(Φωτό: απο τις διαδηλώσεις στη Γαλλία το Μάη του 68)
του ΠΑΝΤΕΛΗ ΣΑΒΒΙΔΗ
Η κρίση είχε και έχει τραγικές επιπτώσεις στη ζωή εκατομμυρίων Ελλήνων αλλά, αναδεικνύει και φαινόμενα του κοινωνικού βίου  και της πολιτικής οργάνωσης της χώρας που ήταν καλά κρυμμένα κάτω από το χαλί.
Κρίση, κοινωνικές παρενέργειες και ατομικά αδιέξοδα διαμορφώνουν ένα νέο κοινωνικό και πολιτικό υποκείμενο με έντονες τάσεις εξέγερσης.

Το φαινόμενο δεν είναι μόνο Ελληνικό. Σίγουρα είναι Ευρωπαϊκό, ίσως και ευρύτερα δυτικό, και έχει σχέση με τις κρίσεις  που διέρχονται οι δυτικές κοινωνίες, κρίσεις του μοντέλου κοινωνικής, οικονομικής και πολιτισμικής τους ανάπτυξης.

Τέτοιου είδους κρίσεις, αναπαράγουν από καιρού εις καιρός το καπιταλιστικό σύστημα, δημιουργώντας σε μερικούς ουτοπιστές της αίσθηση της μετάβασης σε ένα άλλο κοινωνικό σύστημα.

Ανάλογη κρίση πέρασε η Ευρώπη και η Αμερική τη δεκαετία του 1960 η οποία εκτονώθηκε με την ισορροπία που επέφερε η ανάδυση και αποδοχή των αξιών που ξεπήδησαν από τις διεργασίες του Μάη του ’68.

Πεποίθησή μας αποτελεί ότι μια νέα εξέγερση κυοφορείται  την οποία μπορεί να την δούμε πιο απτά στην επέτειο του «Γαλλικού Μάη», σε ένα μήνα περίπου.

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Η χώρα δεν διαλύθηκε μόνο οικονομικά. Διαλύθηκε και κοινωνικά. Οι γνωστές διαφοροποιήσεις σε όλες τις κοινωνίες, έχουν λάβει στην Ελλάδα μανιχαϊστικό χαρακτήρα: εμείς και αυτοί.

Αναδύθηκαν αρνητικά ψυχολογικά σύνδρομα τα οποία σε καιρούς ανέφελους κρύβονται καλά στο ανθρώπινο υποσυνείδητο.

Αποκαλύφθηκε σε όλες της τις διαστάσεις η γύμνια της ελληνικής πολιτείας η οποία δεν μπόρεσε ακόμη να συγκροτηθεί σε κράτος δικαίου.

Αποδείχθηκε, και αποδεικνύεται καθημερινά, πως η πολιτική τάξη της μεταπολίτευσης, ήταν μια τάξη πολιτικών απατεώνων και πως οι αντικαταστάτες της σήμερα, δεν απέχουν σε νοοτροπία πολύ από αυτήν.

Σε κοινωνικό επίπεδο, άνθρωποι που καταγγέλλουν τον κοινωνικό ρατσισμό για κάτι που τους αφορά, τον ασκούν με ικανοποίηση οι ίδιοι όταν και όπου μπορούν.

Οι καθημερινές κινητοποιήσεις για αυτονόητες διεκδικήσεις, δημιούργησαν έναν ιδιόμορφο «μιθριδατισμό» στις σχέσεις πολιτείας και πολιτών.  Δεν αρκούν οι διαδηλώσεις για να διατυπωθεί και να ικανοποιηθεί, μερικές φορές ένα αίτημα. Οι κινητοποιήσεις κλιμακώνονται σε καταλήψεις κτηρίων, οι οποίες θεωρούνται αυτονόητες και η κυβέρνηση νομοθετεί κάτω από την πίεση αυτή. Όσες κοινωνικές ομάδες έχουν τη δυνατότητα να κλιμακώσουν τη δράση τους με αυτόν τον τρόπο και, ενδεχομένως, να προχωρήσουν ακόμη και σε φαινόμενα σωματικής βίας, έχουν και περισσότερες πιθανότητες  να πετύχουν την ικανοποίηση των αιτημάτων τους.

