Του Κώστα Ράπτη

Δεν είναι ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών να καθορίζουν το πρόγραμμα του Τούρκου πρωθυπουργού, δήλωσε ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας John Kerry από την Κωνσταντινούπολη όπου είχε την ευκαιρία να συναντηθεί(για δεύτερη φορά σε 15 ημέρες) τόσο με τον ομόλογό του Ahmet Davutoglu όσο και με τον ίδιο τον Tayyip Erdogan.

Ωστόσο, ένας από τους κύριους στόχους της μετάβασης του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών στην Τουρκία (πρώτο σταθμό μιας δεκαήμερης περιοδείας που έφερε ήδη τον Kerry στο Ισραήλ και τα Παλαιστινιακά Εδάφη και πρόκειται να συνεχισθεί στην Ευρώπη και την Άπω Ανατολή) ήταν ακριβώς το να αποτρέψει την επίσκεψη που ο Erdogan δηλώνει ότι προτίθεται να πραγματοποιήσει στη Λωρίδα της Γάζας, προκειμένου να αποσπάσει το μέγιστο της πολιτικής υπεραξίας στην αντιπαράθεσή του με το Ισραήλ, ακόμη και μετά την συγγνώμη που του υπέβαλε τηλεφωνικώς ο Ισραηλινός πρωθυπουργός στις 22 Μαρτίου, με την αυτοπρόσωπη μεσολάβηση του προέδρου των ΗΠΑ Barack Obama.

Οι, κατά Kerry, “θριαμβολογίες”(βλ. λχ. τις αφίσες που ανήρτησε ο δήμαρχος Άγκυρας επαινώντας τον Erdogan για την “περηφάνια” που έδωσε στο τουρκικό έθνος αποσπώντας την απολογία Netanyahu) δεν βοηθούν την κατάσταση. Όμως για τις ΗΠΑ, επείγει, όπως τόνισε δημοσίως ο επικεφαλής του State Department, η πλήρης αποκατάσταση (με των επιστροφή των πρεσβευτών των δύο χωρών στις θέσεις τους) της τουρκο-ισραηλινής σχέσης, την οποία χαρακτήρισε σημαντική για τη σταθερότητα της Μέσης Ανατολής και κρίσιμη για την ειρηνευτική διαδικασία.

Και η μεν “σταθερότητα” προφανώς παραπέμπει στην “αλλαγή καθεστώτος” στην Δαμασκό, υπέρ της οποίας δείχνει να κλίνει η Ουάσιγκτον, υπογραμμίζοντας το “έντονο προσωπικό ενδιαφέρον” που επιδεικνύει για το ζήτημα ο Barack Obama – ο οποίος από τις 26 Απριλίου έως τις 16 Μαΐου πρόκειται να δεχθεί τους ηγέτες της Ιορδανίας, της Τουρκίας, του Κατάρ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, ήτοι των χωρών με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον και τον κρισιμότερο ρόλο στο “τελικό παιχνίδι” γύρω από τη Δαμασκό. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Kerry επαίνεσε (περισσότερο υπό τύπον παρότρυνσης παρά διαπίστωσης) τη “γενναιοδωρία” με την οποία η Τουρκία κρατά ανοιχτά τα σύνορά της στους Σύριους πρόσφυγες.

Ωστόσο, η ενδεχόμενη εμπλοκή της Τουρκίας στην ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων αποτελεί (πολύ περισσότερο από διαδικαστικές εμπλοκές όπως το ύψος της αποζημίωσης που θα καταβληθεί στα θύματα της ισραηλινής επιδρομής στο τουρκικό πλοίο Mavi Marmara) την πραγματική αιτία της παρατηρούμενης δυστοκίας στην πλήρη αποκατάσταση των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων.

