«Στην
κρεμάλα», φώναζε εν χορώ το πλήθος -εργάτες, συγγενείς θυμάτων,
δικηγόροι, περαστικοί- όταν έμπαινε στο δικαστήριο, συνοδεία ισχυρής
αστυνομικής δύναμης, με κράνος και αλεξίσφαιρο γιλέκο, ο
πολιτικός-ιδιοκτήτης του κτιριακού συγκροτήματος με τις υφαντουργίες που
έγινε παγίδα θανάτου για εκατοντάδες εργαζομένους πριν από μερικές
ημέρες στην Ντάκα του Μπανγκλαντές.

«Ηταν μια προαναγγελθείσα τραγωδία», λέει ο Μπραντ Ανταμς, στέλεχος
στην Ασία της οργάνωσης Human Rights Watch. «Η κυβέρνηση, οι
εργοστασιάρχες και οι μεγάλες διεθνείς βιομηχανίες ρούχων πληρώνουν
ψίχουλα για μισθούς και δεν έχουν την εντιμότητα να διασφαλίσουν
ικανοποιητικές συνθήκες εργασίας γι’ αυτούς τους ανθρώπους, που έναντι
37 δολαρίων τον μήνα ντύνουν τους πελάτες τους σε όλο τον κόσμο».

Μακρά λίστα τραγωδιών

Το Μπανγκλαντές είναι μια χώρα που γεννήθηκε από μια αιματοχυσία (το
1971 στον πόλεμο για την ανεξαρτησία του από το Πακιστάν) και περίπου 40
χρόνια μετά, παραπατώντας μεταξύ δικτατορικών καθεστώτων και μιας
εύθραυστης δημοκρατίας, αναδείχθηκε σε δεύτερη εξαγωγική δύναμη της
Ασίας, πατώντας στην ουσία πάνω σε πτώματα. Πτώματα εργατών.

Η κατάρρευση του κτιρίου Rana Plaza ήταν η τελευταία τραγωδία στη
μακρά λίστα των μαζικών εργατικών δυστυχημάτων: τον Απρίλιο του 2005, 73
εργάτες σκοτώθηκαν σε κατάρρευση εργοστασίου στην πόλη Σαβάρ. Τον
Φεβρουάριο του 2006, 18 εργάτες θάφτηκαν ζωντανοί κάτω από τα ερείπια
άλλης υφαντουργίας στην Ντάκα. Τον Νοέμβριο του 2012, πάνω από 100
βρήκαν φρικτό θάνατο όταν το εργοστάσιο που δούλευαν έπιασε φωτιά.

Το υπουργείο Εργασίας σηκώνει τα χέρια ψηλά: διαθέτει, λέει, μόνο 18
επιθεωρητές και βοηθούς επιθεωρητές για να ελέγχει τις συνθήκες στα
περίπου 100.000 εργοστάσια που υπάρχουν στην περιφέρεια της πρωτεύουσας.
Μόνο οι υφαντουργίες υπολογίζεται ότι απασχολούν περίπου 3 εκατομμύρια
εργάτες.

 

Και έπειτα είναι το κέρδος και η… διαπλοκή. Τα ανυπέρβλητα εμπόδια σε
κάθε απόπειρα βελτίωσης του συστήματος. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι
εργοστασιάρχες δεν έχουν ευνοϊκή μεταχείριση. Ωστόσο, στην καλύτερη
περίπτωση, ανθίσταται σθεναρά σε κάθε προσπάθεια διεύρυνσης των
δικαιωμάτων των εργατών. Και στη χειρότερη, τα πολεμάει με τον πιο
βάρβαρο τρόπο. Άλλωστε οι ιδιοκτήτες των εργοστασίων και ειδικά των
υφαντουργιών είναι οι μεγάλοι χρηματοδότες του πολιτικού συστήματος και
τα τελευταία χρόνια έχουν φροντίσει να απλώσουν τα πλοκάμια τους στον
χώρο των μέσων ενημέρωσης, αγοράζοντας εφημερίδες και τηλεοπτικούς
σταθμούς.

Σχεδόν τα δύο τρίτα των μελών της Βουλής ανήκουν στις τρεις
μεγαλύτερες ενώσεις επιχειρηματιών της χώρας, ενώ τουλάχιστον 30
βιομήχανο -ή μέλη των οικογενειών τους- κατέχουν το 10% των εδρών. «Η
πολιτική και οι μπίζνες είναι τόσο “σφιχταγκαλιασμένες”, που η μια είναι
“συγγενής” της άλλης», λέει ο επικεφαλής της Transparency International
στο Μπανγκλαντές.

Και υπερασπίζονται με κάθε μέσο τα συμφέροντά τους. Οι ειδικές ζώνες
εξαγωγών -που έχουν ιδρυθεί στη χώρα και προσφέρουν εκτός των άλλων και
φορολογικά κίνητρα στους ξένους επενδυτές- είναι κράτος εν κράτη:
κυβερνώνται από ξεχωριστή αρχή και διέπονται από ειδική νομοθεσία.
Παραδοσιακά επικεφαλής είναι αξιωματικός του στρατού -ενεργός ή εν
αποστρατεία- και την ασφάλεια αναλαμβάνουν ως επί το πλείστον απόστρατοι
των ενόπλων δυνάμεων.

