Η Ρωσία είχε σημαντική συμβολή στην επίτευξη της συμφωνίας, παρά τις ανησυχίες ότι η είσοδος του Ιράν στην αγορά του πετρελαίου μετά την άρση των κυρώσεων μπορεί να οδηγήσει στη μείωση των τιμών του βασικού ρωσικού εξαγωγικού προϊόντος.
Πηγή: Photoshot / Vostock Photo
Το Ιράν και οι έξι διεθνείς μεσολαβητές (τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και η Γερμανία), πέτυχαν συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, ολοκληρώνοντας έτσι τον πολυήμερο διαπραγματευτικό μαραθώνιο.

Στις 14 Ιουλίου, στη Βιέννη, οι έξι μεγάλες δυνάμεις και το Ιράν έφτασαν σε συμφωνία, η οποία προβλέπει τη σταδιακή άρση των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στο Ιράν, με αντάλλαγμα τους σοβαρούς περιορισμούς στην ανάπτυξη του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, που όπως θεωρεί η Δύση, αποσκοπεί στην απόκτηση πυρηνικού οπλοστασίου εκ μέρους του Ιράν.

Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν χαιρέτισε τη συμφωνία δηλώνοντας ότι «ο κόσμος σήμερα ανάσανε με μεγάλη ανακούφιση». Το ρωσικό υπουργείου Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι «θριάμβευσε η πολιτική και διπλωματική οδός επίλυσης του προβλήματος, κάτι το οποίο υποστήριζε πάντα η Ρωσία», και εξέφρασε την ελπίδα πως τα όσα συμφωνήθηκαν θα ενισχύσουν το καθεστώς της μη εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων. Όπως ανέφερε ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, η Ρωσία θα μετάσχει ενεργά στην υλοποίηση της συμφωνίας. Το εμπλουτισμένο ουράνιο του Ιράν θα μεταφερθεί στη Ρωσία με αντάλλαγμα την προμήθεια φυσικού ουρανίου. Η Ρωσία επίσης θα μετάσχει στη μετατροπή της λειτουργίας των εγκαταστάσεων εμπλουτισμού στο Φρόντο.

Πολλά από τα βασικά συμφωνηθέντα ανάμεσα στους «έξι» και στο Ιράν είχαν επιτευχθεί ήδη από τον Απρίλιο. Τότε είχε καταστεί εφικτό να ληφθεί η συγκατάθεση του Ιράν για σοβαρή μείωση των συσκευών φυγοκέντρησης και των αποθεμάτων ουρανίου χαμηλού εμπλουτισμού, τη μετατροπή αρκετών πυρηνικών εγκαταστάσεων και έναν πιο αυστηρό έλεγχο από πλευράς της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας.

Στη Βιέννη, όπως ανέφεραν τα ΜΜΕ, οι μετέχουσες πλευρές δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν τι μέλλει γενέσθαι με το εμπάργκο στους εξοπλισμούς που επιβλήθηκαν κατά του Ιράν το 2010, και ποιος ακριβώς θα είναι ο μηχανισμός άρσης των κυρώσεων. Τελικά συμφώνησαν η απαγόρευση του ΟΗΕ για προμήθεια όπλων από το Ιράν να παραμείνει σε ισχύ για ακόμα πέντε χρόνια, ενώ για την παρακολούθηση της πορείας τήρησης της συμφωνίας συστήνεται ειδική επιτροπή, επικεφαλής της οποίας θα είναι η ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Φεντερίκα Μοντερίνι. Σε περίπτωση που το Ιράν παραβιάσει τα συμφωνηθέντα οι κυρώσεις του ΟΗΕ μπορούν να επαναληφθούν μέσα σε διάστημα δυο μηνών.

Εν τω μεταξύ, όπως επισημαίνουν ρώσοι ειδικοί, το μέλλον της υπογραφείσας συμφωνίας δεν είναι καθόλου εύκολο και η συμμετοχή της Ρωσίας στην υλοποίησή του δεν είναι αυτονόητη. Ο Ντμίτρι Εβστάφιεφ, ειδικός και μέλος του Συμβουλίου του μη κυβερνητικού οργανισμού μελετών στον τομέα της διεθνούς ασφάλεια PIR Centre, μιλώντας στην RBTH, εκτίμησε ότι οι πιθανότητες εκτέλεσης της συμφωνίας είναι 50-50, διότι η έγκριση του συμβιβασμού που επιτεύχθηκε μπορεί να αποβεί όχι και τόσο απλή υπόθεση στο εσωτερικό του Ιράν.

Όπως, επίσης, τονίζει ο συνεργάτης του προγράμματος «Προβλήματα της μη διάδοσης», του Κέντρου Κάρνεγκι στη Μόσχα, Πιοτρ Τοπιτσκάνοφ, «και στη Δύση και στο Ιράν υπάρχουν κύκλοι με επιρροή που είναι εχθροί της συγκεκριμένης συμφωνίας» και πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς αυτοί θα συμπεριφερθούν.

