Η ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας όμως δεν πρέπει να συγχέεται με την ανάκτηση του ρόλου της «μοναδικής υπερδύναμης» για την Ουάσιγκτον. Αντιθέτως, το πιο σημαντικό θέμα που ανακύπτει στη διεθνή πολιτική είναι

Ορισμένοι από τους πιο στενούς εταίρους των ΗΠΑ συζητούν πλέον ανοιχτά για την αποδυνάμωση της παγκόσμιας παρουσίας των ΗΠΑ. Ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Λοράν Φαμπιούς, προσφάτως σε ομιλία του δήλωσε: «Οι ΗΠΑ δίνουν την αίσθηση ότι πλέον δεν θέλουν να παρασυρθούν σε κρίσεις». Ως αποτέλεσμα, δήλωσε, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ «συμπεριλαμβάνουν στους υπολογισμούς τους την πιθανότητα να μείνουν μόνο με τις δικές τους δυνάμεις στη διαχείριση των κρίσεων».

Ακόμη και το Ισραήλ προσαρμόζεται. Ο υπουργός Εξωτερικό Άβιγκντορ Λίμπερμαν προσφάτως σημείωσε: «Οι δεσμοί ανάμεσα στο Ισραήλ και τις ΗΠΑ αποδυναμώνονται… Σήμερα οι Αμερικανοί διαχειρίζονται υπερβολικά πολλές προκλήσεις». Και άλλοι στη Μέση Ανατολή καταλήγουν στα ίδια συμπεράσματα με το Ισραήλ, όπως η Σαουδική Αραβία η οποία είναι οργισμένη με την απεμπλοκή των ΗΠΑ.

Η βαθιά διστακτικότητα της κυβέρνησης Ομπάμα να εμπλακεί στρατιωτικά στη συριακή σύγκρουση έχει πυροδοτήσει δριμύτατες κατηγορίες για την υποχώρηση των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή. Και οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανησυχούν. Αγωνιούν ότι η διάσημη στροφή των ΗΠΑ στην Ασία θα οδηγήσει σε μείωση του αμερικανικού ενδιαφέροντος για το ΝΑΤΟ και τους Ευρωπαίους εταίρους.

Ούτε όμως, και οι σύμμαχοι της Ουάσιγκτον στην Ασία είναι ικανοποιημένοι. Η Ιαπωνία θεωρεί ότι οι ΗΠΑ δεν ήταν αρκετά σθεναρές στον τρόπο που διαχειρίστηκαν την κινεζική διακήρυξη περί «νέας αναγνωριστικής ζώνης αεράμυνας» στη Θάλασσα της Ανατολικής Κίνας, ενώ οι Φιλιππίνες θεωρούν ότι εγκαταλείφθηκαν όταν η Κίνα εδραίωσε τον έλεγχό της στο διαφιλονικούμενο σύμπλεγμα υφάλων και βραχονησίδων στη Νότια Σινική Θάλασσα.

Οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Ομπάμα απαντούν ότι όλη αυτή η συζήτηση περί αμερικανικής απεμπλοκής είναι υπερβολική. Επισημαίνουν ότι η Ουάσιγκτον έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για τη Συρία, όπως επίσης και στις πυρηνικές διαπραγματεύσεις του Ιράκ και την ισραηλινοπαλαιστινιακή διαμάχη. Οι ΗΠΑ παραμένουν επίσης βασικός εγγυητής των διακανονισμών ασφάλειας στην Ευρώπη, της Ασίας και της Μέσης Ανατολής.

Παρ’ όλα αυτά, υπό τον πρόεδρο Ομπάμα οι ΗΠΑ είναι πολύ πιο διστακτικές να χρησιμοποιήσουν πραγματικά τη στρατιωτική τους δύναμη. Όταν το Κογκρέσο συζητούσε το θέμα της στρατιωτικής επέμβασης στη Συρία, η Ουάσιγκτον γρήγορα συνειδητοποίησε πως η κοινή γνώμη ήταν έντονα αντίθετη. 