Τρόμος κατά των συνδικάτων

Παρότι την τελευταία οκταετία, άρχισε να επιτρέπεται η συνδικαλιστική
δράση, οι συνδικαλιστές συχνά πέφτουν θύματα εκφοβισμών και βίαιης
καταστολής, με τη συμμετοχή και της «Ταξιαρχίας Αμεσης Επέμβασης», που
είναι ένα είδος στρατοχωροφυλακής διαβόητης για τις μαφιόζικες τακτικές
της – όπως το λεγόμενο «cross firing», όταν το θύμα του εκφοβισμού
υποχρεώνεται να περάσει μέσα από διασταυρούμενα πυρά, εάν δεν υποκύψει
στις απαιτήσεις των αφεντικών.

Και επειδή το ένα χέρι νεύει το άλλο, η συντριπτική πλειονότητα των
ξένων επιχειρήσεων λιανικής αρνούνται κάθε πρόταση βελτίωσης της
ασφάλειας για τους εργάτες στις συνεργαζόμενες υφαντουργίες του
Μπανγκλαντές. Ο αμερικανικός κολοσσός της Walmart το είπε, άλλωστε,
πεντακάθαρα, όταν οι μέτοχοί του καταψήφισαν πέρσι τον Δεκέμβριο, 50
προς 1, μια ντιρεκτίβα που θα υποχρέωνε τους προμηθευτές του να
υποβάλλουν ετησίως αναφορές για την ασφάλεια στις εγκαταστάσεις τους.

Στο σχετικό έγγραφό της η διοίκηση της Walmart παραθέτει όλη τη
φιλοσοφία του φθηνού outsourcing που έχει μοναδική έννοια το κέρδος: μια
τέτοια πρόταση, υπογραμμίζεται στο κείμενο, «θα οδηγήσει τελικά σε
αύξηση του κόστους για τη Walmart και στη συνέχεια και για τους πελάτες
της» και δεν είναι «προς το συμφέρον των μετόχων» της εταιρείας. Το πόσο
σωστή ήταν η εκτίμησή τους, αποδείχθηκε από τις αντιδράσεις μετά τον
θάνατο σχεδόν 400 εργατών: η πελατεία τους, όπως αναφέρει το Reuters, αν
και δήλωνε συγκινημένη για τον άδικο χαμό τόσων ανθρώπων, εξακολούθησε
να δείχνει την προτίμησή της για τα φθηνά προϊόντα «Made in Bangladesh»
και η τιμή των μετοχών τους στα χρηματιστήρια παρέμεινε αμετακίνητη.

Εφημερίδα των Συντακτών

Στους 413 έφτασε ο αριθμός των
νεκρών από την κατάρρευση του οκταώροφου κτιρίου στις 24 Απριλίου στο
Σαβάρ, 25 χλμ βορειοδυτικά της Ντάκας, καθώς σήμερα Μεγάλη Τετάρτη οι
διασώστες ανέσυραν και άλλα πτώματα από τα ερείπια. Οι τραυματίες
ανέρχονται στους 2400.

Οκτώ μέρες μετά το τραγικό συμβάν, παραμένουν αγνοούμενοι τουλάχιστον
600 άνθρωποι ενώ εκατοντάδες συγγενείς περιμένουν με αγωνία την εξέλιξη
των ερευνών δίχως να εγκαταλείπουν το σημείο της κατάρρευσης.

Οι συγγενείς έχουν δηλώσει περί τους 1300 αγνοούμενους, ωστόσο η
Αστυνομία κάνει λόγο για πολύ λιγότερους καθώς πολλά ονόματα όπως
αναφέρουν αξιωματούχοι, δηλώθηκαν δύο φορές.

Το κτίριο που κατασκευάστηκε χωρίς τις απαραίτητες άδειες, περιελάμβανε
πολλά καταστήματα, βιοτεχνίες ενδυμάτων και μία τράπεζα.

Εξετάζει λήψη μέτρων η ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ενωση εξέφρασε σήμερα Μ. Τετάρτη την έντονη ανησυχία της για
τις συνθήκες εργασίας στο Μπανγκλαντές και τόνισε ότι εξετάζει λήψη
μέτρων για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της
χρήσης του συστήματος εμπορικών προτιμήσεων της ΕΕ.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με ανακοίνωση της επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάθριν Αστον και του ευρωπαίου επιτρόπου Εμπορίου Κάρελ ντε Γκουχτ: «Η
ΕΕ εξετάζει άμεσα τη λήψη κατάλληλων μέτρων και μέσω του Συστήματος
Γενικευμένων Προτιμήσεών της (GSP) που προσφέρει στο Μπανγκλαντές
προνομιακή δασμολογική μεταχείριση στην ευρωπαϊκή αγορά, στο πλαίσιο του
εμπορικού καθεστώτος EBA (τα πάντα εκτός από όπλα) με στόχο να
ενθαρρύνει την υπεύθυνη διοίκηση των εφοδιαστικών αλυσίδων που
λειτουργούν στις αναπτυσσόμενες χώρες».

Το Μπανγκλαντές τελεί υπό πίεση να πληροί τις διεθνείς προδιαγραφές
εργασίας κυρίως στον τομέα των ετοίμων ενδυμάτων, που αντιπροσωπεύει το
70% των κερδών του κράτους από τις εξαγωγές.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της χώρας και τα
ενδύματα που κατασκευάζονταν στις βιοτεχνίες που υπήρχαν στο κτίριο το
οποίο κατέρρευσε, προμήθευαν εταιρείες ένδυσης στην Ευρώπη και στον
Καναδά.
ΤΟ ΒΗΜΑ