Κατά τον Λαβρόφ, η τήρηση της συμφωνίας θα ενισχύσει τους οικονομικούς δεσμούς μεταξύ Μόσχας και Τεχεράνης. Όπως είπε ο ρώσος υπουργός, «με το Ιράν έχουμε μεγάλα σχέδια για την ανάπτυξη της ατομικής ενέργειας της χώρας αυτής». Ο Ραντζάμπ Σαφάροφ, γεν. διευθυντής του Κέντρου μελέτης του σύγχρονου Ιράν, ανέφερε στην RBTH ότι παράλληλα με την ενέργεια, η άρση των κυρώσεων θα προσφέρει πολλές ευκαιρίες για τις ρωσικές εταιρίες στην αγορά του Ιράν, σε τομείς όπως η χημική βιομηχανία, οι τεχνολογίες πληροφορικής, η κατασκευή σιδηροδρόμων, όπως και σε άλλα οικονομικά πεδία. Μεγάλες είναι επίσης οι προοπτικές και στη στρατιωτικοτεχνική συνεργασία ανάμεσα στις δυο χώρες. Το γεγονός αυτό πιστοποιεί και η επιβεβαίωση από ρωσικής πλευράς της συμφωνίας για πώληση στο Ιράν των αντιαεροπορικών συστημάτων S-300. Όπως επισημάνθηκε από τα ΜΜΕ, η αξία των μελλοντικών συμβολαίων στον στρατιωτικοτεχνικό τομέα εκτιμάται από 20 έως 70 δισ. δολάρια.

Σύμφωνα με τον Εβστάφιεφ, η Ρωσία βλέπει το Ιράν πρώτα απ’ όλα σαν ένα σοβαρό συνεργάτη στον οικονομικό τομέα, έστω και αν η ιδεολογική βάση του Ιράν είναι προς το παρόν αρκετά «εξωτική» για τη ρωσική πλευρά, όσον αφορά ενδεχόμενη πολιτική συνεργασία. Ο αναλυτής σημειώνει ότι, εκτός από τις καθαρά εμπορικές συμβάσεις, το Ιράν έχει μεγάλη σπουδαιότητα για τη Ρωσία σε σχέση με τον συγκοινωνιακό διάδρομο «Βορράς-Νότος», τον οποίο η τελευταία θα ελέγχει κατά 80%. Από αυτή τη διαδρομή, φορτία από την Ινδία και άλλες χώρες της Νότιας Ασίας μπορούν μέσω του Ιράν και της Ρωσίας να μεταφέρονται σε κράτη της Βόρειας και Δυτικής Ευρώπης. «Το Ιράν -καταλήγει ο Εβστάφιεφ- έχει θεμελιώδη σημασία για τη Ρωσία από την άποψη της διαμόρφωσης μιας πολλών κατευθύνσεων εξωτερικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης και της οικονομικής».

Όσον αφορά τις οικονομικές συνέπειες για τη Ρωσία από την άρση των κυρώσεων κατά του Ιράν, στα ΜΜΕ γίνεται πολύς λόγος σχετικά με την πιθανότητα μείωσης της τιμής του βασικού ρωσικού εξαγωγικού προϊόντος, όταν στην αγορά θα ρεύσει το ιρανικό πετρέλαιο. Ωστόσο οι αναλυτές θεωρούν ότι σ’ αυτό το θέμα δεν είναι τα πάντα δεδομένα.

Όπως αναφέρει ο Σαφάροφ, αν το δει κανείς εντελώς ρεαλιστικά, τότε φυσικά η εμφάνιση του ιρανικού πετρελαίου δεν είναι συμφέρουσα για τη Ρωσία, καθώς το Ιράν είναι ένας αρκετά σοβαρός παίκτης στην αγορά του πετρελαίου. Ύστερα από έξι μήνες το Ιράν θα έχει αποκτήσει νέα δυναμική και θα βγάζει στην αγορά περίπου 1-1,5 εκατ. βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα. Εντούτοις, ο ειδικός υπογραμμίζει ότι μόνο στο άμεσο μέλλον μπορεί αυτό να έχει αρνητικές επιπτώσεις για τη Ρωσία, καθώς η παραγωγή πετρελαίου ελέγχεται σε σημαντικό βαθμό από τον Οργανισμό Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών, και η Τεχεράνη θα επιστρέψει στην ποσόστωση εξόρυξης που καθορίζει ο Οργανισμός, η οποία είχε περάσει στη Σαουδική Αραβία ύστερα από την υιοθέτηση των κυρώσεων, με την τελευταία πλέον να αναγκάζεται να ελαττώσει την παραγωγή πετρελαίου.