Εφημερίδα La Tribune (γαλλική εφημερίδα), 12/05/2015

Η θέληση του Γιούρογκρουπ να ξεφορτωθεί τον Έλληνα υπουργό Οικονομικών
οφείλεται σε θέματα «στυλ» αλλά με πολύ βαθύτερες διαφωνίες.

Φαίνεται πως όποιος δημοσιογράφος εργάζεται πάνω στα ευρωπαϊκά
ζητήματα, είναι υποχρεωμένος να περάσει από αυτή την άσκηση. Εδώ και
μερικές εβδομάδες, οι στήλες των εφημερίδων βρίθουν από άρθρα που
κατηγορούν τον Έλληνα υπουργό Οικονομικών, Γιάννη Βαρουφάκη. Το πιο
πρόσφατο ήταν αυτό που δημοσιεύτηκε στην έγκριτη γαλλική εφημερίδα Le
Monde και τον αποκαλεί «εξοργιστικό». 

Τι εκνευρίζει τους Ευρωπαίους 
 
Το σχήμα αυτών των άρθρων είναι συνήθως ολόϊδιο: τον θεωρούν ασφαλώς
επιστημονικά επαρκή (είναι άλλωστε δύσκολο να του το αμφισβητήσουν
χωρίς την ίδια στιγμή να προσβάλλουν και τους συνήθεις «πελάτες» των
οικονομικών εφημερίδων), αλλά ανυπόφορο και απολύτως ανεπαρκή για
διαπραγματεύσεις. Αυτά συνοδεύονται βέβαια και από πολυάριθμους
ψίθυρους, προερχόμενους από τις Βρυξέλλες, που δείχνουν υποτίθεται ότι
πραγματικά αυτός ο Έλληνας οικονομολόγος είναι «εκνευριστικός» για τους
ευρωπαίους υπαλλήλους και αξιωματούχους, με όλα αυτά τα φανταχτερά
πουκάμισά τους, το δασκαλίστικο ύφος του και το «ισχυρό εγώ» του.
Το μέγιστο εγκλημά του, σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, είναι ότι δεν άλλαξε
για «να γίνει δεκτός από το σύστημα». Όπως λέει αποδοκιμαστικά μια
«ευρωπαϊκή πηγή» −σύμφωνα με το παραπάνω άρθρο της Monde με ημερομηνία
12 Μαΐου−, αρνήθηκε ν’ ακολουθήσει την οδό του προκατόχου του, του
Ευάγγελου Βενιζέλου, προέδρου του ΠΑΣΟΚ, που, αυτός λέει, «άλλαξε».

Και για κερασάκι στην τούρτα, τον παρουσιάζουν σαν ένα «ροκ σταρ», ένα
Ίκαρο της δημοσιότητας, που πετάει τυφλωμένος ίσια για τον ήλιο των
μμε. Ανάμεσα στις γραμμές αυτών των άρθρων, ο αναγνώστης καταλαβαίνει
ότι, ο λόγος που ο Γιάννης Βαρουφάκης είναι τόσο ανυπόφορος, οφείλεται
απλώς και μόνο στο ότι δεν είναι παρά ένας επιπόλαιος νάρκισος που
κάνει το δικό του «σόου». Να σηκώσει ας πούμε το δάχτυλό του μόνο και
μόνο για να κάνει τις διαπραγματεύσεις κάτι σαν αμερικάνικο θρίλερ.
Κοντολογής, αυτός ο υπουργός δεν είναι παρά ένα είδος κλόουν, χρήσιμος
ίσως για λιγάκι, αλλά ήρθε πια η ώρα να σηκωθεί να φύγει.

Η ευρωπαϊκή μυθοπλασία εναντίον του Γιάννη Βαρουφάκη 
 
Την εικόνα αυτή άρχισαν να τη χτίζουν προσεκτικά το Γιούρογκρουπ και η
Κομισιόν από τις πρώτες κιόλας μέρες της κυβέρνησης Τσίπρα. Ο πρόεδρος
του Γιούρογκρουπ, Γιερούν Ντάισελμπλουμ, δεν έκρυψε ποτέ του ότι δεν
έχει ακόμα χωνέψει την «ταπείνωση» που υπέστη στις 30 Ιανουαρίου, όταν
ένας κάποιος Γιάννης Βαρουφάκης, εντελώς χαλαρά, τον ξάφνιασε λέγοντας
ότι η Τρόικα τελείωσε.
Αυτή η μυθοπλασία έφτασε στο απολορύφωμά της στη διάσκεψη της Ρίγας,
στις 25 Απριλίου, όταν οι 18 συνάδελφοί του κατηγόρησαν τον Βαρουφάκη,
ότι αυτός ευθύνεται που δεν καταλήγουν σε απόφαση. Κι η ίδια αυτή
μυθοπλασία, την οποία φρόντισε να πλάσει ο Γιερούν Ντάισελμπλουμ το
βράδυ της 11ης Μαΐου, έχωσε το καρφί βαθύτερα μιλώντας περί «προόδου»
στις διαπραγματεύσεις από τη στιγμή που ο «ροκ σταρ» έφυγε από τη μέση. 

