Γ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
Από τότε που ξέσπασε η δημοσιονομική κρίση στην Αθήνα, μια
πλειοψηφική μερίδα αναλύσεων και προσεγγίσεων στη χώρα μας θεωρεί σαν
δεδομένο ότι ανατράπηκαν σε βάρος μας οι διμερείς ελληνοτουρκικοί
συσχετισμοί. Την ώρα που σε επικοινωνιακό επίπεδο η Ελλάδα έμοιαζε να
είναι στη θύρα εξόδου-αποβολής από την Ευρωζώνη, η Τουρκία, ως μέλος της
Ομάδας G-20, φάνταζε να ανατρέπει τελείως τους συσχετισμούς που υπήρχαν
στα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα: Τότε που η ευημερούσα
Ελλάδα με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και μέλος της Ευρωζώνης είχε
απέναντί της μια Τουρκία όπου ο Ερντογάν συγκατοικούσε με το «βαθύ
κράτος» και προσπαθούσε να κατοχυρώσει την ευρωπαϊκή προοπτική ως
εργαλείο περιορισμού της παραεξουσίας της στρατιωτικής ηγεσίας.
Τα παραπάνω επανέρχονται στην επικαιρότητα κάθε φορά που τίθεται η
διασφάλιση των ελληνικών ζωτικών συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο, με
την παραπλανητική εικόνα μιας πανίσχυρης Τουρκίας που αποτρέπει την
άσκηση των δικαιωμάτων της Αθήνας στις θαλάσσιες ζώνες που σύμφωνα με το
Διεθνές Δίκαιο μπορεί να εκμεταλλευθεί.
Σήμερα, κυρίαρχος του
εσωτερικού παιχνιδιού εξουσίας, ο Ερντογάν δείχνει ότι είναι πιο
ανασφαλής από ποτέ: Χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσφατη οργή για την
ευνοϊκή μεταχείριση της Ελλάδας από τους οίκους αξιολόγησης σε αντίθεση
με τη δυσμενή στάση τους απέναντι στην Τουρκία, που υποδηλώνει τον φόβο
ότι το τουρκικό οικονομικό «θαύμα» μπορεί να καταρρεύσει από την μια
μέρα στην άλλη.
Το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο της Τουρκίας
βρίσκεται σε παρόμοιο ανησυχητικό ποσοστό με το αντίστοιχο ελληνικό πριν
ξεσπάσει η δημοσιονομική κρίση του 2009, ενώ το βραχυπρόθεσμο εξωτερικό
χρέος της Τουρκίας αυξήθηκε δυόμιση φορές μετά την έναρξη της
παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, και τα δύο τρίτα του
επιβαρύνουν τον τραπεζικό τομέα.
Ο διατραπεζικός δανεισμός του
τουρκικού τραπεζικού συστήματος στηρίζεται στη Σαουδική Αραβία και στα
Εμιράτα του Κόλπου. Αν το Ριάντ αποφασίσει να αποσύρει μια στήριξη που
παρέχεται με πολιτικά κυρίως κριτήρια, η Τουρκία θα καταρρεύσει μέσα σε
λίγες εβδομάδες.
Ετσι, η Αγκυρα καταφεύγει στην εξαγωγή πολυτίμων
μετάλλων, που αποτελούν το 2,2% του τουρκικού ΑΕΠ. Χάρη στο ποσοστό
αυτό το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου μειώθηκε στο 7,5% το 2012 σε
σχέση με το αντίστοιχο 10% του 2011. Ενας από τους βασικούς πελάτες των
εξαγωγών πολύτιμων μετάλλων -κυρίως χρυσού- της Τουρκίας είναι το Ιράν,
με αγορές ύψους 14,3 δισ. δολαρίων σε σύνολο 17 δισ. εισπράξεων της
Αγκυρας.
Είναι σαφές ότι η Τεχεράνη υποκαθιστά την αδυναμία
πρόσβασής της στη δανειοδότηση από το διεθνές τραπεζικό σύστημα, που
είναι ο πολιορκητικός κριός των κυρώσεων που επέβαλλαν οι ΗΠΑ.
Η
φιλόδοξη για περιφερειακό ηγεμονικό ρόλο Τουρκία βρίσκεται ταυτόχρονα
στο έλεος της Σαουδικής Αραβίας, των Εμιράτων αλλά και του Ιράν. Με τα
παραπάνω δεδομένα, η εμπλοκή της στη Συρία, που εμπεριέχει τη δυναμική
της σύγκρουσης τόσο με την Τεχεράνη όσο και με το Ριάντ,
μπορεί να
αποδειχθεί μοιραία.
Εξυπακούεται ότι η προθυμία της Αγκυρας να
προσφέρει bypass ώστε η Τεχεράνη να έχει ρευστότητα, παρά τις διεθνείς
κυρώσεις, αποτελεί ένα ακόμη casus belli στις σχέσεις με το Ισραήλ και
με τις ΗΠΑ.
Με μια οικονομία που αποτελεί φούσκα που μπορεί να
σκάσει ανά πάσα στιγμή και έναν περιφερειακό παρεμβατισμό που ανοίγει
μέτωπα σε όλες τις κατευθύνσεις, η προοπτική μιας ραγδαίας ανατροπής και
αποσάθρωσης της παντοδυναμίας Ερντογάν δεν πρέπει να αποκλείεται.

Μοιραία εμπλοκή
Η φιλόδοξη για περιφερειακό ηγεμονικό ρόλο Τουρκία βρίσκε- ται
ταυτόχρονα στο έλεος της Σαουδικής Αραβίας, των Εμιράτων αλλά και του
Ιράν. Με τα παραπάνω δεδομένα, η εμπλοκή της στη Συρία, που εμπεριέχει
τη δυναμική της σύγκρουσης τόσο με την Τεχεράνη όσο και με το Ριάντ,
μπορεί να αποδειχθεί μοιραία.

Γ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