Η διάδοση της νέας στάσης ημι-απομονωτισμού επιβεβαιώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα με δημοσκόπηση του Pew Research Center. Σχεδόν το 52% των Αμερικανών συμφωνεί ότι «οι ΗΠΑ θα πρέπει να ενδιαφέρονται μόνο για τα δικά τους θέματα διεθνώς και να αφήσουν τις άλλες χώρες να προχωρήσουν με τον καλύτερο τρόπο που μπορούν, μόνες τους». Μόνο το 38% διαφώνησε με αυτήν την άποψη. Όπως επισημαίνει και ο Bruce Stokes του Pew, αυτό είναι το μεγαλύτερο ποσοστό των τελευταίων 50 ετών που διεξάγεται αυτή η έρευνα.

Ο κ. Stokes κάνει λόγο για «πρωτοφανή έλλειψη στήριξης της αμερικανικής εμπλοκής στα διεθνή δρώμενα». Επίσης, αυτός ο σκεπτικισμός αγγίζει πλέον και την ελίτ των Αμερικανών αξιωματούχων. Όταν το Pew ρώτησε μέλη του Council of Foreign Relations (ένα από τα think tank της ελίτ)  οι απαντήσεις που πήρε ήταν σύμφωνες με την κοινή γνώμη.

Εύκολα εντοπίζει κανείς τις αιτίες για αυτήν την αμερικανική εσωστρέφεια. Η οικονομική κρίση έπεισε τον κ. Ομπάμα να επικεντρωθεί στα εσωτερικά του κράτους του. Παράλληλα, το τραύμα από τους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν προκάλεσε την κατανοητή αποστροφή προς την αμερικανική εμπλοκή στις διαμάχες της Μέσης Ανατολής.

Υπάρχουν και άλλοι, πιο θετικοί λόγοι, για τον νέο απομονωτισμό των ΗΠΑ. 

Η επανάσταση του σχιστολιθικού αερίου ενισχύει την προοπτική ενεργειακής ανεξαρτησίας για τις ΗΠΑ. Από το 2015, οι ΗΠΑ θα είναι και πάλι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο. Οι διακυμάνσεις στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου θα εξακολουθούν να επηρεάζουν βαθιά την αμερικανική οικονομία. Η ενεργειακή ασφάλεια όμως, δεν θα είναι πλέον πειστικό επιχείρημα υπέρ της εμπλοκής στα διεθνή δρώμενα.

Ενδεχομένως, αυτή η διάθεση απομονωτισμού στις ΗΠΑ να είναι απλώς μία φάση. Οι ΗΠΑ πέρασαν μία αντίστοιχη περίοδο εσωστρέφειας μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά το Βιετνάμ. Και στις δύο περιπτώσεις, τα διεθνή γεγονότα τις ανάγκασαν να εμπλακούν ξανά. Η ανάκαμψη της οικονομίας τους μπορεί να οδηγήσει τελικά σε μία πιο εξωστρεφή τάση. Είναι όμως επίσης πιθανό, αυτή τη φορά,  η τάση εσωστρέφειας να είναι δομική και όχι κυκλική. Ενδεχομένως να αντικατοπτρίζει το ότι οι ΗΠΑ σταδιακά προσαρμόζονται στην ανάδειξη και άλλων μεγάλων δυνάμεων και ειδικότερα της Κίνας.

Προς το παρόν ωστόσο, ο υπόλοιπος κόσμος προσαρμόζεται στο κενό πολιτικής και ασφάλειας που ανακύπτει. Το σλόγκαν της κυβέρνησης Κλίντον ότι οι ΗΠΑ είναι το «πλέον απαραίτητο έθνος» μπορεί να ήταν ματαιόδοξο, αλλά ήταν αληθές. Όπως αναγνωρίζει και ο κ. Φαμπιούς «κανείς δεν μπορεί να αναλάβει από τους Αμερικανούς από αμυντική άποψη». Κι αν οι Αμερικανοί δεν μπορούν ή δεν θέλουν να δράσουν, υποστηρίζει, «υπάρχει ο κίνδυνος να φουντώσουν από μόνες τους οι μεγάλες κρίσεις».

Κι αυτό ήδη φαίνεται σε πολλές διαμάχες, από τη Συρία μέχρι το σύμπλεγμα βραχονησίδων στη Νότια Σινική Θάλασσα και τη Δημοκρατία της Κεντρικής Αφρικής. Ποιος ξέρει… Μπορεί και στο Νταβός αρκετοί να προβληματιστούν. 

EURo2day