Σε συνάρτηση με τα ευρύτερα σχέδιά της στην περιοχή (που πιθανότατα προβλέπουν την παράδοση του ελέγχου της Συρίας στη Μουσουλμανική Αδελφότητα) η Ουάσιγκτον κάθε άλλο παρά απορρίπτει τις στενές σχέσεις της Άγκυρας με την Χαμάς, οι οποίες και θα μπορούσαν να ρυμουλκήσουν την παλαιστινιακή οργάνωση σε μια συμφωνία εθνικής συμφιλίωσης με την Φάταχ του προέδρου Abbas. Η ίδια η τουρκική διπλωματία επιδεικνύει τον ρόλο που θα μπορούσε να παίξει σχετικά, με τον Davutoglu να τονίζει ενώπιον του Kerry την ανάγκη άρσης “όλων των εμπάργκο” εναντίον τόσο της Λωρίδας της Γάζας όσο και της Δυτικής Όχθης του Ιορδάνη και να έχει το Σάββατο τηλεφωνική επικοινωνία με τον Mahmoud Abbas και με τον εξόριστο ηγέτη της Χαμάς Khaled Meshaal.

Ωστόσο, το Ισραήλ, όπως τόνισε ο υπουργός Yuval Steinitz μιλώντας την Κυριακή στον ραδιοφωνικό σταθμό των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων, με την μεν Παλαιστινιακή Αρχή συνομιλεί άμεσα για δε την ειρηνευτική διαδικασία συνολικά δεν χρειάζεται άλλον μεσολαβητή πέραν του “Κουαρτέτου” (ΗΠΑ, Ρωσία, ΟΗΕ, Ε.Ε.). Ισραηλινές διπλωματικές πηγές τόνιζαν χαρακτηριστικά στην εφημερίδα Yediot Ahronot ότι η εμπειρία της μεσολάβησης του Erdogan μεταξύ Ισραήλ και Συρίας μέχρι το 2007 υπήρξε “πικρή”, ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν είναι ουδέτερος και ότι οι πρόσφατες αντισιωνιστικές του δηλώσεις στη Βιέννη δεν πρόκειται πραγματικά να ξεχαστούν.

Και η Κύπρος;

Δημόσιες δηλώσεις σχετικά με την Κύπρο δεν προέκυψαν μετά την συνάντηση Kerry-Davutoglu, μολονότι ο Τούρκος υπουργός είχε προαναγγείλει ότι το θέμα θα συμπεριληφθεί στην ατζέντα. Από ισραηλινής πλευράς πάντως, ο πρωθυπουργός Netanyahu έσπευσε από την προηγούμενη εβδομάδα με τηλεφωνική του επικοινωνία με τον Νίκο Αναστασιάδη (ενόψει και της επικείμενης επίσκεψης στο εβραϊκό κράτος την μεν Τρίτη, των υπουργών Εξωτερικών και Εμπορίου, Ιωάννη Κασουλίδη και Γιώργου Λακκοτρύπη, τον δε Μάιο του ίδιου του Κύπριου προέδρου) να τονίσει ότι η επιχειρούμενη επαναπροσέγγιση με την Τουρκία δεν έχει αντικυπριακή αιχμή και δεν ακυρώνει την ανάγκη προώθησης της κυπρο-ισραηλινής ενεργειακής συνεργασίας.

Ωστόσο, τόσο το πρακτορείο UPI όσο και η εφημερίδα “Καθημερινή” με δημοσιεύματά τους φέρουν το Ισραήλ να αναθεωρεί την ενεργειακή του στρατηγική και να αναδιπλώνεται σε επιλογές εγχώριας υγροποίησης του φυσικού αερίου της ΑΟΖ του, επιδιώκοντας να αποφύγει την αποκλειστική εξάρτηση από την ευρωπαϊκή αγορά (την οποία θα σηματοδοτούσε λ.χ. η κατασκευή αγωγού μέσω Κύπρου και Ελλάδας) αλλά και την πολιτική εξάρτηση και τα ρίσκα ασφαλείας που θα συνεπαγόταν η πρόσδεση σε όποια άλλη οδό εξαγωγής, συμπεριλαμβανομένης τόσο της Κύπρου όσο και της Τουρκίας.

Capital