Όσοι δεν μπορούν, ή δεν θέλουν, να ενταχθούν σε τέτοιου είδους ομάδες, οδηγούνται στην παραίτηση. Δεν υπάρχει δημόσιος λόγος και δημόσιος διάλογος. Ένα κλίμα αποθάρρυνσης στην άσκηση αυτού του λόγου είναι έντονο στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα.

Η «μοναδική αλήθεια» επιβάλλεται ακόμη και με βίαιο τρόπο. Όποια πρόσωπα ή όποια κοινωνική μειοψηφία αντιδράσει, εξοβελίζεται από έναν ορυμαγδό ασυνάρτητων, συνήθως, και αφοριστικών επιθέσεων και μερικές φορές και απειλών.

Η Ελλάδα έχει περιοριστεί στα όρια της πρωτεύουσας. Οι περιφερειακές πόλεις  παρακμάζουν και καταρρέουν και μια ιδιότυπη αντίληψη («κάνω ότι θέλω») αφήνει καθημερινά τα ίχνη της στα κτήρια και τη δημόσια εικόνα. Η αντίδραση στο φαινόμενο αυτό χαρακτηρίζεται αναχρονισμός και συντηρητισμός.

Εν ολίγοις η κρίση, ως καταλύτης και όχι ως αιτία, έχει αναδείξει φαινόμενα του κοινωνικού βίου και της νέας κοινωνικής συγκρότησης τα οποία απέχουν από τα ήδη γνωστά στις κοινωνίες που βιώσαμε.

ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ

Η αιτία του φαινομένου θα πρέπει να αναζητηθεί στη μακρά μεταβατική φάση του νέου που διαμορφώνεται από την αλλαγή που επήλθε στις δυνάμεις παραγωγής, με τις τεχνολογικές εξελίξεις.

Η παραδοσιακή συγκρότηση και οι κοινωνικές παραδόσεις επηρεάζονταν καθοριστικά από την εμβέλεια που είχαν οι κοινωνίες να διαδώσουν τα πιστεύω τους, τον πολιτισμό τους σε μικρές η μεγάλες αποστάσεις.

Οι σημερινές τεχνολογικές δυνατότητες διέρρηξαν αυτά τα όρια και το παιχνίδι, τώρα, παίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτήν την τάση δεν υπάρχει καμιά δύναμη που μπορεί να την ανακόψει. Και αυτή η τάση τα επαναπροσδιορίζει όλα: από την οικονομία και τον καταμερισμό εργασίας μέχρι την έννοια του Άλλου. Η πάλη του παλιού, που αγωνίζεται να επιβιώσει, με το καινούριο, που ακόμη διαμορφώνεται, δημιουργεί τις κρίσεις.

Ποιος είναι ο Άλλος και τι σχέση έχει με εμάς; Το ερώτημα αυτό υπονομεύει τα θεμέλια της έννοιας του Έθνους στη σημερινή εποχή. Και η υπονόμευση αυτή έχει τρομερές παρενέργειες . Από την αντίληψη της άμυνας και της ασφάλειας μέχρι τη συγκρότηση συλλογικοτήτων σε άλλη βάση από τις παραδοσιακές.

Όλα αυτά τα φαινόμενα δεν είναι εύκολα διαχειρίσημα. Οι κρατικές υποστάσεις αμφισβητούνται αλλά, όσες από αυτές δεν έχουν ισχυρή παράδοση συγκρότησής τους στη βάση των αρχών του εθνικού κράτους, αποδομούνται ευκολότερα. Στην ελληνική περίπτωση δεν υπήρξε, εκτός απο ελάχιστες φορές,, και δεν υπάρχει ούτε και σήμερα, ενιαία αντίληψη μιας κοινωνικής, πολιτικής ή πολιτιστικής πρωτοπορίας για τη διαχείριση του μέλλοντός μας.