Μόνο που όλα αυτά δεν είναι παρά στάχτη στα μάτια. Ο Αλέξης Τσίπρας τον
απέσυρε για να μη δώσει εύκολα πατήματα για να έχουν κάτι να λένε οι
δανειστές. Και βλέπουμε ότι, παρ’ όλα αυτά, οι διαπραγματεύσεις δεν
έχουν κάνει κανένα πραγματικό βήμα από τότε. Η κατάταση παραμένει
ολόιδια: οι διαπραγματεύσεις δεν προχωρούν, διότι η Ελλάδα δεν κάνει
παραχωρήσεις. Με ή χωρίς το Γιάννη Βαρουφάκη, το πράγμα έχει παγώσει: η
Ελλάδα εξακολουθεί να απορρίπτει τις «μεταρρυθμίσεις» στις συντάξεις
και την αγορά εργασίας, που απαιτούν οι δανειστές της. 

Με άλλα λόγια, το πρόβλημα δεν ήταν ο Γιάννης Βαρουφάκης. Η απόρριψή
του δεν ήταν παρά σημάδι μιας πολιτικής απόρριψης της νέας ελληνικής
κυβέρνησης.

Ο πικρός καθρέφτης που κολλάει ο υπουργός στα μάτια των συναδέλφων του 
 
Επομένως, το «πρόβλημα Βαρουφάκης» βρίσκεται στην πραγματικότητα αλλού
και διακλαδίζεται σε πολλά σημεία. 

Το πρώτο είναι η απόφαση του υπουργού-οικονομολόγου να θέσει τους
συναδέλφους του ενώπιον των ευθυνών τους. Το 2010 ο Γιάννης Βαρουφάκης
εναντιώθηκε στα «σχέδια σωτηρίας», θεωρώντας, και όχι χωρίς λόγο (όπως
το υπογράμμιζε στο βιβλίο του Ο παγκόσμιος Μινώταυρος), ότι «τα φάρμακα
που εφαρμόζει η Ευρώπη είναι χειρότερα από την ασθένεια». 
Θεωρούσε
λοιπόν υπερεπείγον −και γι’ αυτό τον επέλεξε ο Αλέξης Τσίπρας− να
επέλθει ρήξη με τη λογική του «προγράμματος», το οποίο οδήγησε την
Ελλάδα σε μια υφεσιακή σπείρα και κατέστρεψε μεγάλο μέρος των
παραγωγικών δυνατοτήτων της. Γι’ αυτό και τα χτυπήματα που έδωσε στο
σύστημα από τις πρώτες μέρες της η κυβέρνηση: η άρνησή της να συζητήσει
με την Τρόικα, το αίτημά της για αναδιάρθρωση του χρέους και το πάγωμα
του Γιούρογκρουπ πάνω στο ζήτημα του «υπάρχοντος προγράμματος». 

Για τους συναδέλφους του Γιάννη Βαρουφάκη, αυτή η αμφισβήτηση της
λογικής που επέβαλαν από το 2010, είναι απαράδεκτη. Πρώτα-πρώτα, επειδή
αυτή η λογική είναι το συνδετικό υλικό του Γιούρογκρουπ, το οποίο ποτέ
δεν παραδέχτηκε τα λάθη του. Κυρίως όμως, επειδή αυτή η αμφισβήτηση
έθετε σε κίνδυνο μια άλλη ευρωπαϊκή μυθοπλασία: το μύθο περί ανάκαμψης
της ελληνικής οικονομίας «χάρη στις μεταρρυθμίσεις, που επιτέλους
αποδίδουν καρπούς». 

Βλέπετε, ο Γιάννης Βαρουφάκης, σαν καλός
οικονομολόγος που είναι, ξέρει πολύ καλά πως αυτή η «ανάκαμψη» είναι
μια σκέτη βιτρίνα και μάλιστα εύθραυστη. Έπειτα από μια πρωτοφανή σε
καιρούς ειρήνης κατάρρευσης, το μόνο πράγμα που θα μπορούσε να
συμβάλλει στην ανόρθωση της Ελλάδας είναι μια μαζική επένδυση σε
ευρωπαϊκό επίπεδο συν μια πολύ μεγάλη αναδιάρθρωση του χρέους. 

