικού
κράτους. 

Είναι απλώς άλλο ένα παράδειγμα του πώς οι οικονομικές και πολιτικές
συνθήκες του σημερινού μας κόσμου θα έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις στην
πολιτιστική κληρονομιά των χωρών που είναι σήμερα στο προσκήνιο.

[National Geographic, κύρια εικόνα: Ένας τουρίστας στον αρχαιολογικό χώρο της Αγοράς αυτό το
καλοκαίρι. Φωτογραφίες από τη Μήλο Bicanski / Getty Images]

«A
visitor snaps a photograph of the Parthenon during a recent visit to Athens.
With tourism down and the Greek economy struggling under mountainous debt, some
Greeks have turned to looting to make ends meet».

Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά.

Επικοινωνήστε με το συγγραφέα kelsey@Gizmodo.com.