Η συγκρότηση των πολιτικών σχηματισμών που κυβέρνησαν την Ελλάδα (ΠΑΣΟΚ ως προσφάτως, Σύριζα, τώρα), με μικρά διαλείμματα της δεξιάς παράταξης η οποία έχει παγιώσει ένα σταθερό ποσοστό από της δημιουργίας του ελληνικού κράτους, η συγκρότηση, λοιπόν, των πολιτικών σχηματισμών από αποκλίνουσες συνιστώσες δείχνει πως πολιτικές πλειοψηφίες διαμορφώνονται μόνο από τη σύγκλιση περισσοτέρων κοινωνικών ομάδων.  Ο κατακερματισμός αυτός είναι αποκαλυπτικός της κατάτμησης της ελληνικής κοινωνίας και των διαφορετικών της προσανατολισμών.

Στις ευρωπαϊκές χώρες με ισχυρότερη παράδοση στο σεβασμό της κρατικής εξουσίας (παράδοση που έχει σχέση με την ιστορική συγκρότησής τους και ορθολογικότερη διαχείρισης των κρατικών υποθέσεων), τα φαινόμενα αυτά είναι υπαρκτά αλλά, ακόμη δεν έχουν εκδηλωθεί τόσο έντονα όσο στην Ελλάδα. Ίσως διότι τα αποτελέσματα της κρίσης  ήταν λιγότερο οδυνηρά, ίσως, λόγω διαφορετικού ψυχισμού που διαμορφώθηκε από άλλες παραδόσεις και πολιτιστικές συνιστώσες.

Δεν θα αργήσουν, όμως, να φανούν και εκεί, με την ελληνική περίπτωση να δρα, εν προκειμένω, ως καταλύτης. Η εξώθηση της Ελλάδος εκτός Ευρωζώνης θα έχει και τέτοιου είδους συνέπειες. Η ανάδυση της νέας ελληνικής κυβέρνησης στην εξουσία και ο τρόπος που αναπτύσσει τις σχέσεις της με τους Ευρωπαίους εταίρους της, θα επιταχύνει αυτές τις υποσυνείδητες διεργασίες που συντελούνται στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.

ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΩΡΙΜΑΣΑΝ

Τα πράγματα έχουν ωριμάσει για μια νέα εξέγερση όπως εκείνη του Μάη του 1968. Και τότε, όπως και τώρα, η κοινωνική εξέλιξη απαιτούσε ένα νέο αξιακό σύστημα το οποίο η πολιτεία δεν το παραχωρούσε. Τα αποτέλεσμα ήταν η βίαιη διεκδίκηση και επιβολή του.  Ο Γαλλικός Μάης αμφισβήτησε και ανάγκασε σε παραίτηση, ακόμη και τον άνθρωπο που διαμόρφωσε το σύγχρονο γαλλικό κρατικό και εθνικό mentalité, το στρατηγό Σάρλ Ντε Γκώλ. Η δύναμη της κοινωνικής βούλησης είναι ισχυρότερη και από τους πιο δυνατούς στρατηγούς.