Μόνο που
αυτό είναι αντίθετο στη λογική που επικρατεί στο Γιούρογκρουπ, σύμφωνα
με την οποία πρέπει να υπάρξει κατακρήμνιση της χώρας έως τέλους ώστε
μετά να επέλθει «υγιής ανάπτυξη».
Επομένως, μέσα στο Γιούρογκρουπ ο Γιάννης Βαρουφάκης ένα ιδεολογικά
ξένο σώμα, που κρατάει τον φρικτό καθρέφτη μέσα στον οποίο
καθρεφτίζονται τα σφάλματα που έκανε η Ευρώπη από το 2010. Ζητώντας μια
αλλαγή πολιτικής απέναντι στην Ελλάδα, ο Έλληνας υπουργός είναι η
αφόρητη φωνή των ενοχών τους, η φωνή που κάνει κομμάτια το παραμύθι που
λέει ότι μετά τη λιτότητα έρχεται ολόλαμπρη η ανάκαμψη. 

Και το χειρότερο; Δεν λέει να το βάλει κάτω. Γι’ αυτό και η
«αποδοκιμασία» από την «ευρωπαϊκή πηγή», που επικαλείται ο Le Monde στο
άρθρο που προαναφέραμε. Βλέπετε, το 2011 προσπάθησε και ο Ευάγγελος
Βενιζέλος να τους επισημάνει τα λάθη τους, αλλά, ευτυχώς γι’ αυτούς,
συμβιβάστηκε κι έτσι μπόρεσαν να συνεχίσουν την παράλογη πολιτική τους,
που κατέστρεψε την Ελλάδα.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο Γιάννης Βαρουφάκης αρνείται να κάνει το ίδιο
λάθος. Γι’ αυτό και πρέπει να τον κάνουν πέρα.

Η εμμονή της κοινωνικής δικαιοσύνης 
 
Γιατί τέτοιο πείσμα ο Γιάννης Βαρουφάκης; Κυρίως, επειδή έχει μια
εμμονή με την κοινωνική δικαιοσύνη−κι αυτό είναι το δεύτερο λάθος του
απέναντι στους δανειστές. Η θέση του είναι, ότι η λιγότητα που
εφαρμόστηκε εδώ και πέντε χρόνια στην Ελλάδα, εφαρμόστηκε κυρίως σε
βάρος των πιο φτωχών. Άλλωστε ένα πλήθος από σχετικές μελέτες του
δίνουν δίκιο. Γνωρίζει ότι μια ανάκαμψη δεν αρκεί καθόλου για να
αντιστρέψει αυτή την κατάσταση και γι’ αυτό ζητάει να αναληφθούν
επείγουσες δράσεις. Γι’ αυτό και κατά τους δυο πρώτους μήνες της
ελληνικής κυβέρνησης επέμενε να ενταχθεί στις συζητήσεις με το
Γιούρογκρουπ το ζήτημα της «ανθρωπιστικής κρίσης». Η θέση του είναι
πολιτική: η αύξηση της φτιώχειας και η εξαθλίωση των μεσαίων τάξεων
ευνοούν το παιχνίδι των άκρων. 

Η θέση του Έλληνα υπουργού είναι λοιπόν απλή: η Ευρώπη πρέπει να
χρησιμοποιήσει τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ αν μια ευκαιρία ώστε, εισακούοντας
τις «μετριοπαθείς» προτάσεις του, να γλυτώσει τον κίνδυνο να βρεθεί
αντιμέτωπη με άκρα τύπου Χρυσής Αυγής. Γι’ αυτό και τις 5 Φεβρουαρίου,
ο Γιάννης Βαρουφάκης είπε δημόσια, μπροστά στον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε:
«Όταν θα επιστρέψω στη χώρα μου απόψε, θα βρεθώ μπροστά σε ένα
Κοινοβούλιο, στο οποίο το τρίτο κόμμα δεν είναι ένα κόμμα
νέο-ναζιστικό, αλλά ναζιστικό.» 

