Γιούρι Πανίγεφ

Σβήνουν τα τεφτέρια ο ένας μετά τον άλλο

Μπορούν να παρατεθούν αρκετοί λόγοι για τους οποίους η Ρωσία διέγραψε το κουβανικό χρέος. Ο πρώτος είναι ότι το χρέος αυτό, το οποίο σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις είναι πολύ μεγαλύτερο, δεν μπορεί να εξοφληθεί στο ορατό μέλλον. Αυτό είναι κάτι που συνειδητοποίησε πλέον η ρωσική πλευρά. Το 2010 η Κούβα κατάφερε να αναδιαρθρωθεί το χρέος της ύψους σχεδόν 6 δις δολ. απέναντι στην Κίνα, ενώ πέρυσι βρέθηκε μια λύση με την Ιαπωνία, η οποία διέγραψε το 80% του χρέους που έφτανε το 1,4 δις δολ. Το υπόλοιπο του χρέους πρόκειται να εξοφληθεί μέσα σε 20 χρόνια. Πρόσφατα έγινε γνωστό ότι και το Μεξικό θα διαγράψει το 70% του κουβανικού χρέους ύψους 500 εκ. δολ. Οι γείτονες της Κούβας στην περιοχή της Καραϊβικής είτε έχουν διαγράψει τα χρέη της, είτε έλαβαν σε αντάλλαγμα φυσικούς πόρους και εκχωρήσεις στον συγκοινωνιακό τομέα του νησιού.

Ο δεύτερος λόγος είναι ότι το κουβανικό χρέος ήταν το μεγαλύτερο μεταξύ των χωρών που συνεργάστηκαν στενά με την ΕΣΣΔ. Μικρότερα χρέη, όπως του Αφγανιστάν (12 δις δολ.) ή του Ιράκ (13 δις), αναδιαρθρώθηκαν το διάστημα 2007-2008. Προηγουμένως η Ρωσία είχε διαγράψει τα 5 δις του χρέους της Νικαράγουας, ο ρόλος της οποίας δεν συγκρίνεται με εκείνον που διαδραμάτισε η Κούβα για την ΕΣΣΔ σε μια περίοδο 30 ετών. Φτάνει να θυμηθεί κανείς την κατασκοπευτική βάση ηλεκτρονικής κατασκοπείας στο Λουρντές, η οποία επέτρεπε την υποκλοπή τηλεφωνικών συνδιαλέξεων σε μεγάλο τμήμα των ΗΠΑ και έκλεισε το 2003.

Σημαντική οικονομική διευκόλυνση

Τέλος, η συμφωνία ανοίγει το δρόμο για ρωσικές πιστώσεις, γεγονός που έχει μεγάλη σημασία για την Κούβα, η οποία αντιμετωπίζει μεγάλη έλλειψη ρευστότητας. Να σημειωθεί ότι προηγουμένως το υπουργείο Οικονομικών της Ρωσίας πάγωνε τις όποιες αποφάσεις της κυβέρνησης για παροχή δανείων προς την Κούβα, έως ότου επιλυθεί το πρόβλημα του χρέους της απέναντι στη Ρωσία.

Επιπλέον, παρουσιάζεται η δυνατότητα για να πάρει τα πάνω του το εμπόριο μεταξύ Ρωσίας και Κούβας, το οποίο το 2012 μόλις και μετά βίας έφτασε τα 220 εκ. δολ., ενώ τους 9 πρώτους μήνες του 2013, τα 163 εκ. Πολύ περισσότερο, ούτε λόγος για ανάπτυξη της συνεργασίας σε τομείς όπως η εξόρυξη πετρελαίου, η ηλεκτρική ενέργεια, οι συγκοινωνίες, η πολιτική αεροπορία, η βιοφαρμακευτική και οι υψηλές τεχνολογίες. Οι τομείς αυτοί αναφέρονται στο μνημόνιο αρχών της στρατηγικής συνεργασίας από το 2009, επί τη βάσει του οποίου ξεκίνησε η αναβίωση των σχέσεων Ρωσίας και Κούβας.

Σύμφωνα με τον διευθυντή του Ινστιτούτου Λατινικής Αμερικής, της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, Βλαντίμιρ Νταβίντοφ, η νέα συμφωνία διαγράφει την οποιαδήποτε ένταση στις ρωσο-κουβανικές σχέσεις. Ταυτόχρονα, υπενθυμίζει ότι Μόσχα και Αβάνα έλαβαν τον τελευταίο καιρό αρκετές πολιτικές αποφάσεις και υπέγραψαν μια σειρά από συμφωνίες που καλύπτουν πολλούς τομείς συνεργασίας. Όπως υποστηρίζει όμως, αναζητείται ο μηχανισμός εκείνος που θα επιτρέψει να επιτευχθούν οι στόχοι, οι οποίοι ορίζονται στις συμφωνίες και στα μνημόνια. Η απουσία του είναι το πιο αδύνατο σημείο στις ρωσο-κουβανικές σχέσεις. Οι δύο πλευρές, λοιπόν, θα πρέπει να ασχοληθούν ενεργά με τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού μηχανισμού συνεργασίας. Αυτό αφορά τον χρηματοπιστωτικό, ασφαλιστικό, συγκοινωνιακό, τελωνειακό τομέα, καθώς και άλλους που διασφαλίζουν τις εμπορικές συναλλαγές. Επίσης, όπως έχει δείξει η εμπειρία, δεν υπάρχει πάντοτε συνέπεια στην εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους. Γι’ αυτό, συν τοις άλλοις, χρειάζεται και η εποπτεία από την πλευρά του κράτους. Και ενώ κάτι τέτοιο στην Κούβα είναι ευκολότερο, από ρωσικής πλευρά πολλές φορές δεν καθίσταται εφικτό, θεωρεί ο Νταβίντοφ.

Νέα εποχή στις διμερείς σχέσεις

Γενικά, η εγκαινίαση μιας νέας περιόδου συνεργασίας θα απαιτήσει σημαντικές προσπάθειες και από τις δυο πλευρές. Να σημειωθεί ότι οι ρωσικές εταιρίες θα υποχρεωθούν να ανακτήσουν στην Κούβα αυτό που κάποτε η Ρωσία παράτησε με μεγάλη ευκολία, χωρίς μάλιστα να μπει στη διαδικασία να υπολογίσει το τι χάνει. Για παράδειγμα το πετρέλαιο, τις έρευνες για το οποίο είχαν πραγματοποιήσει στο υπέδαφος της Κούβας σοβιετικοί ειδικοί με μεγάλες δαπάνες, το εξορύσσουν τώρα ο Καναδάς, η Γαλλία και η Μαλαισία.

Ωστόσο, υπάρχουν και τα θετικά παραδείγματα. Η ρωσική κρατική πετρελαϊκή εταιρία «Zarubezhneft» από το 2009 έχει επενδύσει στην Κούβα 40 εκ. δολ., ενώ ο συνολικός όγκος των επενδύσεων της εταιρίας στο νησί ως το 2025 θα φτάσει τα 2,9 δις. Η ενεργειακή εταιρία «Inter RAO EES» τα τελευταία χρόνια έχει εκτελέσει 10 συμβάσεις για την προμήθεια εξοπλισμού ηλεκτρικής ενέργειας και μαζί με την επιχείρηση Union Electrica δημιουργεί κοινοπραξία για τον εκσυγχρονισμό του θερμοηλεκτρικού σταθμού παραγωγής ενέργειας στην πόλη Μαριέλ.

Η Ρωσία Τώρα