Η διαφορά του τότε με το σήμερα εντοπίζεται στο ότι τότε, τα κοινωνικά αιτήματα βασίζονταν σε μια θεωρητική επεξεργασία που είχε γίνει από διανοούμενους που άφησαν το στίγμα τους στην εξέλιξη του ευρωπαϊκού πνεύματος.  Σήμερα αυτό το είδος διανοουμένων δεν υπάρχει και τα αιτήματα τίθενται, ίσως, όχι τόσο συνειδητά αλλά διαισθητικά , από ομάδες αντιεξουσιαστών και αναρχικών και μόνον. Αμφισβητούν το σύστημα δικαίου και γενικότερα το κράτος δικαίου διεκδικώντας νομιμοποίηση και κοινωνική αποδοχή ακόμη και των βίαιων εκδηλώσεών τους για την επιτυχία του στόχου τους. Τα Μέσα Ενημέρωσης που όφειλαν να αναπαράγουν έναν δημόσιο προβληματισμό και έναν δημόσιο λόγο που θα συνέθετε αντιλήψεις και ρεύματα σκέψεις που θα βοηθούσαν την κοινωνική συνοχή και θα αναζητούσαν πολιτικές, οικονομικές και πολιτισμικές διεξόδους, αναλώνονται σε ασκήσεις γύρω από το μηδέν.

ΝΕΟ ΑΞΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Η παταγώδης αποτυχία της διακυβέρνησης της χώρας από τις αστικές δυνάμεις, διαμορφώνει προνομιακό πεδίο αποδοχής από την κοινωνία μιας μηδενιστικής αντίληψης. Όταν η πλειονότητα μιας κοινωνίας βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας και περιθωριοποιημένη, είναι ευνόητο να στρέφει το βλέμμα της προς οτιδήποτε αμφισβητεί το πολιτικό και κοινωνικό σύστημα στο οποίο ζει και την οδήγησε στην τραγική κατάσταση την οποία βιώνει.

Θα φανεί λίγο ουτοπικό αλλά δεν είναι χωρίς σημασία ότι η παραδοσιακή αντίληψη του κράτους δικαίου αμφισβητείται σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται μεταμοντέρνα  και στην οποία ο ορθολογισμός δεν είναι η έννοια που κυριαρχεί. Αντιθέτως, αναπτύσσεται μια ανορθολογική γοητεία. Οι κοινωνίες, όμως, έχουν τους δικούς της νόμους με τους οποίους διαμορφώνουν τα προτάγματά τους.

Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, στο ελληνικό- και δυτικό, γενικότερα- νομικό σύστημα η «υπόθαλψη εγκληματία» θεωρείται ποινικό αδίκημα. Στο αξιακό σύστημα μιας ομάδας ανθρώπων με δυναμικό δημόσιο λόγο αλλά και στο αξιακό σύστημα παλαιότερων κοινωνιών, η παράδοση ή κατάδοση ανθρώπου που ζητά προστασία, έστω και αν προέβη σε ενέργεια χωρίς κοινωνική αποδοχή, ήταν κατακριτέα.

Από την άποψη αυτή μοιάζει λίγο παράταιρη και αναχρονιστική η εξέγερση του υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ Πανούση με άρθρο του στην οποία εξεγείρονταν κατά της αντίληψης ορισμένων για την αστυνομία και την έκδοση από τους ίδιους πιστοποιητικών αριστεροφροσύνης. Ο υπουργός τους χαρακτήριζε «ανθρώπους χωρίς πρόσωπο» και μιλούσε για “αριστερά του τίποτε.”

Από τέτοιες συμπεριφορές έχουν υποφέρει πολλοί στο χώρο της αριστεράς. Το φαινόμενο δεν είναι σημερινό και καλά έκανε ο υπουργός και αντέδρασε. Λίγο καθυστερημένη, όμως, ήταν η αντίδρασή του.

Η άσκηση κυβερνητικής πολιτικής, η κυβερνώσα αριστερά, όπως, γράφει και ο ίδιος, είναι πολύ διαφορετική από την αντιπολίτευση. Και ότι έσπειρες, ως αντιπολίτευση, θα το θερίσεις.

Η κυβέρνηση του Σύριζα, θα οδηγείται από τώρα και στο εξής σε ολοένα και πιο έντονη αντιπαράθεση με τα κινήματα τα οποία υποστήριζε. Και, βεβαίως, με τις εσωκομματικές τάσεις που τα εξέφραζαν.

ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ

Υποχώρηση Μαρξισμού- Άνοδος Αναρχισμού

Η αντιπαράθεση Μαρξισμού και Αναρχισμού είναι παλιά και χρονολογείται από την εποχή της σύγκρουσης του Μάρξ με τον Προυντόν  («Αθλιότητα της Φιλοσοφίας» , 1847) και, κυρίως, αργότερα, με τον Μπακούνιν, στην Πρώτη Διεθνή.

Ο μαρξισμός δέχθηκε καίριο πλήγμα με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης αλλά, και ένα δεύτερο, με την κρίση των αξιών της νεωτερικότητας. Γνήσιο τέκνο του ορθολογισμού, ο μαρξισμός δεν μπόρεσε να αντέξει σε μια μετανεωτερική εποχή κατά την οποία κυριαρχεί ο ανορθολογισμός και το τυχαίο, αντιλήψεις που προσιδιάζουν περισσότερο στον αναρχισμό.

Οι μαρξιστές διανοούμενοι έχουν σχεδόν εκλείψει διότι οι κοινωνίες έγιναν περισσότερο σύνθετες και χρειάζονται και νέα εργαλεία ανάλυσης πέραν αυτών που παρέχει ο μαρξισμός. Θα ήταν, ωστόσο, τραγικό λάθος να υποστηριχθεί πως ως θεωρητική βάση έχει ξεπερασθεί.

Δεν είναι απλή σύμπτωση ότι ο αναρχισμός σημείωσε τη μεγαλύτερή του επιτυχία στις μη βιομηχανικές κοινωνίες της νότιας και της ανατολικής Ευρώπης .

Η ιστορία των ιδεών δείχνει καθαρά ότι  οι περιοχές της Κεντρικής Ευρώπης που είχαν επηρεαστεί από τη διαλεχτική του Χέγκελ, αντιστέκονταν περισσότερο στις μη διαλεχτικές μορφές του αναρχισμού.

Είναι φανερό ότι ο αναρχισμός ανταποκρινόταν λιγότερο στις απαιτήσεις για οργάνωση μιας σύνθετης βιομηχανικής κοινωνίας με ένα σχετικά άθικτο κράτος και μ΄ένα βιομηχανικό και γραφειοκρατικό εποικοδόμημα, παρά ο μαρξισμός ο οποίος αποδεχόταν την καπιταλιστική κοινωνία ως αναγκαία μεταβατική φάση και προσάρμοζε ανάλογα τη συμπεριφορά του.

Αγανακτισμένοι: η κοινή μήτρα των κινημάτων που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα είναι οι αγανακτισμένοι (Indignados),  όρος εισαγόμενος από τους Ισπανούς διαδηλωτές.

Ένα πολυσύνθετο μίγμα ανθρώπων κάθε κοινωνικής προέλευσης και πολιτικής τοποθέτησης, αποτέλεσε τον πρώτο πυρήνα της Ελληνικής αντίδρασης κατά των μνημονίων.

Αναρχικοί και Αντιεξουσιαστές: ήταν αυτοί που επιχείρησαν να χειραγωγήσουν το κίνημα των αγανακτισμένων, προκαλώντας την οργή ορισμένων και την αδρανοποίησή τους. Αναρχικές και αντιεξουσιαστικές ομάδες συνεχίζουν τις προσπάθειές τους και πορεύονται σε μια καχύποπτη σχέση με το Συριζα, σχέση η οποία διαρρηγνύεται. Είναι αυτοί που δίνουν τον τόνο στις διαδηλώσεις με τη βιαιότητα της συμπεριφοράς τους. «Πιστεύω» τους: σπάω για να προσέξουν αυτό που θέλω να πω. Το φάσμα τους είναι ευρύ. Εκτείνεται από την ειρηνική, παθητική διαμαρτυρία μέχρι το αντάρτικο πόλης.