Όμως αυτά τα λόγια δεν θέλουν να τα ακούσουν στο Γιούρογκρουπ, διότι
θεωρούν ότι η Ελλάδα έχει ήδη πέσει στα χέρια εξτρεμιστών (του
ΣΥΡΙΖΑ!), τους οποίους πρέπει να τσακίσουν (τον Απρίλιο π.χ. ένας
επίσημος δήλωσε ότι ο Αλέξης Τσίπρας πρέπει να διαγράψει την αριστερή
του πτέρυγα). 
Κι έτσι, οι υπουργοί της Ευρωζώνης νομίζουν πως τα περί
Χρυσής Αυγής δεν είναι παρά εκβιασμός προκειμένου να αποδεχτούν τις
προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης. 

Μα πάνω απ’ όλα, αυτό που για τους Ευρωπαίους είναι λάθος, είναι η
«κοινωνική» θεραπεία της φτώχειας. Και πάλι, τους έχει τυφλώσει η
ιδεολογία τους. Κατ’ αυτούς, η μάχη εναντίον της φτώχειας έρχεται μετά,
είναι μια φυσική συνέπειτα της εξυγείανσης και της φιλελευθεροποίησης
της οικονομίας. Χάρη σε αυτά τα δυο στοιχεία, πιστεύουν, δημιουργείται
πλούτος, ο οποίος, τελικά, φτάνει μέχρι τα κατώτερα στρώματα της
οικονομίας. Γι’ αυτό το λόγο θεωρούν υποχρεωτική την υπομονή και
πιστεύουν πως κάθε «κοινωνική» θεραπεία της φτώχειας μπλοκάρει και
ακυρώνει την αναγκαία «δομική» μετάλλαξη, ενισχύοντας το ρόλο του
Κράτους και δημιουργώντας «στρεβλώσεις» στην αγορά εργασίας. 

Έτσι, κατ’ αυτούς αυτά που ζητάει ο Γιάννης Βαρουφάκης δεν είναι, στην
καλύτερη περίπτωση, παρά ελεεινολογίες και στη χειρότερη λαϊκισμός. Ότι
τέτοια είναι η ιδεολογία που επικρατεί στο Γιούρογκρουπ είναι φανερό
και αποδείχτηκε στα μέσα του Μαρτίου, όταν ένας Ευρωπαίος υπάλληλος προσπάθησε
να σταματήσει το νόμο σχετικά με την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής
κρίσης, που προωθούσε η ελληνική Κυβέρνηση. 

Στο συγκεκριμένο πεδίο, ο Γιάννης Βαρουφάκης επικράτησε τελικά των
δανειστών και ο νόμος ψηφίστηκε. Όμως αυτή η νίκη είναι αποσπασματική.
Η μάχη κατά της φτώχειας πρέπει να περάσει μέσα από μια αλλαγή
πολιτικής, άρα μέσα από την αμφισβήτηση της λογικής του «προγράμματος».

Ένα πρόβλημα «επί προσωπικού» που καλύπτει ένα ιδεολογικό χάσμα 

Το τρίτο σημείο ρήξης με τον Γιάννη Βαρουφάκη: στην πραγματικότητα
πληρώνει το γεγονός ότι είναι συνεπής. Ο Έλληνας υπουργός δεν
εγκατέλειψε σε καμμιά στιγμή τους στόχους του. Μέχρι και χτες το βράδυ,
Δευτέρα, 11 Μαΐου, επαναλάμβανε πως οι δυο «κόκκινες γραμμές» της
Αθήνας θα βάλουν τέλος στο φαύλο κύκλο της ύφεσης και θα συμβάλλουν σε
μια καλύτερη κατανομή της προσπάθειας. Με δυο λόγια, τα δυο προηγούμενα
σημεία ρήξης. 

Σε όλες τις λίστες μεταρρυθμίσεων που υπέβαλε, και που όλες τους
απορρίφθηκαν από το Γιούρογκρουπ, έπαιρνε υπόψη του αυτά τα δυο
στοιχεία: δικαιότερη φορολογία, μάχη εναντίον της φοροδιαφυγής από τις
επιχειρήσεις και τους πλουσιότερους Έλληνες, διευκόλυνση της ανάκαμψης
μέσω διευκολύνσεων στα φορολογικά χρέη των μικρών και μεσαίων
επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών, κ.α. 

Στην πραγματικότητα λοιπόν, η απόρριψη αυτών των προτάσεων, όπως και ο
εκνευρισμός που δημιουργεί στους Ευρωπαίους ο Γιάννης Βαρουφάκης, δεν
έχει να κάνει με τα πουκάμισά του, ούτε και με το ύφος του «ροκ σταρ».
Έχει να κάνει με βαθιές ιδεολογικές διαφορές.
Οι Ευρωπαίοι δανειστές δεν θέλουν να παραδεχτούν τα λάθη που έχουν
κάνει, γιατί αν το κάνουν, θα καταρρεύσει το θεμέλιο της οικονομικής
λογικής τους. Γι’ αυτό και δεν μπορούν να δεχτούν τις θέσεις του Γιάννη
Βαρουφάκη. Εν ολίγοις, ο λόγος που τον δυσφημούν ασταμάτητα, δεν είναι
προσωπικός.