Σκουριές: Κίνημα που διαμορφώθηκε στη βάση της αντίθεσης προς την εξόρυξη χρυσού στην περιοχή Σκουριές της Χαλκιδικής. Επέδειξε δυναμισμό και είναι αποφασισμένο να συνεχίσει την προσπάθειά του. Νοιώθει προδομένο από το Συριζα καθώς βλέπει πως η κυρίαρχη τάση του κυβερνώντος κόμματος δεν φαίνεται διατεθειμένη να ικανοποιήσει το βασικό του αίτημα, να σταματήσουν εντελώς οι εξορυκτικές εργασίες που γίνονται στην περιοχή.

ΕΡΤ: το κίνημα της ΕΡΤ απέκτησε μια απρόβλεπτη δυναμική. Συγκροτήθηκε από εργαζομένους διαφόρων πολιτικών τάσεων που συνέκλιναν στο αίτημα της επαναλειτουργίας της αλλά με αλλαγή της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας.  Ομάδες του Συριζα, αντιεξουσιαστές, αυτόνομοι, αναρχικοί αλλά και εργαζόμενοι χωρίς κομματική ή ιδεολογική τοποθέτηση, διατήρησαν το αίτημα ζωντανό αλλά, τώρα, μετά την εκλογή του Συριζα και την διαφαινόμενη επαναλειτουργία της κρατικής ραδιοτηλεόρασης, δεν φαίνονται ικανοποιημένοι.

Η αντίληψη μιας ισχυρής ομάδας εργαζομένων της ΕΡΤ για αυτοδιαχείρισή της προβάλλεται σε μια στιγμή που μπορεί να γίνει κοινωνικά αποδεκτή και στο γενικότερο πλαίσιο που διαμορφώνεται δεν θεωρείται- και δεν είναι- παράλογη. Η κρίσιμη μάζα των ανθρώπων που πρεσβεύουν μια τέτοια αντίληψη και οι κοινωνικές δυνάμεις με τις οποίες συνεργάστηκαν και τους υποστηρίζουν, κάνει το ενδεχόμενο αυτό πολύ πιθανό. Η κρατική εξουσία θα απολέσει, έτσι, έναν ιδεολογικό μηχανισμό αναπαραγωγής της ιδεολογίας της. Και τέτοιους μηχανισμούς τους έχει ανάγκη και το κράτος και η πολιτική και κοινωνική ομάδα που το διακονεί. Οι ομάδες του Συριζα διαχωρίστηκαν από τις υπόλοιπες που έχουν πιο ριζοσπαστικό προσανατολισμό και ζητούν την αυτοδιαχείριση του κρατικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα. Αίτημα ισχυρό, που σε καιρούς κρίσης βρίσκει απήχηση σε μεγάλα τμήματα της κοινής γνώμης. Ανεξαρτήτως του πως θα εξελιχθεί το θέμα σε επίπεδο επαναλειτουργίας και εργασίας, η τάση αυτή των εργαζομένων έχει ομογενοποιηθεί οργανωτικά και, ίσως, ιδεολογικά και θα επαναφέρει, όποτε κρίνει απαραίτητο, το θέμα της αυτοδιαχείρισης στην ημερήσια διάταξη. Διαμορφώθηκε μια κουλτούρα στον εργασιακό χώρο που δεν αποκλείει την επανακατάληψη των εγκαταστάσεων, αν κριθεί απαραίτητο. Μια σειρά άλλων προβλημάτων, κυρίως, σε ότι αφορά τη μορφή επαναλειτουργίας της κρατικής ραδιοτηλεόρασης, δεν αποκλείεται να ρευστοποιήσουν τις αναμενόμενες εξελίξεις.