Το μάθημα από τον Φρανσουά Ολάντ το 2012 
 
Πολλοί ωστόσο διερωτώνται για το πολύ «επιθετικό» στυλ του Έλληνα
υπουργού. Συχνά ακούμε τον κατηγορούν για «έλλειψη πολιτικής
ευελιξίας», επειδή δεν αποδέχτηκε τους κανόνες των Βρυξελλών ώστε να
τους παρακάμψει στη συνέχεια.
Ωστόσο, η στάση του αυτή εξηγείται εύκολα από το γαλλικό προηγούμενο.
Όπως το είχε τονίσει δέκα μέρες πριν από τις εκλογές σε μια συνέντευξή
του στην La Tribune, ο Γιάννης Βαρουφάκης είχε καταγράψει αυτά που
ακολούθησαν την εκλογή του Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος, κατ’ αυτόν, «δεν
έκανε την παραμικρή προσπάθεια» να εναντιωθεί στη λογική της λιτότητας.
Κατέγραψε δηλαδή το γεγονός ότι, η συμβιβαστική στρατηγική του Γάλλου
προέδρου το 2012, η οποία τον οδήγησε σε μια παταγώδη αποτυχία (το
περίφημο «σύμφωνο ανάπτυξης», που κανείς δεν γνωρίζει αν υφίσταται
πραγματικά), είναι μια αποτυχημένη στρατηγική που δεν πρέπει με τίποτα
να ακολουθήσει και ο ίδιος.
Έχοντας απέναντί του ένα ιδεολογικό τείχος, ο Έλληνας υπουργός
προσπάθησε να εκβιάσει τις αποφάσεις παίρνοντας ευθύς αμέσως μέτρα όπως
η μονομερής κατάργηση της Τρόικα. Η επιτυχία αυτής της στρατηγικής δεν
είναι σίγουρη, όμως είναι ξεκάθαρο ότι έφερε σε τρομερή αμηχανία τους
Ευρωπαίους, βάζοντάς τους αντιμέτωπους με τις έσχατες συνέπειες της
δικής τους ξεροκεφαλιάς.

Η πραγματικότητα της ευρωπαϊκής στρατηγικής 
 
Στην πραγματικότητα, πίσω από αυτή τη σκληρή στάση του, κρύβεται το
γεγονός ότι η θέση του Γιάννη Βαρουφάκη είναι από τις μετριοπαθέστερες
στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Έλληνας υπουργός ήταν ανέκαθεν αντίθετος με
την αποχώρηση από την ευρωχώνη και πάντοτε πρότεινε μια ευρωπαϊκή λύση
του ελληνικού προβλήματος. 

Μην ξεχνάμε ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα μπορούσε να είχε κάνει υπουργό
Οικονομικών π.χ. τον Κώστα Λαπαβίτσα, έναν οικονομολόγο του ΣΥΡΙΖΑ που
τάσσεται ανοικτά υπέρ της διαγραφής του χρέους και της εξόδου από το
ευρώ. Και τότε, οι δανειστές θα είχαν στ’ αλήθεια πανικοβληθεί.

Καταστρέφοντας τον Γιάννη Βαρουφάκη, οι Ευρωπαίοι αποκάλυψαν το σκοπό
τους: δεν τους ενδιαφέρει να βρουν έναν «έντιμο συμβιβασμό», αλλά να
ρίξουν την ελληνική κυβέρνηση, που δεν τους ταιριάζει. Όπως το
υπογραμμίζει ο Γιάννης Βαρουφάκης στον πρόλογο της γαλλικής έκδοσης του
βιβλίου του Ο παγκόσμιος Μινώταυρος, «η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εδώ και
πάρα πολύ καιρό συνηθίσει να θεωρεί τη δημοκρατία σαν μια πολυτέλεια
και σαν κάτι το ενοχλητικό». 

http://www.latribune.fr/economie/union-europeenne/grece-pourquoi-yanis-varoufakis-est-il-insupportable-aux-europeens-475672.html

Η μετάφραση δεν είναι επαγγελματική και έχει αποσταλεί από τον Ιωάννη
Ιωαννίδη