Κίνημα της δραχμής: καθώς τα πράγματα δυσκολεύουν και δεν διαφαίνεται λύση στο πρόβλημα του χρέους και της εξόδου από την κρίση, το κίνημα της δραχμής θα μπορούσε να αποκτήσει μαζικότερο, από το σημερινό, χαρακτήρα. Σε θεωρητικό επίπεδο είναι επεξεργασμένο από τον κ. Λαπαβίτσα, πρωτίστως, και από την κ. Μαρία Νεγρεπόντη Δελιβάνη και Νίκο Ιγγλέση, δευτερευόντως. Ως τάση είναι υπαρκτή και στο Συριζα.

Κίνημα Ποντίων: υπάρχει μια δραστήρια κινητοποίηση των Ποντίων οι οποίοι έχουν περάσει την παιδική ηλικία του κινήματός τους (αναπαραγωγή της παράδοσης) και ετοιμάζονται να εισέλθουν στη δεύτερη. Τα χαρακτηριστικά αυτής της δεύτερης  περιόδου για να διαμορφωθούν χρειάζονται  μιας νέα γενιά ποντιακής διανόησης η οποία έχει τη δυνατότητα έκφρασης από χώρους όπως η ιστοσελίδα www.pontos-news.gr. Οι οιωνοί είναι καλοί.

Η διαφοροποίηση των Πομάκων: δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητη η σταδιακή διαφοροποίηση των Πομάκων από την κυριαρχία της ιδεολογίας του τουρκισμού στη Θράκη και η διαμόρφωση εθνικής τους συνείδησης.

Κίνημα ΠΑΟΚ: οι οπαδοί του ΠΑΟΚ ήσαν οι πρώτοι που, περιορισμένοι, βεβαίως, στον ποδοσφαιρικό και αθλητικό χώρο, έθεσαν θέμα σχέσεων κέντρου- περιφέρειας. Το πρόβλημα αυτό είναι οξύ και οι προϋποθέσεις ανάπτυξής του υπάρχουν. Δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο επίσης ότι έχουν αναπτυχθεί κινήσεις και από άλλες ποδοσφαιρικές ομάδες που θέτουν το θέμα των σχέσεων οπαδών- ομάδων- πολιτείας. Το σχήμα που υπάρχει σήμερα δεν λειτουργεί.

Κίνημα ΚΘΒΕ: απο τα πρώτα θύματα κάθε κρίσης είναι ο πολιτισμός. Οι εργαζόμενοι του ΚΘΒΕ, απλήρωτοι ή κακοπληρωμένοι για πολύν καιρό, διαχειρίστηκαν, και διαχειρίζονται, με αρκετή ευελιξία το σύνθετο θέμα της εργασίας τους και της θεατρικής παραγωγής. Μια ιδιόμορφη και ενδιαφέρουσα ως σχήμα, σχέση διοίκησης που ορίζεται απο την κυβέρνηση και δραστηριοποίησης των ίδιων έχει φέρει κάποια αποτελέσματα. Αλλά, όπως και στην περίπτωση της ΕΡΤ3 αντιμετωπίζουν το φάσμα να γίνουν παράρτημα του αντίστοιχου φορέα της Αθήνας.

Bullying, ερωτικά και σεξουαλικά κινήματα, αλλοτρίωση, αναζήτηση νοήματος είναι αιτήματα που, επίσης αναδύονται και απαιτούν λύσεις.

Οι προϋποθέσεις, λοιπόν, υπάρχουν για μια νέα εξέγερση στην αρχή σε ελληνικό και στη συνέχεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο για ένα νέο «Μάη του ‘68». Η Ελλάδα είναι το κοινωνικό και πολιτικό εργαστήριο γι΄αυτή την εξέγερση η οποία θα παράγει νέο πολιτικό υποκείμενο και ένα νέο αξιακό σύστημα. Καλύτερο ή χειρότερο από το προηγούμενο, δεν είναι ακόμη σαφές αλλά, σίγουρα πιο λειτουργικό αφού θα εκτονώσει τις πιέσεις.